قرآن کریم به مسئله عقل ، عقل مداری و عقل محوری اشاراتی بسیاری کرده است چنانچه در آیه ۲۲ سوره انفال خداوند میفرماید که :«إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لَا يَعْقِلُونَ»
«قطعا بدترين جنبندگان نزد خدا كران و لالانى اند كه نمى انديشند»
کسانی که مقابل امام حسین علیه السلام ایستادند همگی ناشی از عنصر جهل مقدس بوده و باعث شده که دست به چنین جنایتی بزنند.
قرآن میفرماید که:(بدترین جنبندگان کسانی هستند که کر و کور هستند کسانی هستند که نمیاندیشند .) (۲۲,انفال)
خداوند بزرگترین نعمتی را که بخواهد به انسانی بدهد ، نعمت عقل است ، اگر عقل باشد انسان سعادتمند میشود و اگر جهل باشد انسان شقاوتمند میشود.
جهل مقدس یعنی چه ؟
کسانی ( مثل داعش ، القاعده ، جبهه النصره ، تکفیری های وهابی و…) ثمره ی زندگیشان ناشی از جهل مقدس است ،
جهل مقدس یعنی شخصی یک اعتقاد ناصحیح ، یک باور ناصحیح را ( باوری که نه ریشه قرآنی دارد نه ریشه روایی و نه ریشه تعقل دارد ) به امر قدسی گره بزند ، یعنی تقدسی را هم وارد تفکرش میکند درصورتی که از جانب پروردگار و پیامبر و معصومین صلوات الله علیهم اجمعین نیست . قرآن کریم می فرماید : «فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ يَكْتُبُونَ الْكِتَابَ بِأَيْدِيهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هَٰذَا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ لِيَشْتَرُوا بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا ۖ فَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا كَتَبَتْ أَيْدِيهِمْ وَوَيْلٌ لَهُمْ مِمَّا يَكْسِبُونَ»(سوره بقره آیه ۷۹)
«پس وای بر آنها که نوشتهای با دست خود مینویسند، سپس میگویند: (این، از طرف خداست.) تا آن را به بهای کمی بفروشند. پس وای بر آنها از آنچه با دست خود نوشتند؛ و وای بر آنان از آنچه از این راه به دست میآورند.»
یعنی باور خود را به خدا نسبت می دهند. وباعث شورش و ظلم و جنایت و حتی بریدن سر هم کیش خود می شود .
کسانی که مقابل امام حسین علیه السلام ایستادند جهل مقدس داشتند
و این ملعونین میگفتند که امام حسین خارجی است (یعنی از دین خارج شده است ) و بر خلیفهی زمان ، یزید لعنت الله علیه ، خروج کرده است و مقابل او ایستاده .
به این باورهای ناصحیح که به امور قدسی گره خورده جهل مقدس می گویند.
در سوره فرقان خداوند ویژگی های مؤمنین را بیان میکند در آنجا آیات عباد الرحمن هم هست
بالاتر از سخن خداوند که قرآن است نداریم (قرآن بالاتر از سخن پیامبر و معصومین است )
میفرماید: «وَالَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُوا بِآيَاتِ رَبِّهِمْ لَمْ يَخِرُّوا عَلَيْهَا صُمًّا وَعُمْيَانًا»
«آنان هستند که هرگاه به آیات خدای خود متذکرشان سازند کر و کورانه در آن آیات ننگرند»
مؤمنین کسانی هستند که وقتی آیات قرآن برآنها تلاوت و یادآوری میشود ، کر و کور آیات ما را قبول نمیکنند و درباره آن تعقل میکنند .
خداوند میفرماید در آیاتی که نازل کرده ام تعقل کنید و آنها را صماً و عمیانا (کورکورانه و تقلیدی )قبول نکنید و در باب آیات اجتهاد و تفکر کنید.
«سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِي الْآفَاقِ وَفِي أَنْفُسِهِمْ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ ..»(۵۳,فصلت)
«به زودی نشانههای خود را در اطراف جهان و در درون جانشان به آنها نشان میدهیم تا برای آنان آشکار گردد که او حق است..»
ما آیات خودمان را در آفاق و انفس ( آسمان ها و کواکب وسیارات و…) و در انفس ( خود انسان جهان صغیر است) هویدا و روشن میگردانیم.
لذا وقتی آیات قرآن را تلاوت میکنند ، اول درباره آن تعقل و تفکر میکنند و کورکورانه آنها را قبول نمیکنند ، خداوند میفرمایند اگر آیات را تلاوت میکنید و نازل شده بر شما در همه آن و در تمام لحظات تجلی دارد «كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ» ، باید تفکر کنید .
قرآن به مسئله تعقل تأکید ویژه ای کرده ، کسانی که مقابل جناب سیدالشهدا ایستادند واز روی جهل مقدس دست به شهادت امام و یارانش زدند و امام حسین علیه السلام را خارج از دین میدانستند، درصورتی که سیدالشهدا خودشان ستون و عمود دین هستند .
بالاترین نعمتی که خداوند برای انسان قرار داده همین نعمت عقل است ، در روایت معصوم داریم : عقل و سربازانش را بشناس و همینطور جهل و سربازانش را بشناس.
«نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ ما هُوَ شِفاءٌ وَ رَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ لا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَساراً» (۸۲،اسرا)
«واز قرآن، آن چه شفا و رحمت است برای مؤمنان نازل می کنیم؛ و ستمگران را جز خسران (و زیان) نمی افزاید.»
تفکر و تعقل که باشد برای مؤمن شفا و رحمت و تفکر و تعقل که نباشد برای ظالم خسران و زیان آور میشود و به شقاوت میرسد و از سعادت دور میشود .
قَالَ الامام اَلصَّادِقُ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ لَمَّا أَنْ خَلَقَ اَللَّهُ اَلْعَقْلَ قَالَ لَهُ أَقْبِلْ فَأَقْبَلَ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَدْبِرْ فَأَدْبَرَ فَقَالَ وَ عِزَّتِي وَ جَلاَلِي مَا خَلَقْتُ خَلْقا أَحَبَّ إِلَيَّ مِنْكَ بِكَ آخُذُ وَ بِكَ أُعْطِي وَ عَلَيْكَ أُثِيبُ.
عقل سرچشمه از نور است لذا امام صادق عليه السّلام فرمود:چون خداوند عقل را آفريد به او فرمود:جلو بيا،جلو آمد،سپس فرمود:عقب برو،عقب رفت،بعد فرمود:به عزّت و جلالم سوگند،خلقى را محبوبتر از تو نيافريدم،به وسيلۀ تو مؤاخذه مى كنم و به وسيلۀ تو مى بخشم و بر تو پاداش مى دهم.
(اصول كافي ،ج ۱ ، ص ۲۶ )
در آیات و در سور مختلف خداوند به مسئله عقل اشاره کرده ، اگر عقل نباشد جهل بوجود میآید و جهل باعث تقلید کورکورانه ، تعصب میشود و اگر جهل ، مقدس شود میشود آیه ۱۰۴سوره کهف که خداوند میفرماید:«ٱلَّذِينَ ضَلَّ سَعۡيُهُمۡ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَهُمۡ يَحۡسَبُونَ أَنَّهُمۡ يُحۡسِنُونَ صُنۡعًا»
«آنها که تلاشهایشان در زندگی دنیا گم (و نابود) شده؛ با این حال، میپندارند کار نیک انجام میدهند.»
به عنوان مثال شهید بزرگوار محسن حججی وقتی ایشان را به اسارت می گیرند در اوج قساوت و ناجوانمردی در حالیکه می دانند خدا و رسول و کتاب قرآن و قبله کعبه با مسلمانان یکی می باشد ، اجتهاد به رأی می کنند و سر از بدنش جدا نموده که در هیچ آیینی اینچنین جنایتی را مرتکب نمی شوند اما داعشی های جنایتکار اینکار را کردند و بعدش به شادی و پایکوبی پرداختند که این جهل مقدس یک لعاب دینی دارد و از دین در آن هیچ خبری نیست . یا وقتی به صورت انتحاری در بین جمعیت مردم رفته و در خیال باطل خودشان ، فکر میکنند بعد از فشار دادن دکمه انفجار ، مهمان رسول الله هستند و مردم بی گناه را به شهادت می رسانند . کسانی که تلاششان در زندگی دنیا برباد رفت (عمر سعد ملعون و امثالهم جهل مقدس داشتند ، دنیا و آخرت خودش را خراب کرد ، تلاش کرده بود امام حسین را به شهادت برساند و به حکومت ری برسد و در خیال خودش بهترین کار را میکند، تلاشش در زندگی دنیا بر باد رفت ) و آنها میپندارند که بهترین کار را میکنند ، به همین جهت خداوند در آیه ۱۷۹ سوره اعراف میفرماید :« وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَا ۚ أُولَٰئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ ۚ أُولَٰئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ»
«یقین، گروه بسیاری از جن و انس را برای دوزخ آفریدیم؛ آنها دلهایی دارند که با آن (اندیشه نمیکنند، و) نمیفهمند؛ و چشمانی که با آن نمیبینند؛ و گوشهایی که با آن نمیشنوند؛ آنها همچون چهارپایانند؛ بلکه گمراهتر ،اینان همان غافلانند. »
خداوند جهنم را از جن و انس پر میکند و جهنم را برای جن و انس آفریده و به خاطر سه خصلت وارد جهنم میشوند : اول قلوبی هست که معرفت ( حقیقت ) در قلوب آنها رسوخ نمیکند ، دوم برای آنها چشم هایی است که حقیقت را میبینند ولی آنرا انکار میکنند ، غریبی سیدالشهدا را دیدند ولی دست به جنایت زدند و سوم برای آنها گوش هایی است که ندای غریبی امام حسین علیه السلام را شنیدند ولی باز هم دست به جنایت زدند
پس اینان از حیوانات هم پست ترند .
متأسفانه نه تنها در جهان اسلام ، در جهان مسیحیت ، یهودیت و ادیان مختلف با مسئله جهل مقدس مواجه هستیم تفکر نا صحیح را با امر قدسی پیوند میزنند و جهل مقدس شکل میگیرد .