به گزارش خبرگزاری بسیج خوزستان، شهید سید مرتضی آوینی در شهریور ۱۳۲۶ در شهر ری به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در شهر‌های زنجان، کرمان و تهران به پایان رساند.
وی از کودکی با هنر انس داشت، شعر می‌سرود، داستان و مقاله می‌نوشت و نقاشی می‌کرد، به گفته بسیاری از آشنایان و نزدیکان آوینی، او در جوانی متحوّل شد و زندگی او در آغاز دهه ۱۳۴۰ با سال‌های اوایل انقلاب فرق بسیار داشت.
شهید آوینی در سال ۱۳۴۴ به عنوان دانشجوی معماری وارد دانشکده هنر‌های زیبای دانشگاه تهران شد و با مریم امینی (زاده ۱۳۳۶) ازدواج کرد.
وی که در آغاز خود را «کامران آوینی» معرفی می‌کرد، به اشعار فروغ فرخزاد، احمد شاملو و مهدی اخوان ثالث علاقه داشت. به ظاهر خود می‌رسید، کراوات می‌زد، و به فلسفه غرب علاقه‌مند بود.
به گفته همسرش: چندسال از انقلاب گذشته بود که مرتضی سیگارش را ترک کرد. دلیلی که برای این کار ذکر کرد این بود که آقا امام زمان (عج) در همه حال ناظر بر اعمال و رفتار ما هستند، در این صورت من چطور می‌توانم در حضور ایشان سیگار بکشم؟ این‌گونه بود که دیگر هرگز لب به سیگار نزد.
آوینی بعد‌ها با اندیشه‌های امام خمینی (ره) آشنا و در سالیان بعد به یک انقلابی بدل شد و مسیر زندگی خود را تغییر داد.
زندگینامه شهید آوینی را در کتاب «زندگی زیباست»، روایتی از حیات شهید سید مرتضی آوینی» که مفصل‌ترین کتاب درباره حیات شهید آوینی است با روایتی مستند و داستانی، با استفاده از خاطرات و گفتگو‌های غالب افرادی که با این اندیشمند و هنرمند برجسته انقلاب اسلامی مرتبط بودند.
اواخر سال ۱۳۷۰ مؤسسه فرهنگی روایت فتح به دستور آیت الله سیدعلی خامنه‌ای تأسیس شد تا به کار فیلم‌سازی مستند و سینمایی دربارهٔ دفاع مقدس بپردازد و تهیهٔ مجموعهٔ روایت فتح را که پس از پذیرش قطع‌نامه رها شده بود ادامه دهد.
آوینی و بقیهٔ گروه، سفر به مناطق جنگی را از سر گرفتند و طی مدتی کم‌تر از یک سال، کار تهیهٔ شش برنامه از مجموعهٔ ده قسمتی شهری در آسمان را به پایان رساندند و مقدمات تهیهٔ مجموعه‌های دیگری را دربارهٔ آبادان، سوسنگرد، هویزه، و فکّه تدارک دیدند.
اگرچه مقارن با همین زمان، کار‌های مطبوعاتی او نیز ادامه داشتند. شهری در آسمان که به واقعهٔ محاصره، سقوط و بازپس‌گیری خرمشهر می‌پرداخت، از سیما پخش شد، اما برنامهٔ وی برای تکمیل این مجموعه و ساختن مجموعه‌های دیگر با مرگش ناتمام ماند.
آوینی روزِ ۲۰ فروردینِ ۱۳۷۲ در منطقهٔ فکّه در حال بررسی لوکیشن فیلم مستند شهری در آسمان، به همراه محمد سعید یزدان‌پرست با مین برخورد کرد و بر اثر اصابت ترکش مین باقی‌مانده از جنگ ایران و عراق به شهادت رسید.
