به گزارش خبرنگار بسیج یکی دو دهه است که زنگ خطر برای منابع آبی در مناطق مختلف جهان از جمله ایران به صدا در آمده است.تغییر اقلیم و خشکسالی‌های مستمر بدون تردید از اصلی ترین علل به صدا درآمدن این زنگ خطر بوده است. خشکسالی در دهه‌های اخیر باعث جابجایی‌های جمعیتی و تغییرات دموگرافیکی در مناطق مختلف جهان از جمله ایران شده است.
خشک شدن آب چشمه ها و قنوان باعث مهاجرت روستاییان از روستاها به شهرها شده است که این امر خود پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بزرگی برای کشور به همراه داشته است.
این امر هر چند در حاشیه مناطق مهاجرپذیر و حاشیه کلانشهرها مشهود است هر چند اقدام با وجود هزینه‌های سنگینی که این امر برای نظام برنامه ریزی و مدیریت کشور تحمیل می‌کند اقدام عاجل و نتیجه بخشی در این خصوص انجام نمی‌شود نکته ای که در این بین مغفول واقع شده است تبعات و گرفتاری‌های این مهاجرت برای مناطق مهاجرفرست است.
واقع امر این است که یکی از علل و عوامل توسعه هر منطقه‌ای جمعیت است با خالی شدن روستاها از جمعیت، این مناطق از نیروی کار بی‌بهره شده و از سوی دیگر بسیاری از مشاغل در این مناطق موضوعیت خود را از دست می‌دهد.
هر چند تغییرات اقلیمی به نوعی سرنوشت محتوم جوامع بشری است با این حال همزمان با افزایش رفاه در بین جوامع بشری میزان مصرف آب در بخش‌های مختلف شرب، صنعت و به ویژه کشاورزی افزایش یافته است.همین امر باعث افزایش ناترازی بین تولید و مصرف آب در دهه‌های اخیر شده است.
در بخش شرب با وجود اینکه سهم قابل اعتنایی در مقایسه با بخش کشاورزی ندارد با این حال قیمت تمام شده آب شرب با توجه به هزینه‌های تصفیه و انتقال بسیار بالاست. در حال حاضر آب شرب مورد نیاز شهر اردبیل و روستاهای اطراف از سد یامچی تامین می شود که هم افزایش مصرف و هم کاهش آورد رودخانه های منتهی به سد شرایط بغرنجی برای مدیریت آب استان ایجاد کرده است.
در بخش کشاورزی که بیش از 9درصد مصرف را به خود اختصاص داده است، هم شیوه‌های سنتی آبیاری و هم افزایش سطح زیرکشت مشکلاتی است که باید درخصوص آن گره گشایی شود. افزایش مصرف آب در بخش کشاورزی باعث شده است در استان اردبیل که اقتصاد آن متکی به بخش کشاورزی است، آبخوان دشت اردبیل در معرض نابودی قرار گرفته است به طوری که در برخی مناطق سطح سفره های زیر زمینی حدود 13 متر کاهش یافته و احتمال فرونشست دشت اردبیل افزایش یافته است.
با این حال طی دهه‌های اخیر دولت‌ها و سازمان‌های بین المللی برنامه‌های سازگاری با خشکسالی را در دستور کار قرار داده‌اند و این امر در قالب اقدامات غیرسازه‌ای و مدیریت مصرف در بین شهروندان اجرایی می شود.یکی از اقدامات فرهنگی و غیرسازه‌ای که در سطح کشور اجرا می‌شود، اجرای طرح داناب( طرح نجات آب) در بین دانش آموزان است. انتظار می‌رود با توجه به جمعیت بالای دانش آموزان، اجرای طرحهایی مانند داناب تاثیرگذاری لازم را داشته باشد.
در همین زمینه داور بستام مدیر حفاظت و بهره برداری از منابع آب شرکت آب منطقه ای اردبیل از اجرای طرح نجات آب ( داناب) برای ۳۵ هزار دانش آموز دوره متوسطه اول در اردبیل در سال آبی گذشته( از ابتدای مهرماه 1402 تا انتهای شهریور 1403) خبر داد.
این مقام مسئول با تاکید بر لزوم فرهنگ سازی بین نسل آینده اظهار کرد: در سال آبی جاری نیز علاوه بر شروع دور جدید اجرای طرح نجات آب (داناب) در مدارس استان، نشست هم اندیشی با مسئولان فرهنگی استان، مدیران مراکز علمی، ائمه جمعه و جماعات استان به منظور استفاده از ظرفیت بالای این قشر تداوم خواهد یافت.
مدیر حفاظت و بهره برداری از منابع آب استان با اشاره به ظرفیت بالای رسانه‌های استان در ترویج فرهنگ مصرف آب نیز ابراز امیدواری کرد رسانه‌های استان در این مسیر یاریگر بخش آب باشند.
وی ادامه داد: برگزاری کارگاه‌های آموزشی در شهرستان‌های مختلف ، دوره‌های پیش و پس آزمون و ارتقای سطح آگاهی دانش‌آموزان نسبت به وضعیت موجود آب از جمله طرحهایی است که در قالب طرح داناب قابل اجرا خواهد بود.
بستام بیان کرد: آموزش و پرورش با توجه به داشتن ذهن خلاق و آمادگی پذیرش در بین دانش‌آموزان بهترین مکان برای اجرای چنین طرحهایی است و انتظار می‌رود این طرح برای سال‌های آینده نیز ادامه یابد.
مدیر حفاظت و بهره برداری از منابع آب شرکت آب منطقه ای اردبیل ادامه داد: نظرسنجی از دانش‌آموزان هم در قالب طرح داناب انجام می‌گیرد و هدف این است که دانش‌آموزان با مفاهیم آبی ، سواد آبی و صرفه‌جویی در مصرف آب آشنایی بیشتری داشته باشند.
در کنار برنامه‌های فرهنگی اقدامات کنترلی مانند نصب کنتورهای هوشمند و حجمی هم در دستور کار قرار گرفته است. به گفته بستام درسال جاری تاکنون بیش از ۱۱۰ دستگاه کنتور هوشمند و حجمی بر روی چاه‌های مجاز استان اردبیل نصب شده است.
وی خاطرنشان کرد: در قالب برنامه احیا و تعادل بخشی بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ دستگاه کنتور هوشمند و حجمی بر روی چاه‌های استان نصب شده و طبق برنامه ریزی به عمل آمده تا پایان سال ۱۵۰ دستگاه کنتور هم بر روی چاه‌های استان نصب خواهد شد.
بستام همچنین گفت: از سال ۸۴ تاکنون بیش از ۲ هزار چاه غیرمجاز و در 6 ماهه اول سال جاری هم ۷۰ حلقه چاه غیرمجاز در استان اردبیل مسدود شده که با این اقدام بیش از ۷۰۰ هزار مترمکعب در مصرف آب صرفه جویی شده است.
مدیر حفاظت و بهره برداری از منابع آب استان با بیان اینکه در سال جاری از اضافه برداشت ۲۰ حلقه چاه مجاز جلوگیری شده است افزود: با این اقدام نیز ۳۰۰ هزار مترمکعب در مصرف آب صرفه جویی به عمل آمد.
