مدارس غیردولتی، آری یا خیر؟
به گزارش سرویس بسیج جامعه زنان کشور خبرگزاری بسیج،«اصرار خانواده‌ها به ثبت‌نام فرزندان دانش‌آموز خود در مدارس غیردولتی، یک پدیده اجتماعی _ روانی در جامعه شده است، به‌گونه‌ای که خانواده‌ها تصور می‌کنند اگر فرزندانشان در مدارس غیردولتی درس بخوانند، حتما باسوادتر خواهند بود، در محیط سالم‌تر و امن‌تری رُشد خواهند یافت و درنهایت به موفقیت‌های دانشگاهی خواهند رسید. درحالیکه این یک بحث روانی در جامعه بوده که توسط عده‌ای سودجو به مردم القاء شده است.» این موضوع را با یک استاد دانشگاه تهران، مدرس ریاضی و مدیر آموزش انجمن ریاضی‌دانان جوان، به بحث نشستیم که در ادامه می‌خوانید: 
دکتر همایون شریک، مدارس غیردولتی را به دو دسته تقسیم و بیان کرد: دسته اول، مدارس غیردولتی به معنای واقعی هستند، یعنی مزیتی برای خانواده‌ها ندارند و اصل انتفاع و مزیت برای موسسه خودشان است!. در اینجا لازم است بگویم طی سالهای اخیر، برخی از این مدارس برای دور کردن ذهنیت بد، نام "غیرانتفاعی" را به "غیردولتی" تغییر داده‌اند، که در واقع بازی با کلمات است!
دسته دوم؛ مدارس اسلامی یا خاص هستند و برای اینکه زیر یوغ دولت نباشند، مجوزی به نام غیردولتی گرفته‌اند، تا کارهای ویژه خود اعم از برنامه‌های آموزش و پرورش را پیاده سازی کنند. این مدارس معمولا خود منابعی مالی دارند و عمدتا مدارس موفقی هستند و از نظر انتفاعی یعنی اخلاقی، هیچ باجی به خانواده و دانش‌آموزش نمیدهند و از نظر ساختار آموزشی نیز بسیار قویتر از آموزش و پرورش کار می‌کنند.
حقیقت مدارس غیردولتی چیست؟
این استاد دانشگاه، تصریح کرد: متاسفانه آنچه که الان در جامعه رواج یافته، مدارس غیردولتی از نوع اول است. همانطور که می‌بینیم درحال حاضر هر خانه‌ای و ساختمانی را تبدیل به مدارس غیردولتی کرده‌اند و تبلیغات ظاهرفریبِ آنها معمولا خانواده‌ها را گول میزند و دانش‌آموزان تصور می‌کنند با درس خواندن در این مدارس، حتما دردوره دبیرستان وارد مدارس تیزهوشان خواهند شد و یا در دانشگاه سراسری قبول خواهند شد.
میزان قبولی فارغ التحصیلان مدارس غیردولتی در دانشگاه سراسری چقدر است؟
وی افزود: آنچه ما بررسی کرده‌ایم و جامعه علمی کشور نیز اذعان دارد اینست که تقریباً در مدارس غیردولتی، ضریب قبولی دانش‌آموزان در کنکور سراسری و دانشگاه دولتی، صفر است. البته نه صفر مطلق، اما بقدری آمار قبولی پایین است که تقریبا باید صفر در نظر گرفت. اگر خانواده‌ها از این موضوع آگاه باشند، بعید میدانم کسی حاضر باشد فرزند دانش‌آموز خود را در چنین مدارسی ثبت‌نام کند.
فساد اخلاقی در مدارس غیردولتی!
شریک، به معضل کمتر اشاره شده‌ای در مدارس غیردولتی اشاره کرد و گفت: از طرفی مشکل دیگر در مدارس غیردولتی، اینست که فساد اخلاقی در این مدارس بیشتر از مدارس دولتی است، بطوریکه ۶/۸ برابر بیشتر تخمین زده شده است. اما تاکنون کسی درباره این مسائل چیزی مطرح نکرده و میزگردی برای آن تشکیل نداده است. این موضوع وقتی خود را نشان می‌دهد که خانواده‌ها هرسال شهریه بالایی بابت مدارس غیردولتی پرداخت می‌کنند که سال به سال، نسبت به تورم افزایش می‌یابد و درنهایت نتیجه می‌گیرند که برای مثال پسرخاله یا دخترخاله بچه‌شان که در یک مدرسه معمولی‌تر درس خوانده، بسیار باادب‌تر است، توقع کمتر و سواد اجتماعی بالاتری دارد. از نظر من، در بُعد اخلاقی مدارس دولتی نسبت به مدارس غیردولتی خیلی بهتر هستند. اگرچه وزارت آموزش و پرورش یکسری اشتباهاتی کرده است ازجمله اینکه کلاس‌ها در مدارس دولتی شلوغ هستند، اما مدارس دولتی همچنان می‌توانند سربلند باشند، همانطورکه می‌بینیم بیشتر قبولی‌های کنکور سراسری از مدارس دولتی و خاص هستند.
کسب نمره در مدارس غیردولتی بر چه اساسی است؟
این استاد دانشگاه، همچنین از نظر آموزشی، نمره‌ای که دانش‌آموز در مدارس دولتی کسب می‌کند را نمره واقعی خودش و به اندازه دانش و تلاشش دانست و گفت: متاسفانه در غیردولتی‌ها اینگونه نیست. به دلیل اینکه در مدارس غیردولتی، خانواده‌ها پول میدهند، بنابراین توقعاتی از مدارس دارند و مدیران نیز برای اینکه دانش‌آموزان از آن مدرسه جابجا نشوند، معمولا نمره بالاتر از لیاقت دانش‌آموز را میدهند.
وی با اشاره به تقسیم‌بندی مدارس غیردولتی به دو دسته دیگر گفت؛ دسته اول، مدارسی که واقعا منفعتی برای دانش‌آموز و خانواده‌اش ندارند - معمولا در این مدارس، دبیران رسمی آموزش و پرورش و یا دوره دیده به کار گرفته نمی‌شوند، بلکه بعضی از دبیران آن، باتوجه به اینکه دستمزد پایینی دریافت می‌کنند و یا بخاطر ارتباطی که با موسس مجموعه دارند، مشغول به کار می‌شوند.
دسته دوم، مدارس خاص مانند تیزهوشان یا مدارسی هستند که در سراسر کشور با نیتی غیر از انتفاع، درحال آموزش هستند، حتی مدارسی که برای ایتام تشکیل شده‌اند نیز جزو این دسته هستند. زیرا این مدارس جدا از نظارتهای آموزش و پرورش می‌توانند برنامه‌ریزی کنند و از این بابت، مجوز غیردولتی گرفته‌اند. من به خانواده‌ها توصیه میکنم اگر میخواهند هزینه‌ای برای دانش‌آموزان خود کنند، ابتدا مشورت کرده و باتوجه به تفاوت مدارس که به آنها اشاره کردم، تصمیم‌گیری کنند.
جامعه واقعی یعنی مدرسه دولتی
دکتر شریک ادامه داد: توصیه همیشگی به خانواده‌هایی که با من مشورت می‌کنند این است که اجازه بدهید فرزندانتان در بطن جامعه زندگی کنند، بطن جامعه یعنی مدرسه دولتی. و اگر دانش‌آموز در زمینه درسی خاصی ضعف داشت، در موسسات آموزشی مجاز، یعنی موسساتی که از آموزش و پرورش مجوز گرفته و آموزشگاه علمی هستند، ثبت نامش کنید. یا برای دانش‌آموز معلم خصوصی بگیرید تا وی را به نقطه قوت برساند. این شیوه بسیار بهتر است از اینکه خانواده‌ها فریبِ تبلیغات مدارس و صداوسیما را بخورند و تصور کنند که با ثبت‌نام در این مدارس، حتما شاگرد اول شده و یا در دانشگاه دولتی پذیرفته خواهند شد.
مدیر آموزش انجمن ریاضی‌دانان جوان اشاره کرد: متاسفانه طی چند سال اخیر، وزارت آموزش و پرورش بقدری وارد مسائل حاشیه‌ای شده که کار آموزش و پرورش را رها کرده است. از این‌رو، مدارس دولتی، یکسری ضعف‌های ریزی دارند. اما هدف از تاسیس مدارس غیردولتی، استعدادهای درخشان و نمونه دولتی، کمک به مدارس دولتی بود. طبق اسناد، سابقا سازمان پرورش استعدادهای درخشان، با قرار گرفتن زیرنظر ریاست جمهوری، بودجه مجزا داشت و به صورت تیمی جداگانه از آموزش و پرورش کار میکرد که البته نقدهای زیادی به آن وارد بود.
در مورد سابقه مدارس غیردولتی تحقیق کنید
وی افزود: بهرحال «ثبت‌نام در مدارس غیردولتی، راحت‌ترین و اشتباه‌ترین کار است.» اگر هم قرار است در مدارس غیردولتی ثبت‌نام کنند، حتما درباره سابقه آن مدرسه تحقیق کنند و میزان قبولی‌های آن در پایه هفتم و نهم تیزهوشان که امتحان‌ها بصورت نهایی است، یا امتحان نهایی پایه سوم متوسطه و قبولی‌های کنکور سراسری‌اش را در نظر بگیرند.
چه چیزی دانش‌آموز را به مدرسه غیردولتی علاقمند می‌کند؟
دکتر شریک گفت: لازم به ذکر است، رواج این موضوع، نتیجه چشم و همچشمی بین خانواده‌ها و دانش‌آموزان است. نزدیک آخر سال، مدارس غیردولتی با بسته‌بندی‌های شکیل، هدایایی را به دانش‌آموزان میدهند تا این دانش‌آموز باشد که به والدین اصرار کند او را در آن مدرسه، ثبت‌نام کنند. از طرفی در آن مدرسه راحت می‌شود تقلب کرد، با هر تیپ و لباسی می‌توان حاضر شد، می‌توان صبحانه خورد و ... . من خودم به عنوان شخصی که سالهای سال در کار آموزش هستم و در انواع مدارس تدریس کرده‌ام، مدرسه دولتی را خیلی بهتر و سالم‌تر میدانم، ضمن اینکه دانش آموز یک مدرسه دولتی، زمان بیشتری دارد و معتقدم ضعف‌های موجود هم به کمک روش‌های مختلف مانند کتابهای خوب و ثبت‌نام در آموزشگاه‌های مجاز، قابل حل است.
زمان‌های غیرمفید در مدارس غیردولتی
این استاد دانشگاه تعریف کرد: دو سال پیش یک دانش‌آموزی داشتم که پدرش نیز در دوره دبیرستان و دانشگاه، سر کلاس بنده بود. این پدر با من درمورد پسرش که در مدرسه دولتی، سال آخر رشته تجربی درس میخواند، مشورت و برای قبولی وی در دانشگاه ابراز نگرانی کرد. در پاسخ گفتم؛ اگر آگاهانه درس بخواند، یعنی ۸ صبح تا ۱۲ ظهر در مدرسه و بعد از آن، در کلاس‌های مفید ثبت‌نام کند، حتما نتیجه خواهد گرفت. این دانش‌آموز به همین روش، برنامه‌ریزی کرد و الان در دانشگاه تهران، رشته ژنتیک درس میخواند. من با قاطعیت عرض میکنم وقت و زمانی را که مدرسه غیردولتی از یک دانش‌آموز می‌گیرد، صرف یادگیری غیرمفید و ظاهرسازی‌ها می‌شود و نتیجه خوب نمی‌دهد.
رتبه‌بندی مدارس بر چه اساسی است؟
وی یادآور شد: وزارت آموزش و پرورش از طریق رتبه‌بندی، موظف به نظارت بر مدارس است. رتبه‌بندی مدارس باید براساس کیفیت آموزش باشد، درحالیکه این رتبه‌بندی معمولا براساس کیفیت ظاهری یعنی غذا، محیط مدرسه، زیبایی فضا، داشتن نمازخانه، کتابخانه و ... انجام می‌شود و آموزش و پرورش، رتبه‌بندی‌های مختلف را برای تعیین میزان شهریه مدارس انجام می‌دهد. شهریه مدارس براساس رتبه‌بندی آموزش و پرورش و منطقه شهری مشخص می‌شود. با این وجود، معمولا مدارس غیردولتی بخاطر اردوهای درسی، کتابهای آموزشی، رقم‌های بالاتر و هزینه‌های بالاتر از شهریه تعیین شده هم می‌گیرند.
الگوی مدارس و کتابهای ما
دکتر شریک درمورد الگویی که برای مدارس کشور ما در نظر گرفته شده است، گفت: الگوی ما، مدارس اسلامی و کشورهای موفق هستند. همچنین برای تالیف کتابها، تیم‌هایی از سوی وزارت آموزش و پرورش و دفتر تالیف، به کشورهای موفق می‌روند و گزارش‌های کارشناسان را می‌خوانند. البته برای اجرای سیاست‌های موفق، امکانات و زیرساخت نیز لازم است. درحالیکه ما هنوز در تهیه کتابهای آموزشی برای دانش‌آموزان‌مان مشکل داریم و امسال با یک فاجعه‌ای نیز روبرو بودیم، درحالیکه راحت‌ترین راه تهیه کتاب، از مدارس یا کتابفروشی‌ها است، امسال تعدادی از دانش‌آموزان ما بعد از گذشت دو تا سه ماه از سال تحصیلی، کتاب دریافت کردند. همچنین درباره کتابها باید بگویم، بعضی کتابهای کشورهای مختلف معمولا به داخل کشور آمده و در اختیار صاحب‌نظران قرار داده می‌شود و ما می‌توانیم علت‌های موفقیت و عدم موفقیت آنها را بررسی کنیم و البته این نه به این معناست که آنها حتما موفق‌تر از ما هستند زیرا در برخی المپیادها می‌بینیم که موفقیت دانش‌آموزان ما از دانش‌آموزان سایر کشورها بسیار بالاتر هستند. اما در کشورهای موفق به خاطر امکانات سخت‌افزاری بیشتر، دانش‌آموزان‌شان امکان دریافت درس در محیط خارج از محیط مدرسه را نیز دارند. در برخی مدارس این کشورها، یکسری درس‌های عملی در خارج از فضای مدرسه، فرضا در یک ساندویجی آموزش داده می‌شود و مثلا تهیه تغذیه، موضوعی برای حل یک مساله می‌شود. اما مدارس ما طوری ساخته نشده‌اند که از فضای خارج از کلاس، بتوان برای آموزش استفاده کرد. درصورتی‌که اگر تعداد دانش‌آموزان کلاس‌ها معقول باشد می‌توان طرح‌های کشورهای موفق را بومی‌سازی و اجرا کرد.
این استاد دانشگاه در پایان به خانواده‌ها توصیه‌ای کرد و گفت: متاسفانه کرونا هست و خواهد بود، خانواده‌ها باید فضای خانه را به‌گونه‌ای ساماندهی کنند که دانش‌آموز دغدغه آلودگی‌های صوتی، تماشای فیلم و سریال توسط والدین و هر آنچه که به روحیات دانش‌آموزان لطمه میزند را نداشته باشد. دانش‌آموز باید بیشتر از نظر روحی و روانی و نوع تغذیه مورد توجه قرار گیرد تا بتواند به بالاترین سطح لیاقت خود برسد.
طنین یاس - فرزانه همتی
