اربعین به عنوان عظیمترین تجمع انسانی بشریت که قدمتی به اندازه تاریخ شیعه دارد به عنوان متکثرترین آیین مذهبی جهان و بینالمللیترین رویداد مذهبی به شمار میآید که از نظر رکورد جهانی طولانیترین مسیر پیاده روی را در خود جای داده که دارای هشتاد کیلومتر مسیر تاریخی از نجف تا کربلا از جهتی مسیر اصلی آن بیش از شش صد چهل کیلومتر تخمین زده شده که از دوران بعد سقوط صدام و علنی شدن پیاده روی تا به حال به بیش از بیست هفت میلیون زائر در این پیاده روی را به خود اختصاص داده است بزرگترین اطعام دهی مردمی در دنیا و بزرگترین نماز جماعت در این پدیده الهی ظهور پیدا کرده است. اربعین مدلی کارآمد در حوزههای مختلف معرفتی، تربیتی، سیاسی و امنیتی، بینالمللی و بینالادیانی که در مواجهه با نظامات مدرنیته پدیدهای نوظهور است و از مهمترین میعادگاه شیعیان و حتی سایر مسلمانان جهان در عصر کنونی جهانی شدن به شمار میآید که در ترویج و ارتقاء فرهنگ تشیع و صدور انقلاب اسلامی به عنوان نقطه عطف تاریخ تحولات اسلام شناخته شده است. اجماع میلیونی اربعین حسینی به عنوان یکی از آیینهای دینی که به صورت جمعی و توأم با احساس و دارای هدف برگزار میشود، نقشها، ظرفیتها، مؤلفهها و کارکردهای متعدد سیاسی، اجتماعی و بینالمللی دارد حضور شیعیان از سراسر جهان در مراسم اربعین یکی از کمنظیرترین اجتماعات مذهبی جهان را به وجود آورده که تا اقتدار وصف ناشدنی مبتنی بر قدرت نرم شیعیان را به نمایش گذاشته به ویژه اینکه این مراسم در اوج تهدیدات امنیتی گروههای سلفی و تکفیری، چون داعش برگزارمی شود، هم افزایی در راستای این پدیده الهی و تاریخی ضروری است و اگر آثار اربعین به درستی احصا شود خود شاهد نقش این حادثه بزرگ در تاریخ اسلام و تشیع خواهیم بود. کارکردهای سیاسی مبتنی بر اقتدار آفرینی در سایه وحدت امت اسلامی مهمترین پیام سیاسی و بزرگترین تجمع دینی جهان وحدت امت اسلامی در سایه محبت و ارادت به خاندان مطهر اهل بیت است. برگزاری راهپیمایی صلح آمیز نمایش امنیت عراق ضربه نمادین همزمان بر گروههای تروریستی و ایالات متحده که در پی ناامن کردن منطقه هستند میباشد، اربعین از جمله مناسک و آیین اجتماعی است که به رغم ماهیت درون مذهبی آن، فرادینی و فراملیتی بودن، ظرفیتهای بسیاری را برای زمینه سازی تحقق امت واحد اسلام به ارمغان آورده و این وحدت و همدلی اقدامی در مقابل تبلیغات شبکه بین المللی نظام سلطه که در پی تلاش برای محدود کردن آن هستند میباشد اما این حرکت عظیم به مثابه مانور بزرگ اقتدار مکتب تشیع و دین اسلام است که میتواند قدرت و عظمت مسلمان را به رخ جهانیان بکشد و باعث اتحاد شود، تقویت مناسبات میـان دو کشور ایران و عراق برکات بسیاری را برای نقش شیعیان در تحـولات منطقـه و بین الملل به وجود آورد و پاسداشت یاد و خاطره امام حسین (ع) و زنده نگه داشتن فلسفه جهاد و شهادت از برکات این حرکت عظیم است، اربعین پیام پیروزی حق برباطل و خون بر شمشیر و آغاز شکل جدیدی از نبرد فرهنگی با طاغوتیان زمانه است، اربعین شایسته تکریم و بزرگداشت است، زیرا اربعین ثمره عاشورا است و آنچه امام حسین (ع) در عاشورا آغاز کرد در اربعین به بار مینشیند و نویدبخش پیروزی و انهدام زورگویان عالم است، اربعین یعنی تجدید بیعت یعنی بازخوانی حادثه خونین عاشورا و مبارزه با ظلم. آذرخش عاشورا در اربعین به آتش شعلهور تبدیل و قطرههای باران آن رود خانههای اربعین را به وجودآورده و همان نشان دهنده جریان ساز بودن این پدیده میباشد. کارکرد دیگر اربعین بر کارآمدی عرصه فرهنگی تکیه داده و این شکوه و عزمتی است که در حیات اجتماعی به صورت زنده و پویا جریان پیدا کرده، این پدیده الهی منشاء تحولات و هنجارآفرینی فراوانی در اشکال مختلف فردی و اجتماعی است که نتیجه تمایز آن با دیگر مناسک ناشی از گستردگی، انسجام، تاثیرگزاری، هنجارآفرینی و نقش آفرینی در کنش اجتماعی و سیاسی است. این راهپیمایی در حال تبدیل شدن به یک پدیده کلان فرهنگی وتمدنی نه تنها در قیاس جهان اسلام بلکه در شعاع دنیای امروز میباشد بنابراین از دیگر کارکردهای مهم اربعین شکلگیری اندیشه تمدنی است که غفلت از آن تبعات منفی زیادی برای جهان اسلام به بار میآورد، اربعین آیینی را تبلیغ و ترویج میدهد که فرصتی برای تکثیر و نشر دیانت اسلامی و فرهنگ اندیشه شیعی را به وجودآورده تا جامعه سازی جدیدی را الهام ببخشد. این مراسم در قالبی ساده، ملایم و نرم و عاری از هر گونه خشونت و تعرض بر دیگر فرق اسلامی در حال برگزاری است که شیعیان را مقتدر و با صلابت به دنیا معرفی میکند و پیام یکپارچگی و هوشیاری را به بدخواهان و دشمنان جهان اسلام صادر میکند و آنچه جوهر و هسته مرکزی اربعین را شکل میدهد این پدیده را به یک جامعه بهشتی در زمانه سکولار امروز تبدیل میکند. اربعین گنجینه عظیمی است که علیرغم ابعاد عبادی باید به ابعاد اجتماعی و اقتصادی و سیاسی جایگاه و ظرفیتهای آن در مسیر تحقق تمدن نوین اسلامی توجه داشت چرا که تمدن لیبرال دمکراسی غرب با داعیه تمدنی پایان تاریخ به دنبال جهانی کردن خود هستند و مهمترین چالش خود را در مسیر جهانی سازی، اسلام تمدنی میدانند و از طرفی بیداری اسلامی بار دیگر زمینه تحقق امت اسلامی پدید آورده است و پرواضح است که در عصر حاضر برای پویایی و بالندگی این امت و مقابله تام و تمام با جهان کفر الحادی راهی جز پیمودن مسیر تحقق تمدن اسلامی با تمام لوازم تمدنی آن پیش روی امت اسلامی نیست؛ لذا لازم است همه آموزهها و ظرفیتهای جهان اسلام با رویکرد تمدنی بازخوانی شود و نقشهای جامع برای تحقق تمدن اسلامی طراحی کند تا حرکت و پتانسیل جهان اسلام را در مسیر واقعی خود قرار دهد لذا اربعین حسینی روشن کننده معنویت و ایمان در عصر جاهلیت و ضلالت است.
اگر بشریت از حیث تئوریک به نظریههای سالم و از حیث عملی به کارکرد صحیح دست بیابد میتواند به هدایت و آرامش برسد واربعین برای این است که در عصرجاهلیت تئوریک و ضلالت کارکردی، بشر را به ایمان برساند و در بیانیه گام دوم انقلاب مبنی بر تمدنسازی نوین اسلامی نقطه عطف و مرکزی کانون صدور انقلاب باید مورد توجه عمیق قرار بگیرد.
تهیه شده در معاونت بین الملل سازمان بسیج مستضعفین