منشور سازمان ملل در اصول خود منزلت، ارزش ذاتي، حقوق برابر و لاينفك همه اعضاي خانواده بشري را بعنوان بنيان آزادي ، عدالت و صلح در جهان به رسميت مي شناسد و از همه کشور ها می خواهد در قوانین خود از آن ها حمایت کند و ایران در اصل بیستم قانون اساسی حق مردم را به رسمیت شناخته و اشعار می دارد همه افراد ملت اعم از زن و مرد یکسان در حمایت قانون قرار دارند و از همه حقوق انسانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلام برخوردارند.
حقوق اجتماعی و ازدواج معلولین از جمله حقوقی است که هم در کنوانسیون های بین المللی و هم در قوانین ایران از آن حمایت شده است . بند ۱ ماده ۲۳ کنوانسیون حقوق افراد معلول که ایران هم عضو آن است بیان می دارد : دولت هاي عضو، براي رفع تبعيض نسبت به افراد داراي معلوليت در تمامي موارد مرتبط با ازدواج،خانواده، وظايف والدين و روابط مربوطه بر مبناي برابر با سايرين تدابير موثر و مناسبي اتخاذ می نمايند به منظور تضمين اينکه حقوق تمامي افراد داراي معلوليت را که به سن ازدواج رسيده اند را جهت ازدواج و تشكيل خانواده بر مبناي رضايت کامل و آزادانه همسران متقاضي برسميت مي شناسد و همچنین ایران در قوانین خود از جمله قانون حمایت از معلولان مصوب ۱۳۹۷ و قانون امور حسبی حمایت خوبی را از معلولان دارد که با اجرای آن می توان امید داشت تا مشکلات آنها حل شود و به حقوق خود از جمله ازدواج دست یابند .
معلولان بدلیل عدم فرهنگ سازی و محدودیت هایی که دارند همیشه با تبعیض و نابرابری هایی مواجه بودند که این بر خلاف همه قوانین است و سازمان بهزیستی کشور به استناد قانون حمایت از معلولان باید از طریق صدا و سیما نسبت به فرهنگ سازی و رفع مشکلات ازدواج معلولان اقدامات موثری انجام دهد و همچنین شرایط ازدواج آسان را برای آنها فراهم آورد .
خدای متعال در آیه ۲۱ سوره روم می فرمایند : « و از نشانه های [قدرت و ربوبیت] او این است که برای شما از جنس خودتان همسرانی آفرید تا در کنارشان آرامش یابید و در میان شما دوستی و مهربانی قرار داد؛ یقیناً در این [کار شگفت انگیز] نشانه هایی است برای مردمی که می اندیشند» بنابراین داشتن روابط عاطفی نیاز هر انسانی است،همه انسان ها با تمام محدودیت ها و ضعف هایی که دارند، حق داشتن یک شریک جنسی را دارند و افراد معلول نیز از این قاعده مستثنی نیستند حتی اگر معلولیت در حد جنون باشد قانونگذار برای آن حق ازدواج در نظر دارد و در ماده ۸۸ قانون امور حسبی اشعار می دارد در صورتی که پزشک ازدواج مجنون را لازم بداند قیم با اجازه دادستان می تواند برای مجنون ازدواج نماید و هر گاه طلاق زوجه مجنون لازم باشد به پیشنهاد دادستان و تصویب دادگاه قیم طلاق می دهد.
فلذا باید به نیاز ازدواج معلولان توجه شود و اطرافیان تمام تلاش خود را در برطرف کردن موانع ازدواج آنان داشته باشند و افکار و باورهای غلط را در خصوص ازدواج معلولین کنار بگذارند و در عوض آن در جهت ارتقای اعتماد به نفس این عزیزان تلاش نمایند ،و چقدر نقش والدین در خودباوری آنان می تواند تاثیرگذار باشد و یک زندگی با آگاهی و آمادگی برای ازدواج را به آنان هدیه بدهند.
معلولان برای ازدواج با چالش های فراوانی مواجه هستند که بخشی از آن به عدم فرهنگ سازی مناسب و شرایط جسمی فرد بستگی دارد و بخش دیگر مربوط به عدم اجرای مناسب قانون است که عبارتند از :
۱-عدم داشتن شغل به دلیل عدم توانایی جسمانی کافی
۲-عدم داشتن توانایی مالی کافی برای تشکیل زندگی
۳-عدم رضایت خانواده‌ها در ازدواج معلولین
۴-عدم پذیرش ازدواج معلولین توسط جامعه
۵-عدم دانش کافی جامعه در خصوص معلولین و مشکلات آنان
۶-نگاه‌های منفی مردم یک جامعه به معلولیت و ازدواج معلولین
۷-جلوگیری از بچه‌دار شدن معلولین خاص به دلیل جلوگیری از توسعه ژن معیوب
۸-مشکلات فرزند سالم با والدین معلول در ازدواج معلولین
و ...
از جمله دلایل آسیب های اجتماعی عدم آگاهی است و عدم آگاهی حقوقی معلولان و خانواده های آنها می تواند مشکلات عدیده ای را برای آنها بوجود آورد چرا که ازدواج قوانین خاص خود را دارد که اگر رعایت نشود ازدواج معلولان موفق نخواهد بود و دلیل وجود پرونده های طلاق معلولان و سایر دعاوی آنها به همین دلیل است .
اطلاع از قوانین ازدواج، مهریه، نفقه، اجرت المثل، تمکین و ... ضروری است و پیش از ازدواج حتما باید با مشاوران حقوقی مشورت گردد .
علی رضا فیضی- معلول شهرستان ری
