جدول مقایسه سند توافق ایران و امریکا

به گزارش خبرگزاری بسیج، اختلافات قابل ملاحظه در متن قرائت شده به عنوان بیانیه لوزان و اظهارنظرها و متن‌هایی که پس از اتمام مذاکرات توسط طرف‌های اصلی مذاکره کننده منتشر شده است، ابهاماتی جدی را در خصوص میزان تعهدات ارائه شده از سوی ایران بوجود آورده، ابهاماتی که حکایت از یک بازی پیچیده با افکار عمومی برای نمایش پیروزی از یک توافق مرده متولد شده در لوزان سوئیس دارد.

شب گذشته و پس از انتشار متنی توسط وزارت امور خارجه امریکا تحت عنوان یک بیانیه مطبوعاتی، که در آن فهرست حیرت آوری از تعهدات ایران در مقابل عدم لغو تحریم‌ها را ارائه می‌کرد، دکتر ظریف وزیر امور خارجه ایران در یک موضع گیری کوتاه در صفحه ی فیسبوک خود ضمن درخواست از سایت ها و رسانه ها برای عدم توجه به خبرسازی ها گفت: فراموش نکنید که Fact Sheet در دور قبل هم بویی از واقعیات نداشت.

اما با وجود اصرار برای آنکه متن منتشر شده توسط امریکا به عنوان فکت شیت معرفی شده و در واقع صرفا به عنوان برداشت طرف امریکایی از مذاکرات در رسانه‌ها به آن پرداخته شود، بررسی‌ها نشان می‌دهد که اساسا در روزهای گذشته هیچگونه فکت شیتی از سوی طرف امریکایی منتشر نشده و آنچه بر روی خروجی ها قرار گرفته، بیانیه رسمی و البته به نظر می‌رسد حقوقی با عنوان « پارامترهای اصلی توافق جامع اقدام مشترک» (PJCPOA ) بوده است که درحین برگزاری کنفرانس خبری جان کری وزیر امورخارجه امریکا به صورت رسمی از سوی وزات خارجه آمریکا منتشر گردیده و در اختیار خبرنگاران قرار گرفته است.

این در حالی است که در رابطه با بیانیه های مطبوعاتی صادر شده, ابتدائا بیانیه تیم مذاکره کننده ایرانی به طور جداگانه و ساعاتی قبل از اغاز کنفرانس بیانیه مشترک به شکلی کاملا غیر رسمی و با لحنی غیر حقوقی – انتشار اولیه در توئیتر از سوی خبرنگاران و سپس توسط خبرگزاری داخلی و همچنین عدم ذکر مرجع صادر کننده این بیانیه – با عنوان«خلاصه‌ای از راه‌حل‌های تفاهم‌شده بین ایران و ۱+۵ برای رسیدن به برنامه جامع اقدام مشترک» منتشر شده بود.

اما سوال مطرح شده آن است که آیا بیانیه مطبوعاتی منتشر شده توسط دولت آمریکا از نظر ساختاری و ماهوی باFact Sheet  منتشر شده توسط وزارت امور خارجه امریکا پس از انعقاد قرارداد ژنو در نوامبر سال ۲۰۱۳ یکی است و یا اینکه اساسا این بیانیه مطبوعاتی جدید, متن همه یا بخشی از توافق دو مرحله ای حاصل شده می باشد؟

برای پاسخ به این سوال باید بدانیم بیانیه مطبوعاتی صادره توسط وزارت خارجه آمریکا که دیروز منتشر شده است دارای ادبیاتی حقوقی بوده و کاملا متفاوت با فکت شیتی است که در نوامبر سال ۲۰۱۳ این دولت در مورد توافق ژنو و با لحنی غیر حقوقی و از منظر سیاست داخلی آمریکا نوشته شده بود. اولا همانطور که گفته شد Fact Sheet سال ۲۰۱۳ دارای متنی کاملا غیر حقوقی و از منظر سیاست خارجی آمریکا می باشد, ثانیا نوشتنFact Sheet ها با توجه به ارائه ای داخلی از اتفاقات و قراردادهای پیش آمده برای فضای داخلی آمریکا صورت می گیرد. -هر چند که در ان سال نیز علی رغم عدم انتشار جزئیات مذاکرات توسط ایران, طبق شواهد, اکثر بندهای همان فکت شیت مورخ سال ۲۰۱۳ که تنها مرجع جزئی موجود از توافق بود اجرایی گردید - اما با این حال  در اینجا اولا متن بیانیه مطبوعاتی آمریکا متنی کاملا فنی و دارای ادبیات حقوقی بوده و به هیچ وجه دارای ادبیات داخلی Fact Sheet  منتشر شده بلافاصله پس از توافق ژنو مورخ نوامبر سال ۲۰۱۳  نمی باشد و ضمنا متن مدعی این است که حاوی پارامتر های اصلی توافق شده برای چهارچوب توافق اصلی می باشد.

در این رابطه این بیانیه که به صورت رسمی از سوی وزارت خارجه آمریکا  با عنوان«پارامترهای اصلی توافق جامع اقدام مشترک» یا ((PJCPOA منتشر شده، با لحنی کاملا حقوقی مدعی است:

بندهای{مورد اشاره زیر}پارامترهای کلیدی برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) در رابطه با برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران خواهند بود که در لوزان سوئیس به تصمیم {طرفین} رسید. این عناصر چهارچوبی را شکل می دهند که بر مبنای آن متن نهایی (JCPOA) از الان تا ۳۰ ام ژوئن نوشته خواهد شد و منعکس کننده ی پیشرفت های قابل توجهی که { هم اکنون} در مذاکرات کشورهای P ۵+۱ , اتحادیه اروپا و ایران بدست آمده است خواهد بود. جزئیات مهم اجرایی شدن هنوز به عنوان موضوع مذاکرات مطرح است و هیچ چیز به توافق نرسیده است مگر اینکه روی همه چیز توافق حاصل شود. ما بر روی استتناج توافق نهایی مبتنی بر این پارامترهای کلیدی در ماه های آتی کار خواهیم کرد.    

 از سویی دیگر جان کری نیز در کنفرانس مطبوعاتی خویش پس از پایان قرائت بیانیه مشترک اقدام به ارائه صحبت هایی کلیدی در مورد توافق حاصل شده نمود و به شرح و توضیح متنی پرداخت که دقایقی قبل از شروع سخنرانی وی در بین رسانه ها توزیع شده بود – یعنی همان بیانیه مطبوعاتی یا ( (PJCPOA  -. وی صراحتا در کنفرانس مطبوعاتی خود ادعا می کند که دو کشور به «توافق در مورد پارامترهای اصلی شکل دهنده توافق جامع اقدام مشترک» رسیده اند و تاکید می کند این پارامترها که در مورد آنها توافق نهایی حاصل شده است توافق را به همان «مسیری که از آمریکا از ابتدای مذاکرات با ایران می خواست» سوق می دهد و سپس به قرائت بندهای مختلف بیانیه مطبوعاتی صادره از وزارت خارجه آمریکا می پردازد.

در این رابطه جان کری در کنفرانس مطبوعاتی ادعا می کند:

ما امروز به نقطه ی عطف مهمی در این پیکار رسیدیم. ما, اعضای ۵+۱ و شرکای اتحادیه اروپا و ایران به یک اجماع روی پارامترهای کلیدی در مورد توافقی که وقتی اجرا شد به جامعه ی جهانی در مورد برنامه هسته ای ایران تضمین می دهد. کارشناسان ما سختکوشانه روی پارامترهای هایی که امروز به توافق رسیدیم تلاش خواهند کردند و یک توافق جامع تا اخر ماه ژوئن امسال نهایی خواهد شد. این توافق. نهایتا پارامترهایی که در مورد آنها به توافق رسیدیم در واقع ما را به همه ان چیزهایی که می خواستیم در این توافق برسیم می رساند.

بنابراین آمریکا مصرانه اعتقاد دارد که پارامترهای توافق شده همان هایی است که در بیانیه مطبوعاتی منتشر شده توسط وزارت خارجه ی متبوعش به صورت حقوقی مطرح گردیده-یعنی متن ((PJCPOA   توسط وزیر خارجه آمریکا رسما مورد تائید و اعلام قرار گرفته- و این متن مورد پذیرش ایران نیز قرار گرفته است. 

این در حالی است که صحبت کری در این زمینه نیز حاوی دو نکته ی مهم است: یکم اینکه وی  بر دو مرحله ای بودن توافق صحه می گذارد و اجرای پارامترهای توافق لوزان را گام اصلی رسیدن به توافق نهایی می داند. دوم اینکه وی مفادی را به عنوان پارامترهای توافق مشترک اعلام کرده است که این مفاد عینا در همان متن ارائه شده از سوی وزارت امور خارجه ها به رسانه ها نیز وجود دارد.

اما در اینجا باید پرسید با توجه به اینکه متن های منتشر شده از سوی ایران و آمریکا دارای اختلافات قابل توجه بوده و بیانیه منتشر شده توسط آمریکا نیز به عنوان پارامتر های توافق جامع مشترک ((PJCPOA  نام گرفته و از سوی جان کری نیز به طور تفصیل در کنفرانس مطبوعاتی وی بازخوانی و شرح داده شد، چرا آقای ظریف در این رابطه موضعی اتخاذ نکرده و در این زمینه هم صحبت های کری و هم این بیانیه مطبوعاتی – که در واقع یکی شرح و تایید دیگری بود- را رد نکرده است؟ به هر حال دو طرف میز مذاکره در مسئله هسته ای دو کشور ایران و آمریکا می باشند و هر دو کشور نیز مدعی رسیدن به پارامترهای توافق شده اند.

در رابطه با این دو متن و چگونگی انتشار آن نیز گفتنی است  ازسوی ایران متنی به عنوان «خلاصه راه حل ها» و با شیوه ای غیر حرفه ای, غیر رسمی و از کانال رسانه های داخلی به زبان فارسی قبل از آغاز قرائت بیانیه مشترک انتشار یافت و در صحبت های آقای ظریف در کنفرانس مطبوعاتی نیز شاهد هیچ استنادی به آن نبودیم. اما در مقابل بیانیه مطبوعاتی وزارت امور خارجه آمریکا قبل از انتشار در رسانه ها به صورت رسمی و اداری از پایگاه  رسمی این وزارت خارجه منتشر گردید و ضمن دارا بودن لحنی حقوقی مدعی مطرح کردن پارامترهای اصلی مورد اتفاق برای رسیدن به توافق جامع شده است و شاکله اصلی صحبت های رسمی جان کری در کنفرانس مطبوعاتی اش پس از پایان قرائت بیانیه مشترک را نیز تشکیل می داد.

با نگاهی به این تفاوت برخورد از سوی دو دولت نسبت به بیانیه های مطبوعاتی داده شده به نظر می رسد تیم مذاکره کننده ایران صرفا بخاطر اینکه بتواند با حمله ای پیش دستانه مدیریت فضای داخلی کشور را برعهده بگیرد و ضمن ارائه ی تحلیلی خوش بینانه از نتایج توافق اقدام به اماده سازی بدنه ی اجتماعی کشور برای عدم موضع گیری نسبت به این اتفاق شود اقدام به انتشار این متن پیش از آغاز نشست بیانیه مشترک نموده است.

چرا که اگر وزارت امور خارجه ایران برای بیانیه مطبوعاتی غیر رسمی اش بار حقوقی قائل بود اولا از مبادی رسمی اقدام به انتشار آن می نمود و در ثانی محتوای مورد استناد وزیر امور خارجه ایران نیز قرار می گرفت درصورتی که شاهد هیچ کدام از این موارد نبودیم.

در حالی که تمام صحبت های وزیر امور خارجه امریکا مبتنی بر بیانیه منتشر شده  توسط وزارت خارجه آمریکا که ((PJCPOA  نام گرفت بوده است می باشد. اما این تعجب آور است که آقای ظریف به سخنان جان کری که شاکله آن دقیقا مبتنی بر همین متن است اعتراضی نکرده، و سخنی در مورد کنفرانس مطبوعاتی مفصل آمریکا که در واقع ارائه ی پارامترهای مورد توافق کشورهای مذاکره کننده بوده نپرداخته است، اما متن رسمی و حقوقی را فکت شیت نامیده و در توئیتر و فیسبوک به آن اعتراض کرده است.

در حالی که باید به اقای ظریف یاداوری نمود با توجه به این شواهد متن منتشر شده از سوی امریکا صرفا یک فک شیت ارشیو داخلی وزارت خارجه آمریکا نیست بلکه شاهد یک بیانیه کاملا حقوقی مدعی پارامترهای توافق هستیم که در این زمینه لازم است آقای ظریف موضع گیری مشخص و صریحی داشته و اعلام کنند که جایگاه متن بیانیه مطبوعاتی آمریکا و سخنان تفصیلی کری در کنفرانس مطبوعاتی پس از پایان قرائت بیانیه مشترک چیست؟

با این شواهد و قرائن و با استناد به صحبت مطبوعاتی آقای ظریف در صبح روز گذشته که افزود: «بیانیه مشترک  قابل غیر الزام اور خواهد بود مگر وقتی که توافق صورت بگیرد» موئد این است که بیانیه نهایی توافق نیز چیزی بیش از توافق حاصل گرفته در لوزان نخواهد بود و در این زمینه تنها جزئیات منتشر شده از این توافق نیز همین دو متن منتشره از سوی ایران و آمریکا می باشد که یکی دارای جنبه ی غیر حقوقی و دیگری دارای جنبه ای حقوقی مباشد و از سوی دیگر نیز جان کری در کنفرانس مطبوعاتی پس از پیان قرائت مشترک بیانیه ظریف-موگرینی اضافه کرد که: «پارامترهای مورد توافق به صورت مرحله به مرحله اجرا خواهد شد.» بنابراین به وضوح مشخص است علی رغم  خواسته رهبری مبنی بر یک مرحله ای بودن توافق شاهد یک توافق دو مرحله ای خواهیم بود که مرحله اول آن در واقع در حال حاضر و از زمان قرائت بیانیه مشترک موگرینی و ظریف آغاز گردیده است.

بنابراین در این سوی ماجرا همانطور که اشاره شد تنها متن حقوقی منتشر شده از سوی کشورهای حاضر در میز مذاکره تنها بیانیه مطبوعاتی امریکا می باشد. با این حساب به نظر می رسد بیانیه ی مطبوعاتی آمریکا همان متن توافق اولیه ایران و امریکا خواهد بود.