به گزارش سرویس بسیج مهندسین عمران و معماری خبرگزاری بسیج، دانشگاه‌ها همیشه محلی برای تولید علم و پژوهش است و ترویج علم و فناوری و اندیشه‌های علمی یکی از مأموریت‌های مهم آنان است. همچنین دانشگاهیان به‌عنوان قشر تأثیرگذار جامعه می‌توانند در سوق دادن جامعه به سمت رشد و تعالی نقش مهمی ایفا کنند؛ حوزه‌های علمیه نیز در تربیت جامعه نقش مهم و اثرگذاری دارند و علمای دینی همیشه نقش راهبری جامعه را بر عهده داشته‌اند و به‌عنوان قشر پیشروی جامعه در کنار مردم به مبارزه علیه ظلم برخاسته‌اند.
پیوند حوزه و دانشگاه یکی از موضوع‌هایی است که می‌تواند به تبادل اشتراکات علمی و پژوهشی منجر شود و کشور را به پیشرفت علمی برساند. وحدت علمی میان این دو نهاد اثرگذار به ارتقای علمی ایران و اسلام کمک فراوانی خواهد کرد که نتایج آن می‌تواند برای نسل‌های آینده مطلوب باشد.
در همین راستا با محمد معرفت، مدیر گروه معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، دارای دکتری تخصصی شیعه‌شناسی و سطح ۴ فقه و اصول حوزه علمیه، عضو گروه علمی مدرسه علمیه امام محمدباقر (ع) قم و مهندس پایه یک سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قم به گفتگو نشسته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
ضرورت سوق دادن اساتید و دانشجویان به سمت مهارت‌محوری/ ارتباط دانشجو با استاد از طریق انجمن‌های علمی
اساتید و دانشجویان چگونه می‌توانند به تولید علم کمک کنند؟
معرفت: تولید علم تنها به معنی نوشتن مقاله یا ترجمه آثار نیست. مقاله یا ترجمه وقتی ارزشمند است که در عالَم واقع برای جامعه، ثمره و فایده‌ای همچون تولید آسایش و آرامش دربرداشته باشد. تا زمانی که فقط به نمره امتحان پایان ترم توجه شود و از میزان عملکرد و جایگاه علمی افراد غفلت صورت گیرد، تولید علم اتفاق نمی‌افتد. باید شرایط را برای اساتید و دانشجویان تسهیل کرد و آنان را به سمت مهارت‌محوری سوق داد. ارتباط بین دانشجویان و اساتید بسیار مهم است، یکی از راه‌های ارتباطی میان آنان انجمن‌های علمی است. با تقویت و فعال شدن انجمن‌ها ارتباط میان دانشجویان و اساتید به وجود خواهد آمد؛ در نتیجه انگیزه اساتید و دانشجویان افزایش یافته و می‌توانند به‌صورت گروهی با هدایت و مشاوره اساتید به تولید علم بپردازند.
دروس معارف دانشگاه‌ها چگونه کاربردی می‌شود؟
برای اینکه دروس گروه معارف در دانشگاه‌ها کاربردی شود چه پیشنهادهایی دارید؟
معرفت: در کلاس‌های معارف با دانشجویانی مواجه هستیم که رشته آن‌ها معارف نیست؛ یعنی دانشجویان رشته‌های مهندسی، پزشکی، تربیت بدنی و... برای فارغ‌التحصیل شدن نیازمند گذراندن دروس معارف هستند؛ از این‌رو دروس معارف اسلامی جذابیت لازم را برای دانشجو ندارد، چراکه اهمیت موضوع‌های این دروس برای آن‌ها مشخص و دغدغه نشده است. در حالی که دروس معارف اسلامی از ضروریات دانشجو باید باشد.
اگر استادان معارف با هوشمندی و تکیه بر معلومات عمیق و به روز، با دانشجو روبرو شوند بیشترین سود را به کشور و جامعه می‌رسانند. اساتید معارف می‌توانند با تکیه بر شیوه‌های ابتکاری، سبب رشد و تقویت باورهای اعتقادی دانشجویان شوند. تلاش برای ارائه دروس معارف با زبان روز و متناسب با فکر و ادبیات دانشجو و به صورت نیازمحور و پرهیز از حفظ‌محوری، از راهکار‌هایی هستند که ایجاد پویایی لازم و ارتقای سطح کیفی تدریس دروس معارف اسلامی را فراهم می‌کنند.
همچنین سرفصل‌ها باید پاسخگوی سؤالات و شبهات دانشجویان باشند و فقط محدود به گفتگو و پر کردن ساعت در کلاس‌ها نباشند؛ علاوه‌بر آن اساتید باید مسلط به مطالب متنوع باشند تا بتواند پاسخگوی دانشجویان در زمینه‌های مختلف باشند.
تحصیل در دانشگاه در شناخت جوان دانشجو خیلی به من کمک کرد
نحوه آشنایی و علاقه شما به حوزه علمیه، با توجه به اینکه مهندس عمران هستید چگونه آغاز شد؟
معرفت: از ابتدا آشنا و علاقه‌مند به حوزه علمیه و روحانیت بودم؛ چراکه در خانواده‌ای روحانی و تقوا پيشه در محله پامنار شهر تهران متولد شدم. ما از نسل ابوذر غِفاری از بزرگان صحابه پیامبر اکرم (ص) و یاران امیرمؤمنان امام علی (ع) هستیم. جد اعلای ما محقق مِیسی از معاصران محقق کرکی و از اساتید شهید ثانی است که به نوشته شیخ حرعاملی در شمار بزرگ‌ترین علمای جبل‌عامل در قرن ۱۰ هجری بوده است. تاکنون ۴۰۰ سال است نسل اندر نسل افتخار پوشیدن لباس روحانیت را داریم.
پس از اتمام تحصیلات دبیرستان، در سال ۱۳۷۸ وارد دانشگاه شدم و در رشته مورد علاقه‌ام مهندسی عمران ادامه تحصیل دادم. با جدیت در دانشگاه درس می‌خواندم؛ زیرا دوست نداشتم وقتی بعد از پایان تحصیلات دانشگاه به حوزه علمیه می‌روم برخی تصور کنند به خاطر عدم موفقیت در دانشگاه یا نداشتن کار، به حوزه علمیه آمده‌ام.
در دانشگاه بهترین نمرات را کسب کردم و چند ترم شاگرد اول دانشگاه شدم. اینکه چرا قبل از تحصیلات حوزوی به دانشگاه رفتم علل خاصی داشت؛ از آن‌جا که نگاه من تبلیغی با رویکرد جذب حداکثری است، معتقدم برخی از طلبه‌های جوان به دلیل عدم شناخت کافی از فضای دانشگاه نمی‌توانند ارتباط خوبی با دانشجویان برقرار کنند؛ آن‌ها درک کامل و واقع‌بینانه‌ای از محیط و فضای دانشگاه ندارند. همین امر در نداشتن ارتباط مناسب و مؤثر با دانشجو تأثیرگذار است.
یکی از اهداف من این بود که می‌خواستم این فضا را درک کنم و از لحاظ تجربی در زمینه نحوه ارتباط گرفتن با دانشجو مهارت کسب کنم. چهار سال تحصیل در دانشگاه، در شناخت از جوان دانشجو، محیط دانشگاه و علوم روز خیلی به من کمک کرد.
دانشگاه و حوزه علمیه دو رکن قدرتمند برای پیشرفت کشور هستند
دانشگاه و حوزه علمیه در پیشرفت علمی کشور چه نقشی دارند؟
معرفت: با مطالعه وقایع تاریخی درمی‌یابیم «علم» به تنهایی كافی نیست. به تعبیر دیگر، «علم» به تنهایی بشر را نجات نمی‌دهد؛ بلکه در كنار «علم» باید «ایمان» هم باشد. از این‌رو حوزه علمیه و دانشگاه دو رکن اساسی و قدرتمند برای پیشرفت کشور در عرصه‌های مختلف هستند. اتحاد و همکاری این مراکز مهم علمی، بدون تردید باعث شکوفایی کشور خواهد شد؛ زیرا اگر با حضور حوزویان، جوانان در دانشگاه با فرهنگ اسلامی آشنا شوند و تربیت صحیح صورت بگیرد و تبدیل به انسان‌های آراسته به کمالات و فضائل اخلاقی شوند، جامعه متحول خواهد شد.
تعامل علمی حوزه و دانشگاه برای ساختن آينده كشور بر پايه علم و دين
پیوند حقیقی حوزه و دانشگاه چگونه محقق می‌شود؟
معرفت: اتحاد حوزه و دانشگاه به معنای همسانی کارکردها نیست، بلکه به معنای همسویی و هم‌افزایی آن‌ها است؛ همچنین منظور از این اتحاد، دانشجو شدن طلبه‌ها يا طلبه شدن دانشجويان نيست. بلكه منظور از اتحاد و پیوند، تعامل علمی اين دو نهاد جهت ساخت آينده كشور بر پايه علم و دين است. این دو نهاد ارزشمند، با تعریف مطالعات میان رشته‌ای همچون اخلاق و فقه حرفه‌ای، می‌توانند ظرفیت‌های خود را در حل چالش‌ها و نابسامانی‌ها به کارگیرند.
تأسیس مراکز مطالعات میان‌رشته‌ای، فضایی را برای ارتباط، همفکری و هم‌افزایی حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های کشور ایجاد خواهد کرد که ثمره آن ارائه الگوی نوین، روزآمد و جامع‌محور برای توسعه دانش‌های میان‌رشته‌ای و کاربردی در جامعه جهانی خواهد بود.
مجمع حوزویان مهندس کجاست؟
درباره مجمع حوزویان مهندس توضیح دهید. شرایط حضور افراد در این مجمع چگونه است؟
معرفت: مجمع حوزویان مهندس با هدف اصلیِ استفاده از ظرفیت بالای حوزویان مهندس در راستای کمک به حل مسائل فنی مهندسی در نظام جمهوری اسلامی بر اساس آموزه‌های اسلامی و علوم مهندسی تشکیل شده است. برخی از مهم‌ترین اهداف این مجمع عبارت است از:
۱) تجمیع و انسجام حوزویان مهندس در یک مجموعه متمرکز جهت همگرایی و هم‌اندیشی در راستای تحقق اهداف
۲) ارتباط و تعامل با سازمان‌ها و نهادهای فنی مهندسی و مراکز حوزوی
۳) بررسی فقهی مصوبات، خط مشی‌ها و سیاست‌های سازمان‌ها و نهادهای فنی مهندسی و پاسخگویی به مسائل مستحدثه مهندسی از طریق ارتباط با بیوت مراجع معظم تقلید
۴) انجام فعالیت‌های تحقیقاتی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی در ارتباط با ارتقای کیفیت خدمات مهندسی و تدوین و فرهنگ‌سازیِ آن‌ها
۵) کمک به تبیین و نشر اخلاق مهندسی اسلامی، احیای معماری و شهرسازی اسلامی و تبلیغ آن‌ها
۶) تلاش در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی (حمایت از کالای ایرانی، پرهیز از اسرافِ مصالح ساختمانی، صرفه جویی در مصرف انرژی و...)
۷) ارائه مشاوره خدمات مهندسیِ متناسب با ارزش‌های اسلامی
هر طلبه مهندسی که دارای شرایط زیر باشد می‌تواند به عضویت مجمع حوزویان مهندس درآید:
۱) پذیرفتن مفاد اساسنامه مجمع حوزویان مهندس
۲) داشتن حسن شهرت حرفه‌ای و اجتماعی
۳) عدم محرومیت از حقوق اجتماعی
۴) عدم انجام فعاليت‌های حزبی و سياسی در قالب مجمع حوزویان مهندس
۵) طلبه رسمی حوزه علمیه یا طلبه مورد تأیید مراجع ذی‌صلاح
۶) مهندس فارغ التحصیل در رشته‌های عمران، معماری، برق، مکانیک، نقشه‌برداری، ترافیک و شهرسازی
عضویت مهندسانی که همسر یا فرزند طلاب هستند یا مهندسان سایر رشته‌ها با تصویت هیئت مدیره مجمع حوزویان مهندس امکان‌پذیر است. متقاضیان و علاقه‌مندان به عضویت می‌توانند با عضویت در کانال‌های مجمع حوزیان مهندس (ostadmarefat@) همکاری خودشان را با این مرکز علمی و فرهنگی آغاز کنند.
راهکارهای تقویت اعتقادات دانشجویان
چه راهکاری برای تقویت اعتقادات دانشجویان مهندسی، پزشکی و... در دانشگاه‌ها وجود دارد؟
معرفت: در حال حاضر با گسترش فزاینده اطلاعات از راه تکنولوژی‌های نوین، نظریه‌پردازان درصدد هستند در راستای انتقال فرهنگ خود و جهانی کردن آن، از انواع ترفندها بهره‌برداری کنند. از این‌رو شایسته است تا دین اسلام که دینی جامع، خاتم و سرشار از آموزه‌های غنی است و سعادت فرد و جامعه در گرو پیروی از آن قرار دارد با بهترین شیوه‌ها و روش‌ها و با بهره‌گیری از فن‌آوری‌های نوین، زیبایی‌های زندگی دینی و ارزش‌های اسلامی به‌ویژه احکام شرعی را به جهانیان و فطرت‌های بیدار عرضه کند.
باید گفت انجام تحقیقات هدفمندِ علمی در راستای تبیین مسائل اخلاق حرفه‌ای و فقهِ کاربردی از منظر قرآن کریم و عترت طاهرین (ع) به ارتقای روابط کاری، شکوفایی خدمات مهندسی و پزشکی، و دوری از انحرافات منجر خواهد شد؛ بنابراین شایسته است دانشجویان در دوران تحصیل، دوره‌ها و کلاس‌هایی را با عناوین اخلاق حرفه‌ای یا فقه کاربردی داشته باشند تا برای ورود به فعالیت‌های حرفه‌ای از این امور اطلاع کافی داشته باشند.
برگزاری کلاس‌ها، کارگاه‌ها، همایش‌ها و تولید فیلم‌هایی با محتوای آموزش اخلاق یا احکام فقهی اسلام و ارتقا و رشد توان علمی و کارشناسی دانشجویان، باعث بالندگی و استحکام بنیان جامعه و ایجاد تمدن نوین اسلامی خواهد شد.
در آخر اگر نکته‌ای دارید بفرمایید.
معرفت: به کتاب‌هایی که بتواند با در نظر گرفتن تخصص افراد و نیازهای صنفی آن‌ها، احکام دین را آموزش دهد، کمتر توجه شده و نیاز به تدوین آن‌ها محسوس و روشن است. این نیاز، ما را در مجمع حوزویان مهندس بر آن داشت تا با در نظر گرفتن شرایط مهندسی موجود، کتابی را با عنوان «فقه کاربردی مهندسی» تدوین کنیم که در آن، مسائل فقهی مطابق با فتاوا و استفتائات فقیهان با عباراتی ساده، روان و اصطلاحات مأنوس، همراه با برخی از مثال‌ها و نمونه‌ها بیان شده است.
همچنین در تدوین این اثر، مسائل مستحدثه مهندسی نیز مورد توجه قرار گرفته است؛ افزون بر این، در پایانِ کتاب به تعریف و تبیین لغات و اصطلاحات فقهی نیز پرداخته‌ایم. امید است این تلاش ناچیز، مورد قبول خداوند منان و مورد عنایت امام عصر (ارواحنا له الفدا) واقع شود و مسیر را برای رهپویان راه علم و دانش هموار سازد.
