چگونه با کودک لجباز رفتار کنیم؟/۲

به گزارش خبرگزاری بسیج استان مرکزی؛ کودکان لجباز اغلب به گونه‌ای رفتار می‌کنند که والدین دچار استرس، واکنش‌های ناگهانی یا عصبانیت شوند. در چنین شرایطی تاثیر لجبازی کودکان مواجهه با بی‌مهری است در حالیکه اغلب کودکان هنگام لجبازی کردن در واقع نیاز به توجه بیشتر داشته‌اند.

سن لجبازی

به طور کلی لجبازی کودکان از سن یک سالگی یا به اصطلاح عامیانه سن نوپایی کودک آغاز می‌شود اما رفته رفته در سنین دو تا سه سالگی به اوج خود می‌رسد. در واقع همان زمانی که کودک قادر است ویژگی لجبازی را در خود کشف کرده و پرورش دهد. در همین سنین است که کودک متوجه می‌شود که رفتارهای مختلف او سبب واکنش‌های متفاوتی از سوی والدین و سایر اطرافیان خواهد شد لذا برای آن که عکس‌العمل‌ها را در شرایط گوناگون مورد آزمون قرار دهد، از حس لجبازی خود استفاده می‌کند. می‌توان گفت بدین وسیله حس کنجکاوی کودک ارضا می‌گردد تا اینجای کار روندی طبیعی در حال طی شدن است اما اگر این وضعیت از حالت نرمال خارج شود و با افزایش سن و نزدیک شدن به سنین دبستان کاهش نیابد و به عکس اضافه هم شود، بسیار نگران کننده خواهد بود.

لازم به ذکر است که لجبازی کودکان در اولین فرزند هر خانواده بیشتر دیده می‌شود. چراکه والدین از فرصت بیشتری برای تربیت او بهره‌مند هستند و حساسیت بیشتری نیز روی فرزند نخست خود دارند.

راه های درمان لجبازی

درمان لجبازی کودکان بسیار مهم و ضروری است. چراکه نه تنها باعث آسیب به خود کودک بلکه سبب ایجاد مشکلات روحی برای والدین نیز می‌شود زیرا تحمل کج خلقی‌های کودکان کار بسیار سخت و طاقت فرسایی است. در همین راستا روش‌های درمانی زیادی برای لجبازی کودکان وجود دارد که توسط بسیاری از روان شناسان خبره قابل ارائه بوده و در صورت نیاز، مراجعه به آن بسیاری از مشکلات را رفع خواهد کرد. 

در ضمن بچه ها آینه‌های تمام قد زندگی پیرامون خود هستند. بنابراین زمانی که شاهد بگومگوهای والدین خود باشند و جر و بحث‌های همیشگی آن‌ها را مشاهده کنند، دور از ذهن نیست که در مواجهه با شرایط مشابه، لجبازی آن‌ها نمود پیدا کند. بنابراین بهتر است در صورتی که میان والدین اختلافاتی وجود دارد آن را به دور از چشم کودک حل نمایند یا برای درمان و رفع مشکل از یک مشاور زوج درمانگر و جلسات زوج درمانی بهره بگیرند.

راه های کنترل و برخورد با لجبازی کودک

*حفظ آرامش: گرچه رویارویی و تحمل لجبازی کودکان کاری دشوار و عصبی کننده است، اما بهتر آن است که در این گونه مواقع خود را کنترل کرده و به جای آن که هر گونه واکنشی از خود نشان دهید، از یک تا 10 شمرده یا یک لیوان آب بنوشید. چرا که در غیر این صورت نه تنها مشکل شما حل نمی‌شود، بلکه شدت بیشتری هم پیدا می‌کند. در ضمن این نکته را هم بدانید که لجبازی کودکان به هیچ وجه نشانگر کم هوشی آن ها یا بد بودن والدین نیست، پس آرامش خود را حفظ کنید.

*بی‌توجهی کامل به لجبازی کودکان: همان طور که گفتیم علت اصلی بیشتر لجبازی‌های کودکان، جلب توجه است. حتی جلب توجه منفی نیز باعث تشدید لجبازی می‌شود. بنابراین از هر گونه عصبانیت، دعوا و خشم یا حتی اخم پرهیز کرده و طوری رفتار کنید که گویی اصلا کارهای منفی کودک ندیده و نشنیده اید. به هیچ وجه در راستای آرام کردن کودک نیز تلاش نکنید. البته این گونه رفتار کردن در ابتدای کار بسیار سخت است و حتی باعث بالا گرفتن لجبازی کودکان هم می شود اما پس از گذشت مدتی با مشاهده‌ی بی‌توجهی و عدم جلب توجه مثبت یا منفی شما، کودک دست از لجبازی برخواهد داشت. 

*پاداش برای رفتارهای خوب: بدین منظور کافی است که هنگامی که هرگونه رفتار شایسته‌ای از کودک خود می‌بیند، شخص کودک را مورد تشویق قرار دهید. در اندک فرصت‌هایی که کودک شما خواسته‌ی خود را به صورت معقول و بدون لجبازی بیان می‌کند به سرعت، او و شخصیت اش را مورد تشویق و توجه مثبت قرار دهید. بدین ترتیب او می‌آموزد که بدون لجبازی و کج خلقی مسیری هموارتر برای رسیدن به تمایلاتش خواهد داشت. 

*جریمه برای رفتارهای بد: در این جا می‌توانید هنگامی که رفتار بدی از فرزندتان سر می‌زند، جریمه‌ای برای او در نظر بگیرید. دقت داشته باشید که هنگام وضع چنین جریمه‌ای، به هیچ وجه عصبی یا خشمگین نشده و در کمال آرامش برای او توضیح دهید که به چه دلیل تنبیه می‌شود و دقیقا چه جریمه‌ای در انتظار اوست. هنگام وضع جریمه‌ها فکر تنبیه بدنی را از ذهن خود دور سازید.

به هیچ وجه کودکان را با جریمه‌های ترسناک نظیر تاریکی و تنهایی تهدید نکنید. بلکه به عنوان مثال حق تماشای تلویزیون را از او بگیرید. دقت کنید که جریمه‌ای که در نظر می‌گیرد قابل اجرا باشد و در سخن و عمل شما مغایرتی وجود نداشته باشد. در ضمن در مورد رفتارهای بد برخلاف رفتارهای خوب، خود عمل ناپسند را خطاب قرار داده و به شخصیت فرزند خود حمله نکنید. یعنی بگویید رفتار بد او را دوست ندارید به جای این که بگویید خود کودک را دوست ندارید. 

*تعیین حد و مرز برای کودک: بدین منظور ابتدا کنترل گری روی رفتارهای کودک را کنار بگذارید و قید و بندهای سخت گیرانه را حذف کنید. اما به او بفهمانید که باید در چارچوب مشخصی رفتار کرده و در صورتی که از این چارچوب فراتر رود، به هیچ وجه توجهی را جلب نخواهد نمود. 

*قاطع اما مهربان باشید: بهتر است این موضوع در ذهن خود به عنوان پدر یا مادر بپذیرید که قاطعیت و مهربانی با هم هیچ منافاتی ندارند. لذا اگر شما والدی قاطع باشید، به هیچ وجه در مهر پدری یا مادری شما، خدشه ای ایجاد نمی شود. بدین ترتیب کودک متوجه خواهد شد که باید سطحی از توقعات والدین را برآورده سازد و در غیر این صورت والدین از او ناراحت خواهند شد.

لذا در همین راستا سعی کنید تا گفتار و رفتار شما یکدیگر را تایید کنند. به عنوان مثال اگر به عنوان جریمه موضوعی را تعیین می کنید و به زبان می آورید به طور قطع آن را اجرا هم بنمایید و اگر قادر به انجام آن نیستید، به هیچ وجه در باب انجام آن جملاتی را به زبان نیاورید. 

آموزش عملی: بسیاری از والدین به دنبال تکنیک های زیادی برای حل مشکلات کودک خود مانند بحث لجبازی کودکان می باشند، تا کودکی ایده آل تربیت کنند. حال آن که برای داشتن یک کودک ایده آل بهتر است والدین از خود شروع کرده و خود را به فردی ایده آل تبدیل کنند. سپس به صورت خودکار و عملی، کودک آن ها نیز رفتارهای درست را یاد گرفته و رفتارهای غلط را کنار می گذارد. 

پاسخ صحیح به خواسته های منطقی کودک: به منظور کاهش لجبازی کودکان توصیه می شود تا به خواسته های منطقی او پاسخ های مناسبی داده شود تا از نق زدن و لجبازی های خسته کننده ی آن ها کاسته شود. این پاسخ مناسب باید از سرعت و کیفیت کافی برخوردار باشد. به طوری که نیاز او را به جلب توجه ارضا نماید. 

صحبت با کودک: به شما والدین عزیز توصیه می کنیم تا زمان کافی برای صحبت با کودک خود اختصاص دهید و به حرف های او با تمرکز گوش فرا دهید. همین امر سبب می شود تا کودک به حد کافی توجه مثبت از شما دریافت کرده و دیگر نیازی به لجبازی و جلب توجه منفی نداشته باشد. در ضمن ممکن است موضوعی سبب آزرده خاطر شدن او شده باشد که شما بی اطلاع هستید. به عنوان مثال شاید علت لجبازی کودکان بر سر رفتن به مدرسه، آزار و اذیت هایی است که توسط دوستان یا معلمان در حق کودک انجام می شود. 

همکاری با کودک: این مورد برای زمانی است که کودکان برای انجام کاری شروع به نق زدن می کنند. لذا شما می توانید با آن ها همراه شده و کمی به کودکان کمک کنید. همکاری شما با کودکان تاثیر مطلوبی بر کاهش لجبازی آن ها خواهد داشت. 

دادن حق انتخاب به کودک از طریق ارائه ی چند گزینه: کودکان نیاز دارند تا حق استقلال طلبی آن ها ارضا شود. به همین دلیل بهتر است در یک چارچوب معین به آن ها چند گزینه ارائه دهید. مثلا مقاومت کودکان در برابر پوشیدن لباس گرم در فصول سرد سال بسیار شایع است. اما نپوشیدن آن ها نیز امکان پذیر نیست.

بنابراین می توانید به منظور جلوگیری از ایجاد تنش و بروز لجبازی کودکان، چند گزینه از لباس های گرم را به او معرفی کنید تا خودش از بین آن ها انتخاب کند. مثلا به او بگویید که دوست دارد تا کاپشن زرد خود را همراه با چکمه های توسی بپوشد یا پلیور سرمه ای همراه کتونی های زرشکی را انتخاب می کند. بدین ترتیب هم کودک حس استقلال می کند و در راستای کسب آن دست به دامن لجبازی نمی شود و هم هدف شما تامین شده و لباس گرم بر تن کودک دلبندتان می نشیند. 

از مصالحه به جای اجبار استفاده کنید: بهتر است مشکلات خود و کودکتان را از طریق مصالحه حل کنید و از هر گونه اجبار و زور خودداری نمایید. مثلا زمانی که کودک شما به جای رفتن به تختخواب تماشای تلویزیون را ترجیح می دهد، نباید دست او را گرفته و به زور به سمت اتاق خواب ببرید. بهتر است در این گونه موارد به او بگویید تا یک ربع دیگر برای تماشای تلویزیون وقت دارد و بعد از آن باید به رخت خواب برود. برای بچه های کوچکتر می توانید از جایگاه عقربه های ساعت استفاده کنید.

حوريا بروجرديان كارشناس ارشد مشاوره