سوره قارعه؛ آغاز تا پایان واقعهٔ قیامت

به گزارش خبرگزاری بسیج از اردبیل: سوره قارعه صد و یکمین سوره و از سوره‌های مکی قرآن است که در جزء سی‌ام جای دارد. نام سوره از واژه «القارعه» در آیه اول گرفته شده که یکی از نام‌های قیامت و به معنای کوبنده است. 

سوره قارعه درباره قیامت و وقایع آن است و از پاداش کارهای نیک و مجازات گناهان سخن می‌گوید. در روایات آمده است، هر کس این سوره را تلاوت کند، پرونده اعمالش در روز قیامت پربار خواهد بود.

معرفی

نام سوره از واژه «القارعه» در آیه اول گرفته شده‌است. قارعه به معنای زدن بسیار سخت است و از نام‌های قیامت است. بعضى گفته‌اند: بدين مناسبت قيامت را قارعه ناميده‌اند كه دل‌ها را با فزع( بیم وهراس) و دشمنان خدا را با عذابش می‌كوبد.

این واژه ۵ بار در قرآن کریم بکار رفته است ۳ بار در سوره قارعه و ۱ بار در سوره حاقه آیه ۴ و۱ بار در آیه ۳۱ سوره رعد که تنها این مورد در باره الهی عذاب در دنیا و به کیفر و سرکوب، حادثه کوبنده و بسیار سخت، مصیبت کوبنده، حادثه و بلای کوبنده ومانند آن ترجمه شده است. وَلَا يَزَالُ الَّذِينَ كَفَرُوا تُصِيبُهُمْ بِمَا صَنَعُوا قَارِعَةٌ أَوْ تَحُلُّ قَرِيبًا مِنْ دَارِهِمْ ترجمه:و كسانى كه كافر شده‌اند پيوسته به [سزاى‌] آنچه كرده‌اند مصيبت كوبنده‌اى به آنان مى‌رسد يا نزديك خانه‌هايشان فرود مى‌آيد.

محل و ترتیب نزول

سوره قارعه جزو سوره‌های مَکّی و در ترتیب نزول سی‌امین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده‌است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، یکصدویکمین سوره قرآن است و در جزء سی‌ام قرار دارد.

تعداد آیات و کلمات

سوره قارعه ۱۱ آیه، ۳۶ کلمه و ۱۶۰ حرف دارد و جزو سوره‌های مُفَصَّلات است.

محتوا

این سوره از آغاز تا پایان از واقعهٔ قیامت سخن می‌گوید و سختی‌ها و احوال آن روز و سرنوشت انسان را بیان می‌کند که اگر کسی اعمال نیک او بیشتر و سنگین‌تر از اعمال بد و گناهانش باشد از زندگی خوش و جاودانه برخوردار می‌شود و اگر کسی اعمال بد و گناهان او بیشتر و سنگین‌تر از اعمال نیک او باشد، بازگشت‌گاه او دوزخ است و در آتشی بس سوزان خواهد بود.المیزان محور اصلی سوره را بیم و بشارت دانسته در حالی که غلبه محتوای سوره را انذار (بیم) برشمرده است.

 محتوای سوره قارعه

سنگینی ترازوی اعمال در قیامت

در تفسیر البرهان ذیل سوره قارعه روایت شده است هیچ چیز در ترازوی اعمال سنگین‌تر از صلوات بر محمد و آل محمد نیست. همچنین در برخی روایات آمده است،

 مراد از «فَأَمَّا مَن ثَقُلَتْ مَوَازِينُهُ»، امیرالمؤمنین(ع) یا کسی است که ولایت حضرت را پذیرفته است و مراد از «وَأَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوَازِينُهُ» کسی است که ولایت آن حضرت را انکار می‌کند.

تفسیر المیزان در تفسیر آیه گفته که اعمال آدمی یا در میزان ثقیل اند زیرا در نزد خداوند قدر و منزلت دارند مانند ایمان و طاعات که نتیجه اش سعادت در آخرت است و یا در میزان سنگینی ندارند مانند کفر و انواع گناهان که نتیجه اش شقاوت در جهان آخرت است.

در باره محشور شدن انسان‌ها در قیامت دو تعبیر در قرآن آمده یکی در آیه ۴ همین سوره که آنها تشبیه به پروانه شده‌اند «يَوْمَ يَكُونُ النَّاسُ كَالْفَرَاشِ الْمَبْثُوثِ» ترجمه:«روزى كه مردم چون پروانه‌[هاى‌] پراكنده گردند». ومورد دوم در آیه۷ سوره قمر «خُشَّعًا أَبْصَارُهُمْ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ كَأَنَّهُمْ جَرَادٌ مُنْتَشِر» ترجمه:«در حالى كه ديدگان خود را فروهشته‏ اند چون ملخهاى پراكنده از گورها[ى خود] برمى ‏آيند». 

سید علی‌اکبر قرشی نویسنده قاموس قرآن می نویسد: ظاهر آنست كه اين تشبيه زنده شدن و خروج از قبرهاست زیرا ملخ دم خود را زیر خاک می‌کند و تخم می‌گذارد بعد از چندى تخم‌ها مبدّل به کرم شده سپس تغییر شکل می‌دهند و مبدّل به پروانه و بعد ملخ می‌شوند. 

فضیلت و خواص

در حدیث اُبَی بن کَعب آمده است هر کس این سوره را بخواند، خداوند در روز قیامت پرونده او را سنگین می‌کند. همچنین از امام باقر(ع) نقل شده است هر کس القارعه را تلاوت کند، از فتنه دَجّال، اینکه به او ایمان بیاورد، و چرک جهنم در روز قیامت در امان خواهد بود.