بررسی سفر «ظریف» به «بغداد»؛ جایگاه عراق در مناسبات جدید منطقه‌ای
خبرگزاری بسیج:رامین حسین آبادیان/ «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به تازگی در سفری ازپیش‌برنامه‌ریزی‌شده عازم «بغداد» پایتخت عراق شد. وی در جریان سفر به عراق با شماری از مقامات این کشور دیدار و گفتگو کرد. در همین ارتباط، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران با «برهم صالح» رئیس‌جمهور عراق دیدار و رایزنی کرد.
ظریف در جریان دیدار مذکور نقش و حضور تاثیر گذار عراق در موضوعات منطقه ای را با اهمیت دانست و دیدگاه کشورمان مبنی بر ضرورت وجود یک نظام امنیتی در منطقه با حضور تمام کشورهای حوزه خلیج فارس را که پیش از این در چارچوب ابتکار صلح هرمز از سوی رئیس جمهور کشورمان ارائه شده است را تشریح کرد. برهم صالح رئیس جمهور عراق نیز در این دیدار روابط دوکشور را با اهمیت خواند و در خصوص اجرای سریع تر توافقات دو کشور دیدگاه خود را تشریح کرد.
پس از دیدار مذکور، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران با «محمد الحلبوسی» رئیس پارلمان عراق نیز دیدار و گفتگو کرد. وی در جریان دیدار مذکور نیز از نقش سازنده عراق در تحولات منطقه استقبال کرد. وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین از انتخابات پیشِ‌روی عراق به‌عنوان نماد حاکمیت مردم یاد کرد و برای عراق در برگزاری انتخاباتی آرام آرزوی موفقیت کرد.
محمد جواد ظریف سپس با «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر عراق دیدار کرد. دو طرف در این دیدار توافق کردند که روابط و مناسبات خود در عرصه‌های مختلف به ویژه در عرصه اقتصادی و تجاری را بهبود بخشند. نخست‌وزیر عراق در جریان این دیدار با تاکید بر اینکه نگاه عراق به ایران تنها در چارچوب همسایگی نبوده بلکه ایران شریک راهبردی عراق است، به حمایت ایران از عراق در جنگ علیه داعش اشاره و افزود این موضع ایران ابداً در تاریخ فراموش نخواهد شد.
سفر وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران به عراق آن هم در شرایطی که بسیاری از طرف‌های منطقه‌ای و بین‌المللی روی کاهش سطح روابط دوجانبه تهران ـ بغداد حساب باز کرده بودند، از اهمیت بسیاری برخوردار است. این سفر نشان داد که علیرغم تمامی سنگ‌اندازی‌های خارجی، روابط میان ایران و عراق در بالاترین سطوح همچنان ادامه دارد و خدشه‌ای به آن وارد نشده است.
از سوی دیگر، مباحث مطرح‌شده در جریان این سفر نشان داد که عراق جایگاه ویژه‌ای در مناسبات جدید منطقه‌ای به دست آورده و در قامت میانجی‌گری برای حلوفصل بحران‌های منطقه‌ای ظاهر شده است. به عنوان نمونه، می‌توان به مذاکرات اخیر میان ایران و عربستان در شهر «بغداد» اشاره کرد که با میانجی‌گری عراق انجام شد. طرف‌های سعودی و ایرانی در جریان مذاکرات خود در «بغداد» در خصوص پرونده‌های یمن، لبنان و نیز آب‌های خلیج فارس رایزنی کردند.
ازهمین‌روی، ناگفته پیداست که سفر وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران به عراق بی‌ارتباط با مذاکرات اخیر میان ریاض و تهران نبوده است؛ کما اینکه «محمد جواد ظریف» خود نیز به صورت تلویحی به این مسأله اشاره کرده و به دلیل نقش‌آفرینی عراق در این زمینه از مقامات این کشور قدردانی کرد. درهمین‌ارتباط، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران خطاب به مقامات عراقی گفت: «از تلاش‌های ویژه نخست وزیر عراق در پیگیری پرونده های موجود در روابط دوجانبه و منطقه‌ای مرتبط با جمهوری اسلامی ایران قدردانی می‌کنیم».
بدیهی است که قدردانی ظریف از مقامات عراقی به دلیل نقش آن‌ها در پیگیری «پرونده‌های منطقه‌ای مرتبط با جمهوری اسلامی ایران» نشان از جایگاهی دارد که عراق در مناسبات جدید منطقه‌ای به دست آورده است. اگر مذاکرات میان ایران و عربستان در نهایت به حلوفصل مشکلات و معضلات میان دو طرف منجر شود، طبیعی است که جایگاه عراق در مناسبات جدید منطقه‌ای بیش از پیش نیز ارتقاء خواهد. در همین‌حال، باید گفت که نقش میانجی‌گرایانه عراق در منطقه تنها به حلوفصل اختلافات میان ایران و عربستان ختم نمی‌شود، بلکه ابعاد وسیع‌تری پیدا می‌کند.
در همین ارتباط، روزنامه «القدس العربی» می‌نویسد: «عراق زمینه انجام مذاکراتی میان هیأت ایرانی با هیأت‌های اردنی و مصری را نیز در بغداد فراهم آورده است». این مسأله نشان می‌دهد که مقامات عراقی درحال‌حاضر به دنبال فعال‌سازی نقش محوری خود در منطقه هستند. نکته دیگری نیز که در این زمینه وجود دارد این است که نقش میانجی‌گرایانه عراق در زمینه پرونده‌های مرتبط با ایران در منطقه نشان می‌دهد که مقامات عراقی، صلح و ثبات ایران را صلح و ثبات کشور خود تلقی می‌کنند؛ کما اینکه جمهوری اسلامی ایران نیز چنین نگرشی را به همسایه عراقی خود دارد.
در هر صورت، آنچه که اکنون به نظر می‌رسد، این است که از یک سوی، روابط و مناسبات دوجانبه میان جمهوری اسلامی ایران و عراق درحال حاضر در بالاترین سطوح ممکن در جریان است و از سوی دیگر، «بغداد» اکنون به عنوان یک میانجیِ قابل احترام، مورد اطمینان تمامی طرف‌های منطقه‌ای قرار گفته است؛ مسأله‌ای که می‌تواند نقش سازنده آن در تحولات منطقه‌ای را بیش از پیش تقویت سازد.
