شکستن دژه‌های آبی دشمن، ارمغان عملیات کربلای ۴

عملیات آبی-خاکی کربلای ۴ یکی از رویداد‌های مهم در تاریخ دفاع مقدس و جزو عملیات‌های گسترده و غیرکلاسیک جمهوری اسلامی ایران است که توسط قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء (ص) سپاه پاسداران در سوم دی ماه سال ۱۳۶۵ با رمز محمد رسول‌الله (ص) و در ششمین سال جنگ تحمیلی عراق علیه ایران اجرا شد.

اگرچه اطلاعات این عملیات توسط کشور آمریکا و منافقین در اختیار عراق قرار گرفت و به هدف نهایی خود که تهدید شهر بصره بود نرسید، ولی تصرف جزایری از جمله ام الرصاص و ابوالخطیب در این عملیات، زمینه موفقیت در عملیات کربلای ۵ را فراهم کرد، همچنین رزمندگان اسلام موفق شدند با ورود به خاک عراق نیرو‌های آنان را در شبه جزیزه فاو محاصره و از حمله احتمالی به این منطقه جلوگیری کنند.

عملیات کربلای ۴ کجا به وقوع پیوست؟

منطقه عملیاتی کربلای ۴ در جنوب غربی کشور ایران و جنوب شرقی شهر بصره عراق قرار گرفته که این منطقه را از شمال به آبگرفتگی‌های جنوب زید، از شرق به رودخانه اروند کبیر و اروند صغیر و از غرب به کانال زوجی و شهر تنومه عراق منتهی می‌شود و نیرو‌های ایرانی برای اینکه بتوانند اهداف خود را در این عملیات کسب کنند، باید از رودخانه طغیانگر اروند عبور و بعد از تصرف جزایر کشور عراق، خود را به شهر بصره نزدیک می‌کردند، عبور از رودخانه و ورود به خشکی نشان از پیچیدگی و اهمیت منطقه عملیاتی بود و سختی کار را برای رزمندگان دوچندان می‌کرد.

هدایت عملیات بر عهده قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء (ص) سپاه پاسداران و همچنین قرارگاه‌های نجف، قدس، کربلا، نوح (ع) بود، از میان ۴ قرارگاه به دلیل تراکم دشمن و نزدیکی منطقه "پنج‌ضلعی" به شهر بصره فقط قرارگاه نجف و قدس توانستند به طور کامل درگیر عملیات شوند.

خط قرارگاه نجف در منطقه "پنج‌ضلعی" تا جزایر بوارین، ام‌الطویله، خط قرارگاه قدس، عبور از تنگه و پیشروی تا ابوالخصیب، خط قرارگاه کربلا تأمین منطقه و مقاومت با پاتک‌های دشمن از مقابل جزیزه ام‌الرصاص و خط قرارگاه نوح (ع): تأمین جناح جنوبی منطقه و پیشروی به جزیره مینو بودند.

پاسداران، بسیجیان و مردم در خط مقدم عملیات ۴

در این عملیات ۲۳هزار و ۷۳۳ نفر پاسدار، ۶۶هزار ۸۴۷ نفر سرباز و ۱۱۳هزار و ۲۳۱ نفر نیروی بسیج مردمی حضور داشتند که در قالب ۱۴لشکر، ۸تیپ و ۳۱گردان توپخانه سازماندهی شدند.

فرماندهان کشور عراق که از انجام این عملیات آگاه شده بودند، برای پاتک‌های غافلگیرانه علیه ایران تعداد زیادی از نیرو‌های خود را شامل ۲۳ تیپ به صورت یگان پیاده، ۲ تیپ و یک گردان مستقل به صورت یگان زرهی، ۲ تیپ به صورت یگان مکانیزه، گارد ریاست جمهوری در قالب ۲ تیپ از "لشکر یک کماندونی"، نیرو‌های مخصوص در قالب ۲ تیپ، یگان کماندویی در قالب یک تیپ و یک گردان مستقل و همچنین ۲ تیپ از لشکر ۲ پیاده را به منطقه اعزام کرد که در حالت آماده‌باش و کمین قرار داشتند و همین علت باعث شد عملیات به اهداف نهایی ختم نشود.

کشور عراق با طراحی ۵ خط دفاعی که هر کدام از این خطوط شامل؛ سیم‌خاردار‌های حلقوی، میادین مین و ایجاد آبگرفتگی در میادین، میلگرد‌های خورشیدی، تله‌های منور بود مانع ورود نیرو‌های ایرانی شد، از میان این موانع می‌توان به ۹ ردیف سیم‌خاردار و ایجاد دژ‌های هلالی شکل به شعاع ۲۰۰، عرض ۳ و ارتفاع ۶/۵ متر اشاره کرد که بین خط اول و دوم (کانال جنوبی پنج ضلعی) قرار داشت و دشمن به راحتی از طریق کانال‌های به هم مرتبط دژ‌ها نیرو‌های خود را انتقال می‌داد و بر حرکت قایق‌سواران و غواصان مسلط بود.

در عملیات چه گذشت؟

ساعت ۲۲:۳۰ روز ۳ دی‌ماه ساعت آغاز عملیات اعلام شد. ساعت ۲۱ همان روز نیرو‌های تخریبچی غواص وارد اروند رود شدند تا خود را به نقطه شروع عملیات (نقطه رهایی) برسانند، از ساعت ۲۱ تا ۲۲:۳۰ فرماندهان گردان‌ها خبر تمرکز دشمن بر روی تنگه‌های عبوری و تیربار‌های فعال عراقی‌ها را به فرمانده عملیات اعلام کردند.

گردان‌های تخریبچی غواص که با رشادت خود را به محل‌های تعیین شده رسانده بودند رأس ساعت ۲۲:۳۰ با رمز محمد رسول‌الله (ص) عملیات را آغاز کردند.

ساعت ۱۲:۱۰ بامداد غواصان با عبور از موانع ایجاد شده خط نخست، اهداف اولیه خود را بدست آوردند و در برابر حملات شدید دشمن مقاومت کردند. ساعت یک بامداد رادیو عراق در اقدامی بی‌سابقه خبر حمله ایران را همراه با مکان و محور عملیات اعلام کرد که نشان از آمادگی قبلی آنان داشت.

رزمندگان با گذشتن از رودخانه به سختی نفوذ خود را به جزایر ام‌الرصاص، ام‌البابی، بلجانیه، سهیل و قطعه آغاز کردند، اما دشمن که با اطلاعات قبلی بر منطقه تسلط داشت پاتک ضدغواص و شناور را شروع و عقبه نیرو‌های ایرانی را بمباران کرد، پاتک‌های دشمن به حدی بود که ادامه حرکت غواصان و قایق‌سواران برای رسیدن به اهداف موج دوم و سوم حمله با سختی رو به رو شد.

ساعت ۶ صبح روز ۴ دی‌ماه با دستور عقب‌نشینی فرماندهان موافقت شد و نیرو‌هایی که مواضع خود را به دست نیاورده بودند از ادامه حرکت خودداری کردند، ساعت ۱۱ صبح عراق پاتک سنگین خود را علیه رزمندگان ایرانی شروع کرد و در ساعت ۲۳:۴۵ شب همان روز دستور توقف عملیات اعلام شد.

آمادگی دشمن در این عملیات به اندازه‌ای بود که از میان ۲۵۰ گردان تدارک دیده شده توسط سپاه پاسداران برای انجام عملیات، فقط ۶۰ گردان وارد عمل شدند.

هر چند کشور ایران نتوانست به اهداف نهایی خود که تهدید شهر بصره بود برسد، اما اهمیت جزایر تصرف شده کربلای ۴ در عملیات کربلای ۵ مشخص شد، چرا که نیرو‌های دشمن بعد از این عملیات به مرخصی رفته و رزمندگان ایرانی بعد از ۱۶ روز عملیات کربلای ۵ را در همان منطقه آغاز کردند و توانستند به پیروزی برسند.

کشور عراق برای گرفتن امتیاز سیاسی از ایران، تبلیغات وسیع رسانه‌ای خود را به منظور القاء شکست سنگین نیرو‌های ایرانی آغاز کرد مثلاً در ساعات ابتدایی حمله ادعا کرد ۳۲ هزار و ۳۴۴ نفر در ام‌الرصاص کشته شده‌اند و پس از ساعاتی این آمار به ۵۰ هزار و ۳۸۰ نفر رسید و در نهایت کشور عراق تعداد کشته و زخمی‌های ایران را ۹۰ هزار نفر اعلام کرد که با آمار اصلی فاصله زیادی داشت.