پیام‌های عمیق تلاقی شب قدر و شهادت امیرالمومنین در مسیر تحقق «مسیر علوی»

به گزارش خبرنگار  خبرگزاری بسیج از خراسان‌جنوبی،  تلاقی شب‌های قدر و شب شهادت حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) با نوروز، فرصت‌های ارزشمندی برای ترویج سیره و معارف علوی فراهم می‌کند. این هم‌زمانی، زمینه را برای پیوند میان ارزش‌های ملی و دینی مهیا می‌سازد.

متن گفتگوی خبرنگار خبرگزاری بسیج با اکرم مهمی نخبه قرآنی و مدیر برتر واحد قرآنی در جشنواره نور سپاه به شرح ذیل است....

با توجه به هم‌زمانی ماه مبارک رمضان و عید نوروز، چگونه می‌توان میان نشاط نوروزی و معنویت رمضان تعادل برقرار کرد تا جامعه هم روحیه شاد داشته باشد و هم بهره معنوی ببرد؟

اکرم مهمی: ترکیب عید نوروز و ماه رمضان فرصتی ارزشمند برای ایجاد تعادل میان نشاط اجتماعی و بهره‌گیری از معنویت است. برای حفظ این تعادل، می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:

برنامه‌ریزی مناسب برای دید و بازدیدها: برگزاری دید و بازدیدهای نوروزی بعد از افطار، تا هم حرمت روزه‌داران حفظ شود و هم صله‌رحم و نشاط اجتماعی تقویت گردد و رعایت ساده‌زیستی در پذیرایی‌ها، متناسب با حال و هوای معنوی رمضان.

توجه به شادی حلال و معنویت: بهره‌گیری از ظرفیت‌های فرهنگی، مانند اجرای برنامه‌های هنری، نمایشگاه‌های فرهنگی و مسابقات قرآنی با حال و هوای نوروزی و برگزاری جشن‌های ساده و معنوی بعد از افطار، مانند شب‌نشینی‌های خانوادگی همراه با تلاوت قرآن و ذکر دعا.

تقویت روحیه کمک به دیگران: استفاده از فضای نوروز و رمضان برای ترویج انفاق و کمک به نیازمندان، مثلاً هدیه دادن افطاری یا تهیه سبدهای معیشتی و اجرای برنامه‌های نیکوکاری و داوطلبانه برای خانواده‌های نیازمند، که هم حس نوع‌دوستی نوروز را زنده نگه دارد و هم اجر معنوی رمضان را افزایش دهد.

رسانه‌ها و فضای مجازی: تولید محتوای فرهنگی و معنوی متناسب با هر دو مناسبت، مانند برنامه‌های تلویزیونی و مجازی که هم شادی و هم معنویت را تقویت کند و ترویج داستان‌ها، شعرها و آموزه‌های دینی و ملی که پیوند میان این دو مناسبت را تقویت کند.

هماهنگی در سبک زندگی: برنامه‌ریزی برای تغذیه سالم در ایام عید و رمضان، تا هم سلامت روزه‌داران حفظ شود و هم از پرخوری و زیاده‌روی پرهیز گردد و ایجاد تعادل در خواب و استراحت، تا نشاط و انرژی برای عبادات رمضان و دیدارهای نوروزی حفظ شود.

تلاقی شب‌های قدر و شب شهادت حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) با نوروز، چه فرصت‌هایی برای ترویج ارزش‌های علوی فراهم می‌کند؟

فعال قرآنی: تلاقی شب‌های قدر و شب شهادت حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) با نوروز، فرصت‌های ارزشمندی برای ترویج سیره و معارف علوی فراهم می‌کند. این هم‌زمانی، زمینه را برای پیوند میان ارزش‌های ملی و دینی مهیا می‌سازد. برخی از مهم‌ترین فرصت‌ها عبارت‌اند از:

تاکید بر عدالت و مردم‌داری در جامعه: حضرت علی (ع) نماد عدالت، ساده‌زیستی و مردم‌داری بود. این ایام فرصتی است تا رسانه‌ها، منابر و فضای مجازی، الگوهای حکومتی و اخلاق فردی امام علی (ع) را بازخوانی کرده و به ترویج فرهنگ عدالت‌خواهی، ساده‌زیستی و رسیدگی به محرومان بپردازند.

احیای روحیه کمک به نیازمندان: نوروز معمولاً با سنت هدیه دادن و صله‌رحم همراه است. می‌توان با تأسی به سیره امام علی (ع)، این سنت را در مسیر خدمت‌رسانی به مستمندان، آزادی زندانیان جرائم غیرعمد و کمک‌های مؤمنانه هدایت کرد.

تعمیق معارف علوی در شب‌های قدر: شب‌های قدر، بهترین فرصت برای تأمل در نهج‌البلاغه و سخنان امام علی (ع) درباره توحید، عدالت، تقوا و مسئولیت‌پذیری است. هیئات مذهبی، مساجد و مراکز فرهنگی می‌توانند جلسات تفسیر و شرح خطبه‌های نهج‌البلاغه را در این ایام برگزار کنند.

تبلیغ اخلاق علوی در خانواده‌ها: نوروز، زمانی برای دید و بازدیدهای خانوادگی است. می‌توان از این فرصت برای یادآوری آموزه‌های امام علی (ع) در مورد سبک زندگی، رفتار با خانواده، تربیت فرزند و مسئولیت‌های اجتماعی بهره برد.

تقویت معنویت و انس با قرآن: هم‌زمانی شب‌های قدر و شهادت امام علی (ع) با نوروز، انگیزه‌ای برای مردم ایجاد می‌کند تا در آغاز سال نو، معنویت خود را تقویت کرده و با تدبر در قرآن و دعا، مسیر زندگی خود را بر پایه آموزه‌های اهل‌بیت (ع) تنظیم کنند.

در مجموع، این تقارن فرصتی بی‌نظیر است تا همزمان با آغاز سال نو، فرهنگ علوی را در جامعه گسترش داده و ارزش‌های معنوی و اخلاقی را بیش از پیش در زندگی مردم نهادینه کرد.

چگونه می‌توان در فضای نوروزی، با حفظ حرمت رمضان، نشاط اجتماعی و سفرهای خانوادگی را به شیوه‌ای هدفمند و هم‌راستا با ارزش‌های دینی مدیریت کرد؟

اکرم مهمی : ایجاد تعادل بین نشاط اجتماعی نوروز و حرمت ماه رمضان نیازمند برنامه‌ریزی هوشمندانه‌ای است که هم به ارزش‌های دینی احترام بگذارد و هم امکان تجربه‌ای شاد و معنادار را برای خانواده‌ها فراهم کند. در این راستا می‌توان به چند راهکار عملی توجه کرد:

برنامه‌ریزی سفرهای خانوادگی متناسب با رمضان و انتخاب مقاصدی که امکان اقامه نماز و رعایت آداب روزه را فراهم کنند (مانند شهرهای مذهبی یا مناطق دارای اماکن معنوی) و تنظیم ساعات گردش و تفریح به‌گونه‌ای که فرصت افطار و عبادت را در محیطی مناسب فراهم سازد و طراحی برنامه‌های فرهنگی و تفریحی متناسب با ماه رمضان

برگزاری جشن‌های نوروزی با محتوای معنوی و اجتماعی، مانند شب‌نشینی‌های خانوادگی پس از افطار همراه با شعرخوانی، داستان‌سرایی و برنامه‌های فرهنگی و اجرای برنامه‌های هنری با مضامین اخلاقی و اجتماعی در ساعات مناسب (پس از افطار) در اماکن عمومی.

تشویق به گردشگری مذهبی و زیارتی با فراهم‌سازی تسهیلات برای زیارت امامزادگان و اماکن مقدس همراه با برنامه‌های فرهنگی ویژه و برگزاری تورهای فرهنگی در شهرهای مذهبی که جنبه‌های تاریخی، فرهنگی و دینی را پوشش دهند.
برپایی بازارچه‌های رمضان و نوروز با ایجاد فضاهایی برای معرفی سنت‌های ایرانی-اسلامی، عرضه محصولات فرهنگی و خوراکی‌های ویژه رمضان و برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی و محصولات فرهنگی مرتبط با سبک زندگی اسلامی و ایرانی.

مدیریت رسانه‌ای و فضای مجازی با تولید و انتشار محتوای جذاب در مورد آداب رمضان و نوروز، از جمله فیلم‌های کوتاه، پادکست‌ها و مستندهای فرهنگی و ترویج ارزش‌های دینی و اجتماعی از طریق چالش‌ها و کمپین‌های فضای مجازی با محوریت همدلی، کمک به نیازمندان و صله‌رحم.

ترویج فرهنگ مهربانی و مواسات و برنامه‌ریزی برای دید و بازدیدهای خانوادگی و اجتماعی که ضمن رعایت حرمت روزه، پیوندهای خانوادگی را تقویت کند و برگزاری طرح‌های خیریه و کمک به نیازمندان به‌ویژه در قالب پویش‌های افطاری ساده و حمایت از خانواده‌های کم‌بضاعت.

نقش رسانه‌ها، نهادهای فرهنگی و دینی در ترویج فرهنگ قرآنی، تبیین مفاهیم قرآنی و تقویت انس با قرآن در این ایام چیست؟

بانوی فعال قرآنی: رسانه‌ها، نهادهای فرهنگی و دینی نقش کلیدی در ترویج فرهنگ قرآنی، تبیین مفاهیم قرآنی و تقویت انس با قرآن ایفا می‌کنند. این نقش را می‌توان در چند محور اصلی بررسی کرد:

تولید و پخش برنامه‌های قرآنی: شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی می‌توانند با پخش برنامه‌های تفسیر قرآن، قرائت‌های دلنشین و مسابقات قرآنی، مردم را بیشتر با مفاهیم قرآنی آشنا کنند.
فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی: انتشار محتوای جذاب قرآنی مانند کلیپ‌های تفسیری کوتاه، احادیث مرتبط و مقالات آموزشی می‌تواند موجب ترویج فرهنگ قرآنی در میان اقشار مختلف جامعه شود.

مستندسازی و تبلیغ الگوهای قرآنی: معرفی زندگی علما، حافظان و قاریان برجسته قرآن از طریق مستندها و برنامه‌های ویژه، الگوهای قرآنی را به جامعه معرفی می‌کند.

چه برنامه‌ها یا اقدامات فرهنگی می‌تواند موجب ارتقای سطح معنویت، همبستگی اجتماعی و نشاط هدفمند در این مقطع زمانی شود؟

اکرم مهمی: برگزاری مسابقات و جشنواره‌های قرآنی: مسابقات حفظ، قرائت و مفاهیم قرآنی، افراد را به یادگیری و انس با قرآن تشویق می‌کند.

تولید محتوای آموزشی: ایجاد کتاب‌ها، نرم‌افزارها و دوره‌های آموزشی قرآنی برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان موجب توسعه دانش قرآنی در جامعه می‌شود.

فعالیت‌های هنری قرآنی: استفاده از هنرهایی مانند خوشنویسی، تئاتر، سرود و انیمیشن برای بیان مفاهیم قرآنی جذابیت بیشتری برای مخاطبان ایجاد می‌کند.

اقامه محافل قرآنی: مساجد، حسینیه‌ها و مراکز اسلامی می‌توانند جلسات تلاوت، تدبر و تفسیر قرآن را به‌صورت مستمر برگزار کنند و تربیت اساتید و مبلغان قرآنی: روحانیون و خطیبان می‌توانند با آموزش معارف قرآنی، این مفاهیم را در میان عموم مردم گسترش دهند.

اجرای برنامه‌های قرآنی در مناسبت‌های دینی: در ایامی مانند ماه رمضان، ایام محرم و سایر مناسبت‌های مذهبی، توجه ویژه‌ای به مفاهیم قرآنی شود تا انس مردم با قرآن بیشتر گردد. 

در مجموع، هماهنگی میان این سه نهاد می‌تواند تأثیر بسزایی در نهادینه کردن فرهنگ قرآنی در جامعه داشته باشد.

با توجه به نزدیکی روز قدس، چه راهکارهایی برای حفظ توجه عمومی به مسئله فلسطین و حمایت از مقاومت در این ایام دوگانه نوروزی–رمضانی پیشنهاد می‌دهید؟

بانوی نخبه قرآنی: با توجه به هم‌زمانی روز قدس با ایام نوروز و رمضان، لازم است راهکارهایی اتخاذ شود که توجه عمومی به مسئله فلسطین حفظ شده و حمایت از مقاومت ادامه یابد. برخی راهکارهای پیشنهادی عبارت‌اند از:

استفاده از ظرفیت رسانه‌ای و فضای مجازی با تولید و انتشار محتوای چندرسانه‌ای جذاب مانند کلیپ‌های مستند، پوسترهای گرافیکی و موشن‌گرافی‌هایی که تاریخچه مقاومت فلسطین را بازگو کند.

راه‌اندازی چالش‌های مجازی و کمپین‌های بین‌المللی با هشتگ‌هایی مانند #روز_قدس و #FreePalestine.
پخش ویژه‌برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی در ایام نوروز و رمضان که به نقش مردم در حمایت از فلسطین بپردازد.
برگزاری راهپیمایی‌ها و تجمعات مردمی با دعوت از مردم برای حضور در راهپیمایی روز قدس، حتی در قالب کارناوال‌های خانوادگی نوروزی، تا پیوند میان فرهنگ ملی و اسلامی تقویت شود.

ایجاد ایستگاه‌های فرهنگی و هنری در مسیرهای راهپیمایی با نمایش نمادهای فلسطین، نقاشی دیواری و اجرای سرودهای انقلابی و استفاده از پرچم‌ها و نمادهای فلسطینی در مراسم‌های عمومی و مذهبی در ایام نوروز و رمضان و برگزاری محافل قرآنی و مذهبی با محوریت فلسطین و تبیین جایگاه دفاع از مظلوم در قرآن و روایات در سخنرانی‌های مساجد و جلسات افطار و تخصیص بخش‌هایی از محافل قرآنی و شب‌های قدر برای دعا و یادبود شهدای فلسطین.

پیوند مفهوم مقاومت با فرهنگ نوروزی: در ایام هم‌زمانی نوروز و رمضان، برنامه‌ها و اقدامات فرهنگی باید به گونه‌ای طراحی شوند که معنویت، همبستگی اجتماعی و نشاط هدفمند را تقویت کنند. در این راستا، چندین راهکار پیشنهاد می‌شود:

ترویج فرهنگ ایثار و مقاومت در بستر این ایام با برگزاری جلسات سخنرانی و تبیین ابعاد معنوی و اجتماعی مقاومت اسلامی و اختصاص بخشی از محافل معنوی و فرهنگی به حمایت از ملت فلسطین و مظلومان جهان و طراحی نمادها و برنامه‌های فرهنگی که همزمان پیام صلح، عدالت و مقاومت را منتقل کند.

شب‌های قدر و شهادت امیرالمومنین (ع) چه پیامی برای جامعه امروز در مسیر تحقق «مسیر علوی» دارد؟

اکرم مهمی : شب‌های قدر و شهادت امیرالمؤمنین علی (ع) پیام‌های عمیقی برای جامعه امروز دارند، به‌ویژه در مسیر تحقق «مسیر علوی». این مسیر بر پایه عدالت، معنویت، اخلاق و مسئولیت‌پذیری اجتماعی بنا شده است. برخی از مهم‌ترین پیام‌ها عبارت‌اند از:

عدالت اجتماعی و حق‌طلبی: امام علی (ع) نماد عدالت بود و هیچ‌گاه در برابر ظلم و تبعیض سکوت نکرد. جامعه امروز برای تحقق مسیر علوی باید به عدالت در تمامی ابعاد آن، از جمله عدالت اقتصادی، قضایی و سیاسی پایبند باشد.

مسئولیت‌پذیری و خدمت به مردم: حضرت علی (ع) حکومت را امانتی الهی می‌دانست و شبانه برای نیازمندان غذا می‌برد. امروزه مسئولان و مردم باید الگوی خدمت‌رسانی و حمایت از مستضعفان را سرلوحه کار خود قرار دهند.

معنویت و ارتباط با خدا: شب‌های قدر فرصت بازنگری در اعمال و تقویت ارتباط با خداست. مسیر علوی جز با تقویت معنویت، تقوا و اخلاص در عمل محقق نمی‌شود.

حفظ وحدت و دوری از تفرقه: جامعه‌ای که به‌دنبال تحقق مسیر علوی است، باید از اختلافات و دشمنی‌های بی‌اساس پرهیز کرده و بر محور حق و حقیقت متحد باشد.

اخلاق و گذشت: یکی از ویژگی‌های بارز امام علی (ع) اخلاق حسنه و گذشت بود. در جامعه‌ای که می‌خواهد به سمت مسیر علوی حرکت کند، باید فرهنگ مدارا، گذشت و اخلاق‌مداری تقویت شود.

مبارزه با فساد و تبعیض: امام علی (ع) در دوران حکومت خود با هرگونه فساد و ویژه‌خواری مقابله کرد. در جامعه امروز نیز تحقق مسیر علوی مستلزم شفافیت، مبارزه با فساد و رعایت حقوق همه افراد است.

بنابراین، شب‌های قدر و شهادت امام علی (ع) فرصتی برای بازنگری در مسیر فردی و اجتماعی ماست تا با الگوگیری از سیره آن حضرت، جامعه‌ای مبتنی بر عدالت، اخلاق و معنویت بسازیم.

 چه اقداماتی می‌تواند موجب آشنایی بیش‌تر مردم، به‌ویژه نسل جوان، با شخصیت علوی و ارزش‌های نهج‌البلاغه در این ایام شود؟

نخبه قرآنی: برای آشنایی بیشتر مردم، به‌ویژه نسل جوان، با شخصیت علوی و ارزش‌های نهج‌البلاغه در ایام شب‌های قدر و شهادت امام علی (ع)، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:

برگزاری برنامه‌های فرهنگی و هنری با برگزاری مسابقات کتاب‌خوانی و خلاصه‌نویسی از نهج‌البلاغه با جوایز تشویقی، نمایشگاه‌های هنری شامل خوشنویسی، نقاشی و پوستر با موضوع سخنان امام علی (ع) و ساخت فیلم‌ها و انیمیشن‌های جذاب که بخش‌هایی از زندگی و سیره حضرت را روایت کنند.

استفاده از فضای مجازی و رسانه‌ها با برگزاری لایوهای اینستاگرامی و پادکست‌ها با حضور کارشناسان برای تحلیل نهج‌البلاغه، تولید محتوای خلاقانه شامل موشن‌گرافیک، کلیپ‌های کوتاه و نقل‌قول‌های تصویری از سخنان امام علی (ع) و راه‌اندازی چالش‌های مجازی مانند انتشار جملات الهام‌بخش از نهج‌البلاغه در شبکه‌های اجتماعی.

آموزش و پژوهش در محیط‌های علمی و دانشگاهی با ایجاد واحدهای درسی و کارگاه‌های آموزشی درباره نهج‌البلاغه در مدارس و دانشگاه‌ها، برگزاری نشست‌های علمی و پژوهشی با موضوع عدالت، اخلاق و مدیریت در سیره علوی، ترویج عملی سبک زندگی علوی، تشویق به فعالیت‌های خیریه مانند کمک به نیازمندان به نیت حضرت علی (ع)، اجرای برنامه‌های اجتماعی برای تقویت فرهنگ برادری، انصاف و عدالت در جامعه و راه‌اندازی کمپین‌های اخلاقی که رفتارهای مبتنی بر نهج‌البلاغه را در زندگی روزمره ترویج دهند.

اجرای برنامه‌های تعاملی در مساجد و هیئات مذهبی با سخنرانی‌های جذاب و کوتاه همراه با پرسش و پاسخ درباره شخصیت امام علی (ع)، نقالی و روایت‌گری سیره علوی به‌ویژه برای کودکان و نوجوانان، اجرای تئاتر و نمایش‌های خیابانی که مفاهیم نهج‌البلاغه را به‌صورت ملموس ارائه دهند.
این اقدامات می‌توانند نسل جوان را با ارزش‌های نهج‌البلاغه آشنا کرده و زمینه‌ساز تربیت جامعه‌ای با الهام از سیره علوی شوند.

انتهای خبر /