گام اول سواد رسانه‌ای/ چگونه در فضای مجازی رژیم بگیریم

به گزارش خبرگزاری بسیج از بوشهر، کرونا یا بهتر بگوییم «ویروس دردسر ساز» چند ماهی است که مهمان ناخوانده‌ی سراسر دنیا شده است. این ویروس قابلیتی شگفت، در تغییر سبک زندگی افراد داشته که آن را با دیگر ویروس‌های دنیا متمایز می‌کند.

وزارت آموزش و پرورش با میلیون‌ها دانش آموز و معلم اداره می‌شود که باید لقب «درگیرترین وزارت خانه» به آن داده شود، علاوه بر آن حیاتی‌ترین رکن زندگی بشری هم آموزش است.

با وجود شیوع ویروس کرونا، بسیاری از شهرستان‌هایی که وضعیت قرمز اعلام شده بود نیز مدارس در 15 شهریور بازگشایی شد و بعد از تاکید بر آموزش حضوری و حرف و حدیث‌هایی مبنی بر مبتلا شدن بعضی از دانش آموزان به کرونا، رئیس جمهور بر اختیاری بودن آموزش حضوری یا مجازی تاکید کرد.

فضای مجازی حالا پذیرای میلیون‌ها دانش آموز در امر تحصیل است که خود ویژگی‌های مثبت و منفی در بر خواهد داشت. با توجه به هشدارهای مقام معظم رهبری در رابطه با آسیب‌های آموزش مجازی دانش آموزان در دوران کرونایی به سراغ «مهراب کیانی» مدرس فضای مجازی رفته و پیرامون این مسئله گفت و گویی صمیمانه داشتیم.

آنچه که بر دیدگان شما می‌گذرد مشروح گفت و گوی ماست:

خبرنگار بسیج: استفاده از فضای مجازی برای دانش آموزان باید چگونه باشد که دانش آموزان دچار آسیب‌های آن نشوند؟

_ در رابطه با استفاده دانش آموزان از فضای مجازی باید بگوییم که آسیب‌های این موضوع بسیار زیاد است اما یکی از مهمترین مسئله‌ها این است که امروز دانش‌آموزان در عصر ارتباطات قرار دارند و نمی‌توانیم کامل آنها را از این فضا دور کنیم بلکه باید در یک فضای مناسب و فضای دانش آموزی آنها را به فضای ارتباطات و فضای مجازی آشنا کنیم.

 سواد فضای مجازی و رسانه مسئله بسیار مهمی که امروز خیلی کمتر به آن توجه می‌شود هر چند در این فضا امروز شاهد آن هستیم که کتابی به نام «سواد رسانه» در مدارس آموزش داده می‌شود. اما این آموزش به تنهایی کافی نیست. چرا؟ زیرا کسانی که امروز این کتاب را تدریس می‌کنند، خود با بحث سواد رسانه و سواد فضای مجازی و شاید اصلا با خود فضای ارتباطات و فضای مجازی اصلا آشنا نباشند.

کسی که خودش در معرض آسیب‌های فضای مجازی است هرچند که معلم باشد چطور می‌تواند آموزش دهنده فضای مجازی و سواد رسانه باشد به قول شاعر:

 ذات نایافته از هستی بخش

کی تواند که شود هستی بخش

اینکه ما تا دیروز تاکید داشتیم پدر و مادرها همیشه سعی کنند با کنترل، بچه‌ها را با فضای مجازی آشنا کنند، بچه‌ها به تنهایی وارد فضای مجازی نشوند، بدون محدودیت در اینترنت گشت و گذار نکنند اما حالا خانواده‌ها مجبورند بچه هایشان را در خیلی از موارد با این تبلت‌ها و گوشی‌ها و اینترنت‌ها تنها بگذارند. همین مسئله باعث خواهد شد که تعداد بسیاری از این بچه‌ها با فرداها و موضوعاتی آشنا باشند که اصلاً سن آنها اقتضا نمی‌کند.

آموزش و پرورش ما سال‌هاست از بحث سواد رسانه و فضای مجازی عقب مانده، اما اتفاق خوبی که رخ داده این است که  امروز شاهد آموزش غیر حضوری هستیم و ظرفیت فضای مجازی برای آموزش مورد توجه قرار گرفته است اما خیلی شتاب‌زده و بدون برنامه در حال پیش روی است و شاید آسیب‌‌های آن را  در سال‌های بعد مشاهده کنیم.

خبرنگار بسیج: اینگونه آشنا شدن کودکان با فضای مجازی به عنوان تحصیل نه بازی و سرگرمی چه تاثیری بر ادامه رشد آنها دارد؟

امروز واقعیتی در دنیا وجود دارد که ما نمی‌توانیم آن را انکار کنیم و آن بحث بازی‌های رایانه‌ای و فضای مجازی است که  در آموزش کودکان و نوجوانان ما تاثیر زیادی دارد و چون ما تولید کننده نیستیم دیگران دارند برای ما محتوا تولید می‌کنند که بیشتر آنها با فرهنگ، دین و عرف ما هم خوان نیستند تاثیرات این ابزار هم مثبت و هم منفی است. اگر مواجه درست منطقی و با علم و آگاهی باشد و محتواهای مناسب در اختیار کودک نوجوان و جوان قرار گیرد تاثیر مناسبی در رشد دارد و اگر این گونه نباشد منفی خواهد بود.

رژیم مصرف سواد رسانه‌ای

موضوع مهمی که در بحث سواد رسانه وجود دارد و در بحث مواجهه با فضای مجازی باید به آن توجه کرد مسئله مهمی به نام «رژیم مصرف» است؛ حوزه فضای مجازی مسئله به نام رژیم مصرف دارد که در رژیم مفرح میزان استفاده و محتوایی که مورد استفاده قرار می‌گیرد بسیار مهم است. مثلا همان غذایی که کودکان ما مصرف می‌کنند. ما چقدر در تغذیه کودکان دقت می‌کنیم آیا هر ماده غذایی را و یا هر غذای ایرانی از هر رستورانی به کودکانمان می‌دهیم یا خیر؟ در مصرف مواد غذایی کودکان سوال وجود دارد. آیا امروز بزرگسالان ما در جامعه به اندازه یک وعده غذایی حساسیت روی نحوه استفاده کودک و نوجوان‌شان در فضای مجازی دارند؟

خبرنگار بسیج: اقدامات دولت در توزیع سیمکارت‌های دانش آموزی با محدودیت‌های اینترنتی چه مقدار تاثیر گذار است؟

_ در رابطه با سیم کارت‌های دانش آموزی که با محدودیت فضا را در اختیار کودک و نوجوان قرار می‌دهند باید گفت این اتفاق، اتفاق خوبی است اما اقدامی دیرهنگام! کشورهای دیگر سال‌های سال است که در این فضا فعالیت کرده و برای کودکان و نوجوانان سیم کارت‌های مخصوص طراحی و حتی قوانین نوشته‌اند. مثلا در کشور ایالات متحده جرم محسوب می‌شود که پدر و مادری کودک خود را با اینترنت نامحدود تنها بگذارند. کودک باید فقط از اینترنت مخصوص خودش استفاده کند.

یکی از مشکلات مهم در این رابطه این است که بخش اعظمی از جامعه ما امروز به دلیل گرانی گوشی و تبلت مجبورهستند که بچه‌هایشان را با سیمکارت‌های خودشان وارد فضای مجازی شوند و اپلیکیشن شاد را روی گوشی‌های خودشان نصب کنند که همین موضوع باعث می‌شود که کمتر بتوانند از سیم کارت‌های دانش آموزی استفاده کنند.

 با این وجود دولت باید به فکر وضعیت گرانی گوشی‌ها و تبلت‌ها هم می‌بود که امروز برای خانواده‌های طبقه متوسط رو به پایین و طبقه مستضعف مشکلات بسیار عدیده‌ای به وجود آورده است و بسیاری از خانواده‌ها از همین فضای ضعیف آموزشی در فضای مجازی هم محرومند.

خبرنگار بسیج: آموزش مجازی چه تاثیری بر جو خانواده‌ها می‌گذارد؟

برای کاهش آسیب‌های آموزش و پرورش، اصل بسیار مهم این است که یکی کسانی هم که باید آموزش ببینند خانواده‌ها هستند و بعد از آن کودکان و نوجوانان زیرا تا زمانی که خانواده‌ها با این فضا آشنا نباشند نمی‌توانند کودکانشان را در این فضا همراهی کنند.

آموزش در بحث فضای مجازی و رسانه را هم برای خانواده‌ها و هم دانش آموزان جدی گرفت!

سواد فضای مجازی اکثر خانواده‌ها به مراتب پاینتر از کودکانشان است و همین مسئله آسیب‌های جدی را به وجود آورده است. بسیاری از خانواده‌ها خودشان در معرض آسیب قرار گرفتند و خیلی جالب است بدانید گاها زمانی که من برای تدریس سواد فضای مجازی در مدارس حضور پیدا می‌کنم و موضوعات و آسیب‌ها را  مطرح می‌کنم دانش آموزان می‌گویند بیایید این موضوعات را برای خانواده‌های ما طرح کنید، پدر و مادرهای ما بیش از ما از این فضا استفاده می‌کنند و تلفن همراه از دستشان نمی‌افتد و مشکلات زیادی در خانه به وجود آورده است. پس باید آموزش در بحث فضای مجازی و رسانه را هم برای خانواده‌ها و هم دانش آموزان جدی گرفت.

خبرنگار بسیج: پیشنهادات شما در رابطه با کاهش این آسیب‌ها چیست؟

کلا بحث سواد رسانه و فضای مجازی باید سکه رایج جامعه شود همین طور که این روزها در هر گوشه و کناری بحث بورس جدی شده است و همه از بورس حرف می‌زنند، اگر بحث سواد رسانه و فضای مجازی هم جدی گرفته شود بسیاری از مشکلات حل خواهد شد.

اما یکی از مهم‌ترین مشکلات ما در فضای مجازی این است که ما امروز استقلالی در این عرصه نداریم یعنی اینکه اطلاعات ما در فضای مجازی وابسته به شبکه جهانی است و اگر این شبکه از ما جدا شود ما دچار مشکلات حادی خواهیم شد.

نبود جستجوگر بومی، نبود اپلیکیشن ارتباطی بومی گسترده، کامل نبودن شبکه ملی اطلاعات، گرانی اینترنت و مواردی دیگر که به عنوان آسیب‌های فعالیت در فضای مجازی می‌توان بر شمرد، دولت الکترونیک ما نقص‌های بسیاری دارد و مشکلات دیگری که بخش اعظم آن برمی‌گردد به وزارت ارتباطات و نهادهای دولتی که می‌توانند با سیاست‌گذاری مناسب بسیاری از این مشکلات رو مرتفع نمایند اما انگار انگیزه‌ای  برای حل این مشکلات در دولت وجود ندارد.

پایان خبر/