یکسال از بسته اول گذشت؛ چرا یاران روحانی مجبور به تدوین یک بسته اقتصادی دیگر شدند؟

البته در برخی از حوزه ها ماتند اقتصاد، بسته هایشان بیش از یک عدد شده و تازه بعد از دو سال یادشان افتاده که بسته اول به درد اقتصاد ایران نمی خورد و باید بسته دیگری برای خروج از رکود باید بنویسند.  

داستان بسته اول

حسن روحانی و یارانش ابتدا در نیمه مردادماه سال گذشته بود که با تبلیغات گسترده ای اعلام کردند قرار است از بسته ای با عنوان خروج از رکود و یا خروج غیر تورمی از رکود رونمایی کنند. حتی برای این کار یک هفته برنامه های عادی کشور ( چندین همایش اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و...) را لغو کردند و با برگزاری یک نشست خبری در ابتدای هفته، سعی در آماده کردن فضای رسانه ها برای معرفی این بسته کردند.

محمد علی نجفی که نقش پررنگی در جمع حلقه مشاوران اقتصادی حسن روحانی (همان حلقه معروف نیاوران) دارد، به عنوان یکی از نویسندگان این بسته، مامور معرفی آن به رسانه ها شد. نجفی دبیر ستادی جدید التاسیس در دولت یازدهم با عنوان ستاد هماهنگی امور اقتصادی دولت است که به غیر از او، اکبر کمیجانی، فرهاد نیلی، شاپور محمدی، سید حمید پورمحمدی، پیمان قربانی، حسن درگاهی و سید مهدی برکچیان هم عضو آن ستاد می باشند. به گفته نجفی این برنامه و بهتر است بگوییم این بسته، در این ستاد به وسیله این افراد در کنار مسعود نیلی، محمد نهاوندیان و چندتن از مشاوران غیر رسمی حسن روحانی مانند موسی غنی نژاد و محمد طبیبیان به رشته تحریر درآمده بود.

نجفی در نشست خبری رونمایی از بسته، مدعی شد که دولت با اجرای این بسته قصد دارد همچنان تورم و پایه پولی را در حد پایینی نگه دارد، در حالی که در همان مقطع(مرداد 93)  با این که تورم به 25 درصد رسیده بود، اما پایه پولی روز به روز در حال افزایش بود، که البته هنوز هم این افزایش تداوم دارد. وی همچنین وعده داد که اشکالات و انتقاداتی که کارشناسان نسبت به بسته داشته باشند جمع آوری شده و برای اولین بار در کشور با استفاده از انتقادات مشکلات بسته برطرف خواهد شد. این وعده آقای نجفی هم تحقق پیدا نکرد زیرا با وجود انتقادات بیشمار اقتصاددانان با تفکرات مختلف، این بسته همچنان راهی را که از قبل برای آن ترسیم شده بود طی کرد.

 وی ابراز امیدواری کرد که با اجرای این بسته اقتصاد کشور در پایان سال 94 از رکود خارج شده و در طول اجرای برنامه ششم توسعه و از ابتدای سال 95 کشور در مسیر رشد پایدار اقتصادی قرار خواهد گرفت. وی همچنین با رد انتقادات در خصوص شباهت بسته با سیاستهای تعدیل اعلام کرد که این بسته هیچ شباهتی با سیاستهای صندوق بین المللی پول و یا سیاستهای تعدیل اقتصادی دوران دولت سازندگی ندارد و در آن تمهیداتی ویژه ای برای رشد بازار سرمایه هم در نظر گرفته شده است. این در حالی است که درست چند ماه بعد اظهارات دبیر ستاد هماهنگی اقتصادی دولت یازدهم نقض شد، زیرا منتقدین شباهتهای این برنامه با سیاستهای تعدیل را اثبات کردند، همچنین بازار سرمایه هم با بحران بی سابقه ای مواجه شد.

 نجفی در ادامه پیش بینی کرد که رشد اقتصادی سال 94 بین 3 تا 4 درصد شود و نشانه های رونق اقتصادی از پایان سال 93 آغاز شود. وی همچنین بدون توضیح درباره جزئیات این بسته، سه وعده دیگر هم در خصوص اجرای آن داد که هیچکدام تحقق پیدا نکرد. نجفی گفت در این بسته بر روی بهبود فضای کسب و کار، تسهیل سرمایه گذاری و ایجاد فضای رقابتی تاکید شده است. وی همچنین تاکید کرد که ستاد هماهنگی امور اقتصادی زیر نظر معاون رئیس جمهور مسئول پیگیری و اجرای این برنامه از دستگاههای مختلف است.

خروج از رکود؛ همایشی با هزینه فراوان و بدون خروجی

اما چند روز بعد همایشی با عنوان رونمایی از بسته خروج از رکود با حضور اکثر مقامات عالی رتبه کشور برگزار شد و در آن رئیس جمهور و اکثر وزرا به ایراد سخنرانی پرداختند. نکته جالب اینجاست که هیچ کدام از سخنرانی های انجام شده در این همایش ارتباط چندانی با بسته خروج از رکود نداشت و به نظر می رسد که این همه تبلیغات و هزینه برای نگارش این بسته و برگزاری همایش بیهیوده بود. نه رئیس جمهور و نه هیچ کدام از وزرا و مدیران دولتی که در این همایش به ایراد سخنرانی پرداختند، هیچ توضیحی درباره جزئیات بسته ارائه نکردند. مطالبی که در خصوص جزئیات پنلهای همایش در رسانه ها منتشر شد هم نشان می داد که در این پنلها وزرا و مدیران دولتی بیشتر به کلی گویی و صحبتهای پراکنده در خصوص اقتصاد ایران پرداخته اند و خبری از تشریح جزئیات بسته نبوده است. در نهایت بعد از پایان این همایش با حجم زیادی از تبلیغات و فضاسازی رسانه ای، هیچ کس از جزئیات بسته خروج از رکود دولت بازدهم با خبر نشد.

ناگهان بسته خروج از رکود فراموش شد!

اما تاریخ مصرف این بسته هم خیلی کوتاه بود، زیرا درست چند ماه بعد، دولتمردان تصمیم گرفتند درباره آن روزه سکوت بگیرند و هیچ کس از چگونگی اجرای این بسته سخنی به میان نیاورد. حتی ستادی که معاون اول رئیس جمهور برای نظارت و هماهنگی در اجرای این بسته طراحی کرده بود هم در فضای اقتصادی کشور گم شد، به طوری که محمد علی نجفی دبیر این ستاد مدتی سرپرستی وزارت علوم را بر عهده گرفت و سپس سعی کرد، پشت پرده در کنار حلقه مشاوران اقتصادی روحانی به نقش آفرینی خود در دولت ادامه دهد و کمتر در فضای اقتصاد کشور آفتابی شود.

وقتی دولت شکست خود در بسته اول را قبول کرد

اما نکته مهم اینجاست که در حال حاضر با وجود فراموش شدن بسته اول و نامشخص بودن جزئیات آن، امروز دولت حسن روحانی بعد از 750 روز، صحبت از نگارش یک بسته جدید می کند که نام آن هم خروج از رکود است! این بار به طور شفاف اعلام نشده که بسته توسط چه کسانی نوشته شده اما به نظر می رسد بسته جدید هم توسط همان افرادی که بسته اول را نوشتند به رشته تحریر درآمده و در اصل تفاوت چندانی با بسته اول ندارد و تنها نام بسته دوم بر آن قرار داده شده است.

به نظر می رسد این که دولت بعد از دو سال تازه به این نتیجه می رسد که باید بسته جدیدی برای اقتصاد ایران بدهد یک پیام روشن بیشتر ندارد و آن این است که دولت به این نتیجه رسیده که تا به حال در این 750 روز، در خصوص سیاستهای اقتصادی کشور اشتباه کرده و در حال حاضر قصد تغییر در نوک پیکان حرکتی سیاستهای خود را دارد.

عنوان بسته هم تنها توجیهی برای تغییر در سیاستهای دولت است تا از این طریق تغییرات ماههای آتی اقتصاد کشور را به یک بسته جدید ارتباط دهد. بسته ای که مانند بسته اول هیچ مشخصه خاصی برای معرفی ندارد و حتی رئیس جمهور هم که قرار بود شب گذشته آن را معرفی کند به جز بیان کلیاتی در این زمینه نتوانست جزئیات آن را به مردم تشریح کند. درحال حاضر شواهد نشان می دهد دولت یازدهم به این نتیجه رسیده است که در مهار تورم اشتباه کرده و این تاکید بیش از حد دولت بر روی کاهش تورم منجر به رکود شده است. بنابراین در حال حاضر با تزریق نقدینگی قصد دارد به بهانه خروج از رکود، نرخ تورم را افزایش دهد.  با توجه به رشد 136 هزار میلیاردی نقدینگی همه چیز هم برای افزایش تورم مهیاست و این امر به احتمال فراوان طی ماههای آتی روی خواهد داد، بنابراین بسته خروج از رکود می تواند توجیه مناسبی برای افزایش قیمتها باشد.

حلقه مشاوران رئیس جمهور حرف جدیدی برای گفتن ندارند

همانطور که رئیس جمهور هم شب گذشته تاکید کرد این بسته ادامه سیاستهای دولت در سال گذشته است به نظر می رسد نویسندگان این بسته (که همان اعضای حلقه مشاوران رئیس جمهور هستند) حرف جدیدی برای اقتصاد ایران ندارند. در حال حاضر اتکای مشاوران رئیس جمهور به سیاستهای اقتصاد نئوکلاسیک و شکست این سیاستهای اقتصادی در دنیا، به خوبی بی برنامگی تیم اقتصادی دولت و حلقه نیاوران را اثبات می کند.

مطمئنا برای یک دولت با ادعای برنامه ریزی و کادرسازی از سالهای گذشته زیاد جالب نیست که بعد از دو سال متوجه شود اولویت اقتصاد ایران را اشتباه متوجه شده و حالا باید به جای مهار تورم به سراغ خروج از رکود برود. در این بین بررسی اتفاقات یک ماه اخیر مانند نامه 4 وزیر دولت یازدهم به رئیس جمهور نشان می دهد که روحانی، چه در این بسته و چه در بسته سال 93 مشورت خاصی از وزرای اقتصادی خود نگرفته است و آنها نقش چندانی در نگارش این بسته هم ندارند و اصلا صدای اعتراض آنها به همین دلیل بلند شده است. باید منتظر ماند و دید حلقه مشاوران رئیس جمهور این بار چه نسخه ای برای اقتصاد ایران پیچیده اند. شواهد نشان می دهد این نسخه خروج از رکود همان نسخه سال گذشته است و تنها مدل بیان آن تغییر کرده و حرف جدیدی برای اقتصاد ایران نخواهد داشت، زیرا امثال نهاوندیان و نیلی و نجفی حرف جدیدی برای اقتصاد ندارند!