به گزارش خبرگزاری بسیج زنجان، سید مرتضی آوینی به همراه دوستان خود به وسیله دوربین؛ ایثار و مجاهدت‌های رزمندگان اسلام را به تصویر کشید و به زعم رهبر معظم انقلاب اسلامی نقش ویژه‌ای در حفظ فضای جنگ در کشور داشت.
سیّد مرتضی آوینی مستندساز، عکاس، روزنامه نگار، نویسنده و نظریه پرداز «سینمای اسلامی» ایرانی بود که در ۲۱ شهریور ۱۳۲۶ در شهر ری به دنیا آمد تحصیلات ابتدایی و متوسطهٔ خود را در شهر‌های زنجان، کرمان و تهران به پایان رساند، او از کودکی با هنر انس داشت، شعر می‌سرود داستان و مقاله می‌نوشت و نقاشی می‌کرد.
به گفته بسیاری از آشنایان و نزدیکان آوینی، او در جوانی دگرگون شد و زندگی او در آغاز دهه ۱۳۴۰ با سال‌های انقلاب فرق بسیار داشت.
آوینی در سال ۱۳۴۴ به عنوان دانشجوی معماری وارد دانشکدهٔ هنر‌های زیبای دانشگاه تهران شد و معماری را با علاقهٔ زیاد یادگرفت، ولی پس از پیروزی انقلاب ایران (۱۳۵۷) بنا به ضرورت‌های انقلاب آن را کنار گذاشت و به فیلمسازی پرداخت.
بعد از پیروزی انقلاب و تشکیل جهاد سازندگی به فرمان امام خمینی در سال ۱۳۵۸، او به فعالیت در جهاد مشغول شد و داوطلبانه برای رفع مشکلات به روستا‌ها می‌رفت، اما با دیدن مشکلات آنها، به فیلمسازی برای جهاد پرداخت.
شهید آوینی نخستین اثر خود را در مجموعه تلویزیونی «خان گَزیده‌ها» به تصویر کشید و مستند‌های بسیاری را به تصویر کشید و گروه آنها به گروه «روایت فتح» مشهور شده بود و همه مردم با فیلم‌های مستند این گروه آشنا بودند.
از نخستین کار‌های او در گروه جهاد می‌توان به مجموعهٔ شش‌روز در ترکمن‌صحرا، سیل خوزستان، و مجموعهٔ مستند خان‌گَزیده‌ها اشاره کرد. گروه جهاد نخستین گروهی بود که بلافاصله پس از آغاز جنگ به جبهه رفت.
کار گروه جهاد در جبهه‌ها ادامه یافت، عملیات والفجر هشت که آغاز شد گروه، دیگر منسجم و منظم شده بود، همین شد که مجموعهٔ تلویزیونی روایت فتح در همان حال و هوا شکل گرفت و تا پایان جنگ هم ادامه پیدا کرد. آوینی می‌گوید: «انگیزش درونی هنرمندانی که در واحد تلویزیونی جهاد سازندگی جمع آمده بودند آنها را به جبهه‌های دفاع مقدس می‌کشاند نه وظایف و تعهدات اداری، روح کارمندی نمی‌توانست در این عرصه منشأ فعل و اثر باشد، گروه‌های فیلم‌برداری ما با همان انگیزه‌هایی که رزم‌آوران را به جبهه کشانده بود کار می‌کردند این‌جا عرصه‌ای نبود که فقط پای تکنیک یا هنر در میان باشد.
مرتضی آوینی با پایان جنگ و در فاصلهٔ سال‌های پایان جنگ و تأسیس مؤسسهٔ روایت فتح، نوعی کار هنری-مطبوعاتی را تجربه کرد، او در این دوره به سینما، هنر، فرهنگ واحد جهانی و مواجههٔ آن با مسائل گوناگون می‌اندیشید، حاصل همهٔ آن افکار و پژوهش‌ها و مباحث، نوشته‌هایی‌است که از او به جا مانده‌اند.
اواخر سال ۱۳۷۰ مؤسسه فرهنگی روایت فتح به دستور سیدعلی خامنه‌ای تأسیس شد تا به کار فیلمسازی مستند و سینمایی دربارهٔ دفاع مقدس بپردازد و تهیهٔ مجموعهٔ روایت فتح را که پس از پذیرش قطعنامه رها شده بود ادامه دهد، آوینی و بقیهٔ گروه، سفر به مناطق جنگی را از سر گرفتند و طی مدتی کم‌تر از یک سال، کار تهیهٔ شش برنامه از مجموعهٔ ده قسمتی شهری در آسمان را به پایان رساندند و مقدمات تهیهٔ مجموعه‌های دیگری را دربارهٔ آبادان، سوسنگرد، هویزه، و فکّه تدارک دیدند. اگرچه مقارن با همین زمان، کار‌های مطبوعاتی او نیز ادامه داشتند.
سرانجام شهید سید مرتضی آوینی روز ۲۰ فروردین ۱۳۷۲ در ۴۵ سالگی در منطقهٔ فکّه در حال بررسی لوکیشن فیلم مستند شهری در آسمان، با مین برخورد کرد و بر اثر اصابت ترکش مین باقی‌مانده از جنگ ایران و عراق کشته شد.
پس از شهادت، رهبر انقلاب شخصا در مراسم تشییع او شرکت کرد و لقب «سید شهیدان اهل قلم» را به او داد اینگونه بود که به پاسداشت هنر متعهد او روز شهادتش به عنوان «روز هنر انقلاب اسلامی» نامیده شد.
فاطمه عسگری
