رَجَزخوانی به معنای فخرفروشی و تعریف از شجاعت و شرافت خود است. کسی که رجز خوانی می کند، حتی اگر قدرتی نداشته باشد و گفته هایش بر خلاف واقعیت باشد، در واقع بلوف می زند تا دل دشمن را خالی کند و به حریف اینگونه وانمود می کند که من قدرت مقابله با تو را دارم. رجز خوانی یک تاکتیک و هنر است که از این طریق می توان معادلات دشمن را به هم ریخت و شرایط میدان را به نفع خود تغییر داد.
رجزخوانی های اعصار گذشته نشان می‌دهد که بیشترین کاربرد رجز در میدان‌های نبرد بوده است. رجز در کنار سایر لوازم جنگ از واجبات جنگی بوده و در جبهه نبرد حریف می‌طلبیدند و مهارت خود را در جنگیدن، بی‌باکی، صبر و… پیش از شروع جنگ به گوش دشمن می‌رسانند و سعی می‌کردند در دل دشمن ترس و وحشت بیاندازند. رجزخوانی با صدای بلند در میدان جنگ باعث می‌شد که روحیه سلحشوری در لشکریان خودی تقویت شود و به بیان امروزی یک جنگ روانی است که ساختار و سازماندهی دشمن را به هم ریزد.
البته مفهوم رجز خوانی را می توان در مضامین دینی نظیر عشق به خدا و پیامبر و بشارت بهشت و آرامش و امنیت، غفلت زدایی و بیدارسازی ، ایثار و فداکاری، وفاداری، انزجار از سلطه‌جویی، … به کار برد و به گونه ای دیگر طرف مقابل را از قصد و هدف شیطانی و غیر انسانی اش منصرف ساخت و خواسته های خود را به او تحمیل کرد.
در جنگ های بین مسلمین و کفار هم می توان شاهد رجز خوانی به عنوان یک ترفند نظامی نگاه کرد.
رجزخوانی در تعزیه
همانگونه که در تعزیه خوانی های ایام محرم می بینیم حبیب‌بن‌مظاهر می گوید::
حبیبم من آن شیر پرخاشگر
مظهّر مرا نام پاک پدر
شما ای گروه تبه روزگار
که هستید اندر عدد بی‌شمار
به هر کار ما از شما اقدریم
به صبر و وفا از شما برتریم
...
یا حر بن یزید ریاحی:
منم حر نامی به روز مصاف
بر آرم چو شمشیر کین از غلاف
به بزم اندرون میهمان پرورم
به رزم اندرون گُرد نام آورم
شما را در این پهن دشت ستیز
زنم گردن این دم به شمشیر تیز
یا رجز خوانی زهیر بن قین:
زهیر بن قینم یل نامدار
کنم این زمان رستخیز آشکار
چو برق یمان در یمین من است
که سوزنده خرمن دشمن است
رجزخوانی در شاهنامه
رجز خوانی، از فراز های شور انگیز و گرمی بخش آوردگاه نبرد های تن به تن یلان در شاهنامه. است. فردوسی در شاهنامه پهلوانان ایرانی به‌ویژه رستم را نسبت به همآوردانشان، پر صـلابت و قـدرتمند نشان می دهد.
رجز خوانی از حيله های رزمی و از ابزارهای جنگی و نوعی گفتگو در ميدان جنگ به قصد تحقير دشمن و نمایش اعتماد به نفس خود و يکی از ترفندهای مهم روانی برای درهم شکستن روحیه دشمن به حساب می آيد.
اوباما هم رجز می خواند
«گزینه های روی میز» رجز خوانی هایی است که بارها از سوی روسای جمهور آمریکا تکرار شده است و این تهدیدات در دوره اوباما شدت گرفت به گونه ای که اعلام کرد: در صورت عمل نکردن تهران به تعهدات، تمام گزینه ها از جمله گزینه نظامی روی میز است.»
اما ظاهرا رئیس جمهور ما با تاکتیک رجز خوانی آشنا نیست. قدرت نظامی به عنوان نمادی از یک رجزخوانی پشتوانه میدان سیاست است و ما دیدیم که آمریکا بعد از فرود مرگبار موشکهای سپاه به عین الاسد حتی جرات نکرد یک گلوله کلاش به سمت ایران شلیک کند.
رجز خوانی لاجرم از ناحیه ضعف نیست؛ گاهی اوقات یک پشه آرامش ما را بر هم می زند و ما ابتدا کوتاه می آئیم تا شاید دور شود اما وقتی مزاحمت او تداوم پیدا می کند با یک ضربه پشه کش به زمین می چسبانیمش .
امروزه رسانه ها به ابزاری برای رجز خوانی تبدیل شده اند و می توانند واقعیات را وارونه و برخلاف آنچه هست نمایش دهند. چنانچه شخصی قصد داشته باشد که کسی را در چشم دیگران عزیز کند یا اینکه او را تخریب کند، دست به دامان رسانه‌های مختلف خواهد شد و با استفاده از قدرت رسانه، سعی می‌کند که به مقصود خود برسد.
اما وقتی که «یک فرمانده» ما میدان را از دست ابرقدرت آمریکا خارج کرده و نبض منطقه را در دست می گیرد، التماس کردن خطاست.
رئیس جمهور ما هیچ جلسه ای نبوده است که در آن حتی اشاره ای کوتاه به بحث رفع تحریم ها نداشته باشد. رجز خوانی روسای ادوار مختلف آمریکا فقط این جمله بوده:« همه گزینه ها روی میز است» اما رجزخوانی ما این جمله است: «اگر آمریکا همه تحریم ها را بردارد ما هم بر می گردیم به شرایط اول» ...
رجز خوانی یک هنر است؛ رجزخوانی از حيله های رزمی، ابزارهای جنگی و نوعی گفتگوی دیپلماسی و در عین حال یک ترفند نظامی است.
صدبار التماس کردی و دیدی ثمرش را؛ رجز خوانی چه بدی داشت که یک بار نکردی!
علی اشرف خانلری
