معلم‌ها سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۳۹۸ را با همه دردسرهایش به صورت مجازی به پایان رساندند. اما پس از فراز و نشیب‌های فراوان در خصوص نحوه آغاز سال تحصیلی جدید، بالاخره وزارت آموزش و پرورش سه سناریوی آموزشی شامل حضوری، تلفیقی و مجازی مطابق شرایط هر شهر از نظر شیوع کرونا را در نظر گرفت و از طرفی حضور معلم در مدرسه اجباری شد، این تصمیم اکنون بسیاری از فرهنگیان را به چالش کشانده است.
بسیاری از معلم‌ها از دو سه برابر شدن کار خود شاکی هستند و از طرفی دیگر مشکلات شبکه شاد و نبود ساعت معین برای تدریس، خستگی معلمان را بیش از پیش افزایش داده است؛ این‌ها بخشی از مشکلات این روزهای معلم‌ها است، برای شنیدن دغدغه‌ها و مشکلات این قشر در ایام کرونا، به سراغ چند تن از آن‌ها رفتیم.
یک معلم دوره متوسطه اول و دوم در چند مدرسه روستایی و حاشیه شهر شوش در گفت‌وگو با بسیج، با بیان اینکه آموزش امسال به صورت حضوری و غیرحضوری است، گفت: بخشنامه‌ای ارسال و به ما گفته شد که کلاس‌های حضوری را باید به دو گروه تقسیم کنیم تا فاصله اجتماعی میان دانش آموزان رعایت شود؛ با وجود آموزش مجازی، در این صورت درس‌ها را باید سه بار تکرار کنیم، یک بار برای گروه اول، یک بار برای گروه دوم و یک بار هم برای گروه سومی که به صورت غیرحضوری تحصیل می‌کنند. این موضوع باعث شده کار معلم سه برابر شود و اگر با این روال پیش برویم، برای امتحانات به سرفصل تعیین شده نخواهیم رسید. معلم‌ها اکنون هر مطلب درسی را برای چند بار تکرار و به صورت حضوری و مجازی تدریس می‌کنند، اما در مقابل افزایش حقوقی نداشتیم.
آموزش مجازی، تشخیص سطح علمی دانش‌آموزان را سخت می‌کند
وی با اشاره به یکی از معایب آموزش مجازی، افزود: در آموزش مجازی یکی از معایب این است که معلم نمی‌داند دانش‌آموز در چه سطح علمی قرار دارد؛ برای بررسی این موضوع معمولا از دانش‌آموزان می‌خواهم یک متن را بخوانند و به صورت کلیپ صوتی ارسال کنند اما وقتی ارسال می‌کنند معلوم نیست چه کسی مطلب را می‌خواند و برخی مواقع مشخص است که خود دانش آموز نیست و ممکن است والدین یا اشخاص دیگر به دانش‌آموز کمک کنند. بنابراین تشخیص سطح علمی دانش‌آموزان سخت می‌شود.
توقع بی‌جا از معلم!
این معلم ادامه داد: متاسفانه از معلمان توقع بی‌جا وجود دارد. والدین انتظار دارند که از ۷ صبح تا نیمه‌شب معلم جوابگوی سوالات باشد و در صورتی که در ساعات غیرکاری جوابگو نباشد، معلم را به سهل‌انگاری متهم می‌کنند. در حالیکه باید درک کرد که معلم هم زندگی شخصی دارد. ما از صبح تا ساعت ۱۰:۳۰ حضوری درس می‌دهیم و از ساعت ۱۰:۳۰ تا ۱۲ به صورت مجازی در مدرسه تدریس می‌کنیم. باید بخشنامه‌ای هم وجود داشته باشد که ساعات کاری معلم را مشخص کند.
در آموزش مجازی مطالب درسی همواره در دسترس است
این معلم بیان کرد: تنها مزیتی که آموزش مجازی دارد که بهترین مزیت نیز است، این است که در حالت عادی مطلب درسی نهایتا دو تا سه بار تکرار می‌شود اما در آموزش مجازی دانش‌آموز می‌تواند فایل درسی را برای چندین بار گوش دهد تا درس را یاد بگیرد و این باعث شده که مطالب درسی همواره در دسترس دانش‌آموز قرار گیرد.
انتقاد به حضور معلمان در مدرسه باوجود آموزش مجازی
وی با انتقاد از تصمیم‌گیری در خصوص حضور معلم در مدرسه افزود: حضور معلم در مدرسه نوعی تجاهل علمی است. چرا که وظیفه کادر اداری مدرسه حضور در مدرسه است. اما وظیفه معلم تنها آموزش است و وقتی دانش‌آموز در مدرسه حضور نداشته باشد، دلیلی برای حضور معلم وجود ندارد. برخی دانش‌آموزان به دلیل فقر فرهنگی و بی‌اطلاعی والدین از بیماری، در مدرسه حضور پیدا می‌کنند اما بسیاری از دانش‌آموزان غیرحضوری تحصیل می‌کنند و عملا می‌توان گفت که آموزش، غیرحضوری است. اگر قرار است معلم در مدرسه حضور پیدا کند و آموزش مجازی ارائه کند، پس چه دلیل دارد که در مدرسه حضور پیدا کند در حالیکه می‌تواند در منزل هم تدریس کند.
دانش‌آموزان فاقد امکانات، نه حضور فیزیکی و نه مجازی دارند
این فرهنگی با اشاره به وضعیت دانش‌آموزانش ادامه داد: به صورت میانگین از یک کلاس ۲۰ نفره در یک منطقه روستایی و محروم حداقل ۵ نفر به خاطر نداشتن گوشی یا عدم دسترسی به اینترنت از آموزش مجازی محروم هستند اما طبیعتا در مدارسی که در مناطق برخوردار هستند همه دانش‌آموزان به آموزش مجازی دسترسی دارند. متاسفانه دانش‌آموزانی که امکانات ندارند اکثرا در مدرسه حاضر نمی‌شوند زیرا می‌بینند کسی در مدرسه حاضر نیست. پس انگیزه‌ای برای آن‌ها باقی نمی‌ماند. این دانش‌آموزان نه حضور فیزیکی و نه مجازی دارند و به نوعی تحصیل نمی‌کنند.
همه باید با آموزش مجازی وفق پیدا کنیم
یک معلم اهوازی درس زبان انگلیسی با سابقه ۲۳ سال تدریس نیز در گفت‌وگو با بسیج، اظهار کرد: اکنون جهان با یک بحران بسیار بزرگ مواجه شده است و همه ما به نحوی خود را باید با آموزش مجازی وفق دهیم؛ یکی از مسائل مهم این است که یک معلم با مطالعه، اطلاعات خود را در این خصوص به‌روز کند. با توجه به تجربه ۲۳ ساله خودم از تدریس، می‌توانم بگویم که آموزش مجازی می‌تواند بسیار کاربردی باشد البته به شرطی که امکانات فراهم باشد. اکنون می‌توانیم استفاده بهتری از اینترنت و فضای مجازی داشته باشیم. خوشبختانه بسیاری از معلمان خود را با آموزش مجازی وفق داده‌اند و اطلاعات خود را به‌روز کرده‌اند.
آموزش مجازی انعطاف خوبی دارد
وی با بیان اینکه آموزش آنلاین یا آفلاین می‌تواند مکمل آموزش حضوری باشد، گفت: هیچ وقت نمی‌توانیم آموزش حضوری و مجازی را با هم مقایسه کنیم؛ زیرا در آموزش حضوری تعامل و ارتباط چهره به چهره وجود دارد. همچنین آموزش مجازی به کاهش ترافیک کمک می‌کند و افراد را به زمان و مکان محدود نمی‌کند. این نوع آموزش انعطاف خوبی دارد. یکی از مزیت‌های دیگر آموزش غیرحضوری کاهش هزینه رفت و آمد است.
با آموزش مجازی، جهشی در به‌روز رسانی اطلاعات رخ داد
این معلم با اشاره به تاثیر مثبت آموزش مجازی بر معلم‌ها ادامه داد: یکی دیگر از مزایای آموزش مجازی این است که معلمان ما اطلاعات خود را به روز کرده‌اند. جهشی در به‌روز رسانی اطلاعات رخ داده که شاید در حالت عادی در ۱۰ سال اتفاق نمی‌افتد. تولید محتوا تنوع بسیاری دارد در حالیکه در آموزش حضوری تنها یک معلم تدریس می‌کرد. اکنون شیوع تدریس هم جذاب‌تر شده است. معلم هنگام تدریس می‌تواند از پاورپوینت استفاده کند و تصاویری به کار ببرد. از طرفی دیگر بچه‌ها کاغذ کمتری مصرف می‌کنند. ما در آموزش مجازی از دو نوع آموزش آفلاین و آنلاین استفاده می‌کنیم. محتواها را در برنامه شاد بارگذاری می‌کنیم، تدریس آنلاین را از طریق لایو شاد انجام می‌دهیم و پس از آن، محتواها را به صورت آفلاین بارگذاری می‌کنیم؛ بنابراین چندین بار برای دانش‌آموز تکرار می‌شود.
ضعیف بودن اینترنت از مشکلات آموزش مجازی
این معلم با سابقه با بیان اینکه پس از دوران کرونا نیز می‌توان از دو آموزش مجازی و حضوری استفاده کرد، گفت: آموزش غیرحضوری معایبی هم دارد که یکی از آن‌ها عدم دسترسی به دانش‌آموز است که اگر بتوان از نرم‌افزارهای داخلی دیگری استفاده کرد، این مشکل حل می‌شود و ارتباط دو طرفه می‌شود. مشکل دیگر آموزش مجازی ضعیف بودن سرعت اینترنت و پهنای باند است. برخی از دانش‌آموزان هم امکانات کافی در اختیار ندارند و از طرفی از آموزش و پرورش هم نمی‌توان انتظار داشت زیرا یک نهاد مصرفی است و تولید ندارد. اما ای کاش می‌شد امکانات کافی را در اختیار دانش‌آموزان قرار داد.
لزوم مشخص کردن ساعت‌های آموزشی
وی با بیان اینکه عدم تحرک دانش‌آموزان یکی دیگر از معایب آموزش مجازی است، ادامه داد: همچنین در این نوع آموزش، ساعات کار مشخصی برای معلمان تعریف نشده است. همه معلم‌ها تعهد دارند و به این دلیل بسیاری از معلمان تا پاسی از شب جوابگوی دانش‌آموز هستند اما از طرفی نمی‌توانیم هر ساعتی برای بچه‌ها محتوا ارسال کنیم. بنابراین اگر ساعت مشخص و رسمی وجود داشته باشد، بسیار کمک‌کننده خواهد بود.
وی در پایان صحبت‌های خود با اشاره به حاشیه های ایجاد شده از آموزش معلمان در فضای مجازی، گفت: متاسفانه اخیرا شاهد منتشر شدن کلیپ‌هایی در فضای مجازی هستیم؛ ممکن است هر کسی اشتباه لفظی داشته باشد پس بهتر است کمتر همدیگر را قضاوت کنیم. دست به دست کردن کلیپ‌ها در فضای مجازی باعث دلخوری معلمان شده است که متاسفانه ناشی از رعایت نکردن احترام است.
یکی دیگر از معلمان با سابقه استان در درس هنر نیز در گفت‌وگو با بسیج، اظهار کرد: اکنون آموزش به صورت مجازی انجام می‌شود و از مدرسه به صورت آنلاین در صورتی که شبکه شاد جوابگو باشد، تدریس انجام می‌شود. اگر هم شبکه شاد جوابگو نباشد به صورت آفلاین محتوا را ارسال می‌کنیم. با توجه به صحبت‌های وزیر مبنی بر اجباری کردن حضور معلم در مدرسه، متاسفانه دبیران باید در مدرسه حضور پیدا کنند در حالیکه دانش‌آموزی وجود ندارند و این خود یک معضل است. در واقع باید به مدرسه‌ای برویم که هیچ امکاناتی ندارد و باید از امکانات خودمان استفاده کنیم.
در مناطق محروم، ۵۰ درصد دانش‌آموزان تحصیل نمی‌کنند
وی افزود: در هر کلاس ۳۰ نفره، با توجه به بافت اجتماعی مدرسه و منطقه، درصورتی‌که منطقه محروم باشد تقریبا از هر کلاس ۵۰ درصد دانش‌آموزان فاقد امکانات هستند و نمی‌توانند آموزش غیرحضوری را دنبال کنند و متاسفانه بسیاری پیگیر تحصیل هم نیستند. یعنی نه حضوری تحصیل می‌کنند و نه غیرحضوری و این باعث ایجاد یک فرصت برای اوقات فراغت صد درصدی شده و اکثر والدین هم چون نمی‌توانند امکانات لازم را تهیه کنند، بی‌تفاوت شده‌اند.
وی ادامه داد: آموزش مجازی قطعا هم مزیت و هم معایبی دارد؛ برای دبیرانی که با تجربه هستند این نوع آموزش مفید و کار راحتی است. اما برای دبیرانی که در تخصصی دیگر تدریس می‌کنند به عنوان مثال درس تخصصی هنر را به معلمی می‌دهند که هیچ تخصصی در آن ندارد، چالش‌هایی دارد. معلم در کلاس حضوری می‌تواند به گونه‌ای آن را ارائه دهد اما در کلاس مجازی، تدریس ثبت می‌شود و نظارت می‌شود و از آنجایی که دبیر، تخصصی در آن درس ندارد به چالش کشیده می‌شود.
لزوم ارتقای شبکه شاد برای سال تحصیلی آینده
این معلم گفت: اگر وضعیت ادامه پیدا کند به نظر می‌رسد باز هم آموزش مجازی خواهد بود و امیدواریم که پیشرفت‌هایی در نرم‌افزار شبکه شاد صورت گیرد. این نرم‌افزار اکنون بی‌نهایت مشکل دارد و معلمان را با چالش جدی مواجه کرده است که امیدواریم برای سال آینده بهبود یابد.
همچنین یک معلم مدرسه استثنایی در اهواز در گفت‌وگو با بسیج، بیان کرد: امسال و سال گذشته از نظر آموزشی سال‌های ویژه‌ای بودند؛ آموزش امسال حضوری و غیرحضوری است و دانش آموزان استثنایی نیز اینگونه تحصیل می کنند. مشکل امسال ما این است که وقتی آموزش تلفیقی است، برخی خانواده‌ها بچه‌ها را به مدرسه می‌فرستند. در نتیجه معلم مجبور است همزمان هم حضوری و هم مجازی تدریس کند.
چالش معلمان استثنایی
این معلم ادامه داد: از معایب تدریس حضوری برای دانش آموزان با نیازهای ویژه این است که اگر دانش‌آموز ناشنوا باشد، معلم نمی‌تواند ارتباط برقرار کند. چون هر دو از ماسک استفاده می‌کنند و دانش‌آموز ناشنوا نمی‌تواند لب‌خوانی کند و عملا آموزش حضوری بسیار سخت می‌شود، از طرفی دیگر استفاده نکردن از ماسک هم خطراتی دارد و ممنوع است، لذا به این دانش‌آموزان توصیه می‌کنیم مجازی تحصیل کنند.
وی با اشاره به اینکه کار معلم‌ها سه برابر شده، گفت: ما عملا در طول روز درگیر تدریس هستیم و در زمان استراحت نیز درگیر ساخت کلیپ و محتوا هستیم و از طرفی در مدرسه، هم باید حضوری و هم مجازی تدریس کنیم.
شاد، ناکارآمد است
وی یادآور شد: نرم‌افزار شاد عملا ناکارآمد است و کار ما را بسیار سخت‌تر کرده است و باید ببینیم که پس از بارگذاری آیا کلیپ و محتوا به دست دانش‌آموز می‌رسد یا نه. از طرفی هم استفاده از پلتفرم‌های خارجی ممنوع است. اگر آموزش تنها مجازی باشد برای دانش‌آموزان استثنایی بهتر است. اگر کلاس‌ها تنها به صورت مجازی برگزار شوند، باری از دوش معلمان کم می‌کند. چون رفت و آمد به مدرسه هزینه‌بر است و خطر انتقال کرونا نیز وجود دارد. همچنین حقوق معلمان با وجود دو سه برابر شدن کار، هیچ افزایشی نداشته است.
این معلم گفت: متاسفانه دانش‌آموزانی وجود دارند که گوشی یا تبلت ندارند و حتی به دلیل فاصله زیاد نمی‌توانند در مدرسه، حضوری تحصیل کنند.
معلم ابتدایی یکی از مدارس شهر اهواز با سابقه ۲۸ ساله نیز در گفت‌وگو با بسیج، اظهار کرد: از مشکلات و دردسرهای تدریس حضوری این است که باید پروتکل‌های بهداشتی رعایت شود، در صورتی که در مدرسه امکان رعایت صد درصدی پروتکل‌های بهداشتی وجود ندارد. فضای کلاس‌ها و فاصله بین میز و نیمکت‌ها به گونه‌ای است که نمی‌توان فاصله اجتماعی را رعایت کرد.
وی افزود: در مدرسه‌ای که تدریس می کنم، همه دانش‌آموزان غیرحضوری تحصیل می‌کنند و تنها یک دانش‌آموز به دلیل اینکه مادرِ دانش‌آموز، معلم است و گوشی و تبلت ندارد، مجبور به حضور در مدرسه است.
آموزش مجازی برای دانش‌آموزان ابتدایی مفید نیست
این معلم ادامه داد: در مجموع با توجه به سابقه ۲۸ ساله تدریس حضوری‌ام، آموزش مجازی را مفید نمی‌دانم و از معایب آن این است که نمی‌دانیم آیا دانش‌آموز خود در حال پاسخ دادن است یا والدین. زیرا وقتی تصویری با دانش‌آموز صحبت می‌کنیم، می‌بینیم که دانش‌آموز دستپاچه می‌شود و معلوم است که از والدین خود کمک می‌گیرد. به این دلیل آموزش مجازی دانش‌آموز را برای امسال و سال‌های آینده آماده نمی‌کند و در سال‌های بعد مشکلات زیادی خواهد داشت. با آموزش مجازی نمی‌دانیم که یادگیری صد درصد صورت گرفته است یا نه.
وی با اشاره به مزیت حضور معلم در مدرسه اظهار کرد: حضور در مدرسه ریسک ابتلا به کرونا را دارد، اما با توجه به اینکه در مدارس امکاناتی نظیر میز، نیمکت، تابلو و... وجود دارد و معلم خود را در فضای مدرسه می‌بیند، به نوعی خود را در یک کلاس حضوری تصور می‌کند.
معلم حداقل ۱۳ ساعت در روز درگیر تدریس و تولید محتوا است
این معلم در پایان گفت: دانش‌آموزان و معلم‌ها با مشکل سرعت پایین اینترنت مواجه هستند و محتوا دیرتر به دست دانش‌آموز می‌رسد و وقتی حضور دانش‌آموزان را استعلام می‌کنیم، می‌بینیم که مشکل اینترنت دارند و یا بسیاری دیگر امکاناتی مانند گوشی و تبلت ندارند. در خود برنامه شاد نیز زیرساخت‌های لازم وجود ندارد اما امیدواریم این مشکلات حل شوند. زمانی‌که مدرسه حضوری بود معلم از صبح تا ساعت ۱۲:۳۰ درگیر تدریس بود اما امسال یک معلم در تمام طول روز درگیر است. معلم حداقل ۱۳ تا ۱۴ ساعت در روز درگیر کار تدریس و تولید محتوا است.
به گزارش بسیج، همه معلم‌ها بر چند برابر شدن کار، نبود امکانات و مشخص نبودن ساعت کاری خود اتفاق نظر داشتند. از آنجایی که به نظر می‌رسد تا سال تحصیلی آینده و شاید هم سال‌های آینده نیز همچنان کرونا همراه ما خواهد بود، می‌طلبد که وزارت آموزش و پرورش برنامه‌ای برای به حداقل رساندن مشکلات معلمان در نظر گیرد، چرا که بخشی قابل توجهی از تربیت نیروی انسانی، به دست معلمان محقق می‌شود و باید شرایطی فراهم شود تا از فرسودگی معلمان در این شرایط کاسته شود چرا که این امر در صورت حل نشدن، در تربیت نیروی انسانی نیز تاثیر خواهد گذاشت.
