لازمه تعمق و تفقه در قرآن، دوستی است. دوست،
کلام دوست را خوب گوش داده و به آن دل می‌دهد. در این گوش دادن تذکر و تعقل
و تفقه هست. بعضی وقتها کسی می‌گوید: فهمیدم. اگر بگوییم: چه گفت؟
نمی‌تواند بگوید، اما می‌گوید: فهمیدم. دوستی این چنین است. می‌گوید: صدای
دوست آمد، فهمیدم چه گفت. امیدوارم همه شما به مقصد خود محبت داشته باشید.
دست کم ذات خود را دوست داشته باشید. خیر خواه خود باشید.
اگر
انسان خودش را فراموش کند و خیرخواه خود نباشد، چه قیمتی می‌تواند داشته
باشد. خدا درباره کفار می‌فرماید: «نسوا الله فانسهم أنفسهم»(1) در روز
عاشورا وقتی امام زین‌العابدین(ع) از حضرت اباعبدالله(ع) سوال کرد که پدر
جان کارتان با این قوم به کجا کشید، حضرت فرمود: «نسوا الله فانسهم
أنفسهم»؛ خدا را فراموش کردند، خودشان را هم فراموش کردند. یعنی خیرخواه
خودشان هم نیستند. خیر خودشان را نمی‌خواهند.
ان شاء الله همه
ما دوست اهل بیت باشیم. امام فرمود: «من عرف نفسه عرف ربه»(2) کسی که خودش
را بشناسد و خیر خواه نفس خود باشد، یعنی بخواهد که نفس خودش را بشناسد،
باید دقت کند و تفکر کند تا بشناسد خدا چه آفریده است، آن گاه خدا را هم
می‌‌شناسد. کسی که نفس خود را بشناسد، خدا را هم بشناسد، آن وقت نه خدا را
فراموش کرده است نه نفس خودش را.
کفار هم خدا دارند، ولی او را
فراموش کرده‌اند. صرف این که گفتند: ما خدا نمی‌خواهیم، بی‌خدا نیستند. خدا
بالای سرشان هست. حتی پیغام هم برای خدا دارند که تا ما این جا هستیم با
تو میانه‌ای نداریم، کافریم. خدا هم می‌گوید: من هم همان طور که با شما
بوده‌ام الان هم هستم. مگر کسی می‌تواند بی صانع باشد. موت انسان کافر هم
به دست صانع اوست. او را رها نمی‌کند. کافرهم می‌میرد و همین دلیل بر این
است که خدا او را رها نکرده است.
1-«به کلی خدا را فراموش کردند و خدا هم (خط روحانی و ابدی) نفوس آنها را از یادشان برد.» سوره حشر، آیه 19
2-علی(ع)، غرر الحکم، حکمت 7934
کتاب طوبی محبت – ص 83
مجالس حاج محمد اسماعیل دولابی
