هشتمین جلسه دوره آموزشی حکمرانی و سیاستگذاری با عنوان «سیاست‌پژوهی و مسأله شناسی تحلیلی»

به گزارش سرویس اساتید خبرگزاری بسیج، هشتمین جلسه درسی دوره آموزشی حکمرانی و سیاستگذاری اندیشگاه سیاست‌­پژوهی و راهبردنگاری سازمان بسیج اساتید دانشگاه­‌ها، مراکز آموزش عالی و پژوهشی کشور به صورت وبيناری با حضور اعضای هیأت علمی مسئول و عضو شبکه استانی اندیشگاه، اندیشکده‌­ها و گروه‌­های علمی مسأله محور بسیج اساتید سراسر کشور روز پنج­شنبه 11 دی ماه 1399 از ساعت 18 تا 20:15 برگزار شد.     

دکتر کیومرث اشتریان استاد سیاستگذاری عمومی دانشگاه تهران گفت: در حوزه سیاستگذاری عمومی برخی مواقع سخنان خوبی از سوی سیاستگذاران و مدیران اجرایی و حتی دانشگاهیان و نخبگان علمی مطرح می‌شود لیکن عملیاتی و اثربخش نیست. در این عرصه ابتدا باید متواضع باشیم.

وی در ادامه بیان کرد: گاهی گمان می­‌کنیم راجع به سیاستگذاری حرف می‌­زنیم اما در حقیقت، در مورد افراد سخن می­‌گوییم. باید توجه کرد این‌ها بدیهیاتی است که مدام تکرار می‌­شود.

این استاد دانشگاه عنوان کرد: در علم سیاستگذاری باید ابتدا از مسأله‌­شناسی صحبت کنیم. سیاستگذاری منطق و روش­‌شناسی خاص خود را دارد. مفروضات مختلفی در ذهن ماست که باعث می‌­شود مشکلات را صورتبندی کنیم. صورتبندی مشکل، نظامی است که کل پژوهش و سیاستگذاری ما را کنترل می­‌کند. نظامی به نام نظام هدایت مرکزی نیز صورتبندی مشکل را مشخص کرده و فعالیت‌ها را سامان خواهد داد. خیلی از سیاس‌ت­ها شکست می­‌خورند نه به دلیل بد بودن راه­‌حل، بلکه به دلیل اینکه راه­‌حل ارائه شده با مشکل تناسب ندارد.

دکتر اشتریان در ادامه تأکید کرد: باید به مسأل‌ه­شناسی توصیفی بپردازیم تا مشکل مشخص شود. فرضاً در مسأله سوادآموزی تا دیدیم عد‌‌‌ه ­ای ‌بی‌سواد، زود راه­حل ندهیم. ابتدا ببینیم مشکل چه هست؟ بعد مانند یک پزشک که باید درد مریض را تشخیص بدهد سوال کنیم. همه قصه سیاستگذاری این هست.

استاد سیاستگذاری عمومی دانشگاه تهران با تأکید بر لزوم دقت و مطالعه برای ورود به این حوزه افزود: ابتدا باید مشکل شناسی را از راه­‌حل جدا کنیم. با تکنیک تفکیک ابعاد مشکل را بررسی نموده و با شرافت و انصاف و بدور از حب و بغض نظر دهیم. در سیاستگذاری عمومی حب و بغض و جناح بندی­‌ها اعوجاج است و مانع از این می­‌شود که مشکلات را ببینیم. اینها را نمی­‌بینیم و بلافاصله قضاوت می­‌کنیم.

کیومرث اشتریان با اشاره به مسأله‌­شناسی توصیفی به عنوان اولین گام اظهار کرد: به مجرد آنکه یک مشکل را احساس می­‌کنید باید صورتبندی کنید. صورتبندی با راه‌­حل متفاوت است، این جزو دوگانه‌­های مهم است.

وی در ادامه با تأکید بر لزوم توجه به بدیهیات عنوان کرد: مشکلات سیاسی وابسته به هم هستند و در هم تنیده­‌اند و باید به این موضوع توجه کرد که مشکلات سیاسی بر اساس ذهنیت ماست. ذهنیت­‌های ما نیز متفاوت است. مشکلات را به شکل­‌های مختلف می‌­بینیم و نیز بیان مشکلات به منافع ما بستگی دارد. در واقع مشکلات بر اساس منافع مطرح می‌­شود. مشکلات ساخته افکارمان هستند، همچنین پویا هستند و به زمان وابسته­‌اند و سیال اند. به این دلیل سیاستگذاری سخت است.  

استاد سیاستگذاری عمومی دانشگاه تهران بیان کرد: صورتبندی تبدیل مشکل به مسأله است. یک بعد تکنیک تفکیک مسائل از حیث بنیادی و میانی و جزئی است که با هم متفاوتند. فرضاً مسائل بنیادی مربوط به فلسفه حکومت­‌اند، میانی‌­ها کارکردی هستند و جزئی‌­ها به حقوق و دستمزد و مسائل خرد مربوط­‌اند. تکنیک تفکیک بعد دیگری نیز دارد و آن طبقه‌­بندی بر اساس صورتبندی خوب و بد است. صورتبندی خوب یک سیاستگذاری با گزینه­‌های محدود است. در صورتبندی بد طرف­‌ها زیاد و گزینه­‌ها نامحدودند. بعد دیگر تفکیک مشکل از کلان مشکل و مشکل اساسی و صوری است. کلان مشکل برداشت­‌های مختلف از یک امر واحد است. بعد از آن که وضعیت را توصیف کردیم باید برداشت‌­ها و تقسیم‌­بندی مشکل را انجام دهیم.  

وی همچنین مطرح کرد: ما به عنوان یک راهکار باید سراغ تکنیک مصاحبه و نمونه‌­برداری و استنباط برویم و به جمع‌­بندی برسیم. همچنین برای تعیبن حدود باید سراغ افرادی برویم که در آن مسأله کار کرده­‌اند. تجزیه و تحلیل حد و مرز مشکل یک تکنیک است و سلسله­‌مراتبی برای طبقه‌­بندی علل و عوامل دارد. تکنیک دیگر تجزیه و تحلیل مفروضات و ترسیم استدلال است. لازم است به چیزهای ساده توجه کنیم که آن هم یک تکنیک است و باعث می‌­شود پیچیدگی­‌ها را درک کنیم باید گفتگو کنیم، اما گفتگویی هدفمند که انباشت دانش داشته باشد.

در ابتدای این جلسه همچنین دکتر وحید آرایی؛ عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی و قائم‌­مقام اندیشگاه سیاست­پژوهی و راهبردنگاری سازمان بسیج اساتید کشور، ضمن اشاره به اهمیت یادگیری اصول و فرایند سیاست­پژوهی و نیز مسأله‌­شناسی و مسأله‌­یابی برای شبکه اندیشگاهی بسیج اساتید کشور با رویکرد ظرفیت- راه‌­حل، توصیف و تبیین مسایل و تجویز توصیه­‌ها و پیشنهادهای سیاستی به سیاستگذاران با توجه به نظام ظرفیت ملی را جزو راهبردها و مأموریت­‌های اساتید بسیجی مسئول و عضو اندیشکده­‌ها و گروه­‌های علمی مسأله­‌محور عنوان کرد.

مدیر آموزشی و تربیت نخبگانی سازمان بسیج اساتید کشور بیان کرد؛ برای آنکه سیاست­پژوهی موفق باشد آمادگی دانشی، مفهو‌م‌­سازی، تحلیل فنی، ارائه توصیه‌های سیاستی و نیز انتقال سیاست­پژوهی به سیاستگذاران مبتنی بر اهداف اصولی و نظام ارزشی و مرجعیت‌­های سیاستی حاکم در بخش‌­های عرصه‌­ای و موضوعی ضروری است.

انتهای پیام/