ایران ظرفیت‌های توسعه یافته‌ای در تولید و توزیع رادیوداروها دارد

به گزارش سرویس بسیج جامعه پزشکی خبرگزاری بسیج، اثربخشی رادیوداروهای تولید داخل دقیقاً مشابه رادیوداروهای تولید خارج است؛ این داروها مطابق با استانداردها و فارماکوپه های معتبر جهانی تولید و در سطح کشور برای بیماران نیازمند توزیع می‌شود؛ مرکز تحقیقات پزشکی هسته‌ای دانشگاه علوم پزشکی تهران واقع در بیمارستان شریعتی به عنوان قطب علمی پزشکی هسته‌ای کشور مهمترین مرکز ارزیابی بالینی رادیوداروها در منطقه است و از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان یکی از مراکز همکار در منطقه جهت انجام امور خدمات آموزشی در حیطه پزشکی هسته ای به کشورهای منطقه شناخته شده است.

همچنین در بررسی‌‌هایمان متوجه شدیم که اکثر رادیوداروهای مصرفی در ایران پس از طی مراحل کارآزمایی های بالینی در این مرکز و تائید سازمان غذا و دارو در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مجوز تولید، توزیع و صادرات دریافت کرده اند. لذا توضیحات بیشتر را درباره وضعیت رادیوداروهای کشور از آقای دکتر داود بیکی، استاد داروسازی هسته‌ای (رادیوفارماسیست) و معاون پژوهشی مرکز تحقیقات پزشکی هسته‌ای جویا شدیم:

وی در پاسخ به این پرسش که رادیوداروهای تولید داخل در مقایسه با مشابه خارجی عوارضی دارد یا خیر، به خبرنگار سینا گفت: طی سه دهه گذشته تاکنون گزارشی عارضه جدی در رابطه با مصرف رادیو داروها در کشور وجود نداشته است.

وی افزود: رادیو داروها با داروهای معمولی موجود در داروخانه ها ماهیت متفاوتی دارند. از آنجا که مقدار وزنی رادیودارویی که برای بیمار تجویز می‌شود به مراتب از دارو های معمولی کمتر است، استفاده از رادیودارو با عوارض بسیار بسیار کمتری نسبت به داروهای معمولی همراه هست. مثلاً در کنار قرص های معمولی 500 میلی گرمی پتاسیم کلراید که در داروخانه موجود است، رادیوداروی تالیوم کلراید با مکانیسم عملکرد مشابه در مراکز پزشکی هسته ای استفاده می‌شود که دوز مصرفی آن حدوداً 50 نانوگرم است یعنی با مقدار چیزی حدود 10 میلیون برابر کمتر! لذا انتظار نداریم رادیودارو با این غلظت بسیار کم عارضه جانبی ایجاد نماید. از طرفی تشعشعات مورد استفاده بخصوص در پروسیجرهای تشخیصی پزشکی هسته‌ای اکثراً کمتر از 10 میلی سیورت بوده و ضرری برای بیمار ایجاد نمی کند.

تولید رادیوداروها در کشور کاهش نیافته است

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات پزشکی هسته‌ای بیمارستان شریعتی در پاسخ به این پرسش خبرنگار سینا که نماینده مردم یکی از شهرستان‌ها گلایه داشته که مردم با کمبود رادیودارو مواجه هستند تصریح کرد: تا سال  ۱۳۵۹تمام رادیوداروها و کیت‌های رادیودارویی از خارج از کشور وارد می‌شد و آن موقع تعداد مراکز پزشکی هسته‌ای اندک بود، اما به تدریج سازمان انرژی اتمی ایران با تاسیس بخشی به نام "بخش رادیوایزوتوپ" به کمک آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تولید تعدادی از رادیوداروها و کیت‌های رادیودارویی اقدام کرد، به نحوی که هم اکنون در مورد تامین بسیاری از اقلام رادیودارویی مورد نیاز کشور خودکفا هستیم و در حال حاضر با وجود افزایش 40 درصدی تعداد مراکز پزشکی هسته ای کشور در 6 سال گذشته و نیز رشد متوسط مصرف رادیودارو به میزان 16 درصد در سال، نه تنها مشکل جدی در تامین رادیودارو از سوی سازمان انرژی اتمی وجود ندارد، بلکه اخیراً صادرات رادیودارو به کشور های هندوستان، عراق، لبنان، پاکستان و مصر آغاز شده و بزودی رادیودارو به کشور های استرالیا و گرجستان نیز صادر خواهد شد.

استاد داروسازی هسته‌ای و جانشین دبیرهیات بورد تخصصی پزشکی هسته‌ای  یادآور شد: نهم خردادماه 1395 گزارشی را که کارشناسان آژانس بین المللی انرژی هسته ای در ژورنال Seminars in Nuclear Medicine در خصوص وضعیت پزشکی هسته ای در کشورهای خاورمیانه منتشر کرده اند، مطالعه می‌کردم که صراحتاً در این گزارش بیان شده "ایران جزو یکی از سه کشوری (ایران، ترکیه و فلسطین اشغالی) است که توسعه یافته‌ترین تسهیلات تولید و توزیع رادیو دارو را دارند "(Semin Nucl Med. 2016;46:265-272) ".

وی افزود: در این گزارش، اقلام رادیوداروهایی که همزمان با مصرف در اروپا و آمریکا، در ایران نیز تولید می گردد، آورده شده است. تولید برخی از این اقلام تنها در تعداد معدودی کشورها از جمله ایران صورت می گیرد.

در حال حاضر هیچ‌گونه کمبود تولید رادیو دارو در کشور وجود ندارد

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات پزشکی هسته‌ای بیمارستان شریعتی با تاکید بر اینکه رادیودارو را نمی توان نظیر داروهای معمولی در قفسه داروخانه نگهداری کرد و موقع نیاز به سراغ آن رفت گفت: ماهیت رادیوداروها این است که رادیواکتیو هستند و نیمه عمر کوتاهی دارند و لازم است بلافاصله پس از تولید، به مراکز مصرف کننده ارسال گردند. لذا در برخی موارد (که در خط تولید رادیوداروها در تمام دنیا مرسوم است)، ممکن است محصول تولید رادیودارو توسط واحد کنترل کیفیت تائید نگردد و لازم است همان روز مجدداً تولید، تکرار شود و مشکلی مقطعی در تامین رادیودارو ایجاد گردد که طبیعی است ولی در حال حاضر هیچگونه کمبود رادیو دارو در کشور وجود ندارد و تمامی شرایط مناسب برای مصرف رادیوداروهای تولید داخل کشور مهیا است و سازمان انرژی اتمی نیز این داروها را مطابق روال معمول و با تلاش مستمر تولید و حتی به کشورهای دیگر صادر می‌کند.

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات پزشکی هسته‌ای دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد: صلاحیت اظهار نظر در خصوص اثربخشی رادیوداروهای تولید داخل تنها در حیطه متخصصان داروسازی هسته ای و پزشکی هسته ای است.

دکتر بیکی یادآور شد: رادیوداروها در هر سه حیطه کاربردی یعنی تصویربرداری، انجام آزمایش‌های برون‌تنی با رادیوایزوتوپ‌ها (جهت اندازه‌گیری هورمون‌ها،آنزیم‌ها و …) و درمان (استفاده از رادیوایزوتوپ‌های نشردهنده تشعشعات آلفا و بتا) در پزشکی هسته ای کاربرد دارند. در بخش تصویربرداری از تشعشعات گاما و پوزیترون (اشعه بتا با بار مثبت)  علاوه بر کاربرد در تصویربرداری تومورها و متاستازهای سرطانی، جهت تشخیص بیماری‌های ارگان‌های مختلف بدن نظیر قلب، ریه، تیروئید، پاراتیروئید، سیستم گوارش، کلیه، مغز، ..... استفاده می‌گردد. همچنین از ذرات نگاترون (اشعه بتا با بار منفی) یا آلفا جهت اهداف درمانی استفاده می‌شود.

جدیدترین رادیو داروها در کشور تولید و استفاده می‌شود

معاون پژوهشی مرکز تحقیقات پزشکی هسته‌ای بیمارستان شریعتی بیان کرد: هم اکنون در کشور به یکسری رادیو ایزوتوپ‌های درمانی دسترسی داریم که اینها را سازمان انرژی اتمی براساس استاندارد های فارماکوپه های معتبر بین المللی تولید می‌کند و معادل آنها همزمان در اروپا و امریکا استفاده می‌شود. در واقع برخی اقلام جدید و نوین رادیوایزوتوپ های درمانی که در دنیا استفاده می‌شود، مانند: لوتشیوم-177، رنیوم-188 و سماریوم-153 در ایران نیز تولید می گردند.

استاد داروسازی هسته‌ای خاطر نشان کرد: در منظقۀ ما، ایران جزء کشورهای معدودی تلقی می‌شودد که رادیوایزوتوپ های مهم رنیوم-188  و گالیوم-68 را در اختیار دارند.

تایید و صدور مجوز تولید، توزیع و مصرف رادیوداروها در کشور روند مشخصی دارد

بیکی، درباره تحقیقات در زمینه رادیوداروها گفت: مراحل انجام پژوهش بر روی رادیوداروها در چند فاز شامل: آزمایشات پایه و اولیه، تست‌های حیوانی و مطالعات پره کلینیکی و کارآزمایی های بالینی می‌شود و نهایتاً مجوز تولید، توزیع و صادرات از وزارت بهداشت اخذ می‌گردد. در واقع تاکنون برنامه مشخص و از پیش تعیین شده‌ای وجود داشته است تا هر رادیودارویی که در دنیا عرضه ‌شود، امکان تولید داخلی آن نیز بررسی گردد. همچنین اقداماتی وجود دارد که در دست تحقیق است که انشاالله در آینده و از سوی  سازمان انرژی اتمی ایران اعلام خواهد شد.

مجتمع بیمارستانی امام خمینی(ره) از مراکز فعال درمانی رادیوداروها است، لذا برای بررسی اثربخشی رادیوداروهای تولید داخل، با پزشکان صاحبنظر این بیمارستان نیز گفت‌وگو کردیم:

رادیوداروهای درمانی با کیفیت بالا در داخل کشور تولید و توزیع می‌شوند

دکتر سعید فرزانه‌فر، رییس  بخش پزشکی هسته‌ای مجتمع بیمارستانی امام خمینی(ره) با تاکید بر اینکه در حال حاضر رادیوداروهای درمانی با کیفیت بالا در داخل کشور تولید و توزیع می‌شود گفت: هیچ کمبود از نظر دریافت این داروها وجود ندارد. اغلب داروهایی که در سراسر دنیا استفاده می‌شود نیز در ایران توسط شرکت پارس ایزوتوپ تولید و یا توزیع می‌شود.

وی افزود: در راس این داروها "ید 131" است که این شرکت توزیع می‌کند و به مقدار کافی در کشور موجود است و به هر مقدار که بیماران نیاز داشته باشند، به شرکت سفارش می‌دهیم و برای ما ارسال می‌کنند، بجز موارد خاصی که به علت مسائل تکنیکی ممکن است داروی مورد نظر چند روزی با تاخیر توزیع شود، تا کنون هیچ کمبودی برای رادیودارو احساس نکرده‌ایم.

دبیر انجمن علمی پزشکی هسته‌ای ایران گفت: داروهای دیگری مانند: "ساماریم 151EDTMP" در کشور تولید می‌شود که در سطح جهانی نیز این دارو استاندارد شده و دارای استاندارد اتحادیه اروپا و استاندارد FDA است که جایگزین "متاسترون" شده است. "متاسترون" یک داروی قدیمی بود که برای درمان متاستازهای استخوانی استفاده می شده و قبلاً با قیمت‌های بسیار بالا وارد کشور می‌شد که پرداخت هزینه آن برای بیماران، به‌ویژه مبتلایان به سرطان که هزینه‌های جانبی زیادی مانند: شیمی درمانی و ... دارند، بسیار سنگین بود. در حال حاضر شرکت پارس ایزوتوپ "ساماریم 151EDTMP" را به عنوان جایگزین این دارو تولید می‌کند که از لحاظ پاسخ دهی به درمان و عوارض کمتری که دارد، بسیار بهتر از "متاسترون" است و صرفه حویی ارزی قابل توجهی نیز به همراه دارد.

فرزانه‌فر، تاکید کرد: اکثر کشورهایی که این دارو را داشته باشند، آن را جایگزین "متاسترون" کرده‌اند. خوشبختانه این دارو داخل کشور به مقدار کافی تولید و توزیع می شود و هر زمان که دارو را به شرکت پارس ایزوتوپ درخواست می‌دهیم، آن را در اولین فرصت برایمان ارسال می کند و از زمانی که این دارو داخل کشورتولید می‌شود، واردات متاسترون انجام نمی‌شود، البته متاسترون را بعضی مراکز استفاده می‌کردند که با تولید داروی جایگزین آن، دیگر واردات متاسترون را نداریم و ممکن این مسئله باعث شود تا بیماران تصور کنند که با کمبود آن مواجه هستند، در حالی که کمبودی وجود ندارد و بر اساس تشخیص پزشک معالج داروی بهتر و جدیدتری  ("ساماریم 151EDTMP") جایگزین آن شده است. بیمارانی که نیاز به این دارو داشته باشند، با معرفی به مراکز درمانی رادیودارویی، بدون هیچگونه کمبودی درمان برای آنان انجام می‌شود.

رییس  بخش پزشکی هسته‌ای مجتمع بیمارستانی امام خمینی یادآور شد: "ساماریم 151EDTMP" در مراکز دولتی تحت پوشش بیمه‌ای بسیار مناسبی است که بیمار 6 درصد هزینۀ دارو را پرداخت می‌کند.

وی با اشاره به اینکه "فسفر-32 کلوئید" رادیوداروی درمانی دیگری است، گفت: این دارو و رنیوم-188 کلوئید، برای رادیوسینوکتومی کاربرد دارد و در مفصلی که دچار التهاب می‌باشد، به‌ویژه در مبتلایان به هموفیلی که دچار خونریزی مفاصل هستند و بیمارانی که دچار بیماری التهابی مفصل مانند: آرتریت روماتوئید هستند، قابل استفاده است که به مقدار کافی داخل کشور تولید می‌شود و هر زمان که سفارش داده‌ایم، شرکت این دارو را بلافاصله ارسال کرده است. داروهای دیگری نیز موجود است که کاربردهای کمتری دارد ولی در کشور تولید و استفاده می‌شود.

دبیر انجمن علمی پزشکی هسته‌ای ایران اضافه کرد: رادیوداروهای جدیدتری نیز در دنیا موجود است که درصدد واردات یا تولید آن در داخل کشور هستیم که فعالیت‌های مشترکی بین شرکت پارس ایزوتوپ و بعضی از بخش‌های تحقیقاتی است که انشاالله بتوانند این داروها را تولید کنند.

فرزانه‌فر، بیان کرد: شرکت پارس ایزوتوپ و سازمان انرژی اتمی زحمات زیادی را متقبل شده‌اند که باعث شده، ایران در زمینۀ تولید و گسترش رادیو داروها، در مقایسه با کشورهای خاورمیانه و حتی کشورهای اروپایی پیشرفت‌های چشمگیری داشته باشد که این افتخارات حاصل تلاش سازمان انرژی اتمی و شرکت پارس ایزوتوپ است.

رادیوداروهای تولید داخل هیچ عارضه‌ای ندارد

دکتر سینا ایزدیار، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، در مجتمع بیمارستانی امام خمینی که 28 سال تجربه طبابت در بخش پزشکی هسته‌ای دارد،  در این خصوص به خبرنگار سینا در پاسخ به اینکه رادیوداروهای تولید داخل در مقایسه با مشابه خارجی عوارضی دارد یا خیر گفت: رادیو داروها به طور اعم هم جنبۀ تشخیصی و هم درمانی دارند. رادیوداروهای درمانی که از خارج از کشور فراهم می‌شد، اغلب در داخل ایران نیز تولید می‌شود. رادیوداروهای درمانی، یک عنصر غیرپایدار ایزوتوپیک هستند که برای درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. رادیوداروهای تولیدی داخل کشور مسلما از نظر کیفی و اثرات سوء کاملا بررسی می‌شود و اگر مشکلی وجود داشت، امکان نداشت برای بیماران مورد استفاده قرار گیرد.

وی گفت: اصولا تجویز داروها اعم از تشخیصی و درمانی برای انسان اهمیت بسزایی دارد که مراحل کنترل کیفی را طی کرده باشد تا بتواند مجوز تجویز به انسان را دریافت کند. در عمل رادیوداروها علی الخصوص رادیوداروهای تولیدی ایران نیز این مراحل را طی کرده و هیچ مشکلی را نداشته و نخواهد داشت.

این متخصص پزشکی هسته‌ای خاطرنشان کرد:  اگر گروه قلیلی از بابت عوارض احتمالی رادیوداروهای تولید داخل نگران هستند، کاملا خیالشان راحت باشد و هیچ مشکلی از این لحاظ وجود ندارد.

ایزدیار، در ادامه تاکید کرد: من نه تولید کننده هستم و نه توزیع کننده، ولی مسلما ما به عنوان فردی که این داروها را به بیماران تجویز می‌کنیم، دل نگرانیمان بیش از اینها بوده و هست که خدای ناکرده مشکلی نداشته و بحمداله تاکنون مشکلی نداشته و رادیوداروها به طور دقیق کنترل کیفی می‌شود.

وی درباره کاربرد درمانی رادیوداروها گفت: برخی رادیوداروها برای بیماری‌های خوش‌خیم مورد استفاده قرار می‌گیرند، مانند: پرکاری تیرویید، درد مفاصل که تجویز رادیوداروها به صورت داخل مفصلی است. در مورد بیماری‌های بدخیم و سرطان‌‌ها از سرطان‌های تمایز یافته تا سرطان‌های دیگر مانند: نوروبلاستوم، فئوکروموسایتوم بدخیم و لنفوم این داروها مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته رادیوداروی درمانی لنفوم در ایران موجود نیست که به‌زودی فراهم خواهد شد. در مورد درمان؛ کاهش درد ناشی از درگیری استخوان‌ها نشات گرفته از سرطان نیز رادیوداروهایی را داریم که با تنوع مختلف تجویز می‌شود که اغلب آنها تولید داخل است و تاکنون هیچ مشکلی از نظر عوارص سوء دارویی برای بیماران پیش نیامده است.

دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران اضافه کرد: یکسری رادیوداروهای خاص است که تولید آنها در خارج از کشور نیز محدود است به علت اینکه گران تمام می‌شود، و در کشورهای پیشرفته نیز به صورت گسترده از آنها استفاده نمی شود که یکی از علل آن گرانی آنها است، در زمینه پزشکی بعضی از اقلام دارویی داریم که گران هستند و مسلما گرانی محدودیتی را برای تجویز و مصرف دارو به وجود می آورد که این شامل رادیوداروهای ما از جمله  لنفوم می‌شود.

این متخصص پزشکی هسته‌ای با اشاره  شایعات نادرستی مبنی بر اینکه حال بیماران به دلیل عوارض رادیوداروهای ایرانی بدتر می شود که این موارد اذهان عمومی را دچار تشویش می‌کند گفت: تا جایی که من اطلاع دارم هیچیک از همکاران ما اثر سوء یا تاثیر کم رادیوداروهای تولید داخل را عنوان نکرده‌اند. من نیز تا حال چنین موردی را ملاحظه نکرده‌ام. البته باید یادآور شوم که اگر در میان مردم مسائلی شایع می‌شود متاسفانه برداشت غیرعلمی است. به عنوان مثال: بیماری که در مرحله نهایی بیماری است، رادیوداروها بر اساس صلاحدید پزشک معالج تنها به عنوان تسکین دهنده تجویز می‌شود و باعث افزایش طول عمر بیمار نخواهد شد. در واقع فقط برای کاهش درد و آلام بیمار خواهد بود تا این مدت نه چندان طولانی باقی‌مانده عمر را راحت‌تر سپری کند. گاه ممکن است خانواده بیمار احساس کنند که این دارو موثر نبوده و بیمار آنان پس از چند ماه فوت شد، در حالی که این را  مدنظر نداشته‌اند که این دارو مثمرثمر برای افزایش طول عمر نبوده وبرای تسکین درد است.

ایزدیار، افزود:  بعضی از انواع سرطان با درگیری استخوانی، دردهای شدیدی را ایحاد می کنند که مسکن‌های معمول، مورفین و داروهای فوی که همکاران  ما تجویز می‌کنند، تاثیرگذار نیست که اجبارا از رادیوداروها برای کاهش درد استفاده می‌شود و مسلما تسکین دهنده است ولی متاسفانه تاثیر چندانی برا افزایش طول عمر ندارد.

مشکلات احتمالی تصویر برداری را به بیمارستان شریعتی اطلاع می‌دهیم

جهت اطمینان خاطر از کیفیت عملکرد رادیوداروها در حوزۀ تشخیص نیز به سراغ دکتر محمد کاظم شیرودی، مسئول فنی بخش پزشکی هسته‌ای بیمارستان خاتم الانبیاء(عج) رفتیم.

این متخصص پزشکی هسته‌ای در ابتدا تاکید کرد: بهترین مرکزی که در خصوص کمیت و کیفیت رادیو داروها صاحبنظر است، مرکز تحقیقات پزشکی هسته‌ای دانشگاه علوم پزشکی تهران، واقع در بیمارستان شریعتی است. زیرا دکتر بیکی در این مرکز کنترل کیفی داروها را انجام می‌دهد، در واقع داروی تولید داخل پس از کنترل کیفی و تایید از سوی این مرکز به سایر مراکز پزشکی عرضه می‌شود.  

شیرودی، گفت: بیمارستان خاتم الانبیاء در حوزۀ تشخیص فعالیت دارد. ما نیز پس از توزیع دارو اگر اشکالی در تصویر مشاهده نماییم، بلافاصله تصویر را برای دکتر بیکی می‌فرستیم تا بررسی مجدد انجام شود که در صورت مشکل احتمالی، آن را به ما اطلاع می‌دهند، ما به عنوان مصرف کننده در تصویر برداری‌ها به وی کمک می‌کنیم.  

آژانس بین المللی انرژی اتمی: ایران ظرفیت‌های توسعه یافته‌ای در تولید و توزیع رادیوداروها دارد

در ادامۀ این گفت‌وگو شیرودی، مقاله ای که اخیراً از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی منتشر شده است، را قرائت کرد:

Production and Distribution of Radiopharmaceuticals

From the technical point of view, radiolabeling, quality assurance, dispensing, and packaging of the radio pharmaceut- icals also differs from one country to another. Iran, Israel, and Turkey have the mostdeveloped capacities for production and distribution. Various international companies from outside the region such as Nordion, Mallinckrodt, Polatom, and Izotopare active in the MiddleEast; this combined with the presence of regional companies such as Monrol and Pars Isotope  ensures the wide availability of radio tracers and all NM procedures, both in diagnostic SPECT and PET imagin gas well as in the therapeutic area. The activity of these commercial companies not only has fulfilled the existing demand of the region, but has also increased the rate of development and cost-effectiveness of procedures.

"از نظر تکنیکی، رادیولیبلینگ، تضمین کیفیت، تقسیم، بسته بندی، توزیع و تولید از کشوری به کشور دیگر متفاوت است. سه کشور، ایران و ...ظرفیت‌های توسعه یافته ای در تولید و توزیع رادیوداروها دارند. شرکت‌های بین‌المللی بزرگی مانند: نوردیون کانادا، مالینکرودت، پول اتم و ایزوتوپ مجارستان در منطقه خاورمیانه فعالیت می‌کنند. این شرکت‌ها در ترکیب با شرکت‌های منطقه‌ای مانند: مونرول ترکیه و پارس ایزوتوپ ایران دسترسی بسیار وسیعی را به رادیوداروها در منطقه ایجاد کرده‌اند".

وی با اشاره به متن فوق که مقاله‌ای رسمی است و به‌وسیلۀ آژانس بین المللی انرژی اتمی منتشر شده است، بر فعالیت‌های انجام شده توسط این شرکت داخلی تاکید دارد و می‌گوید: "این گزارش معتبر، فعالیت های توسعه یافتۀ ایران در حوزۀ رادیو داروها را تایید می‌کند".

صادرات رادیوداروها حاصل تلاش مستمر پژوهشگران هسته‌ای کشور است

این مقام مسئول گفت: تولید رادیوداروها پیش و پس از برجام به صورت مستمر ادامه داشته است. البته پس از برجام شرایط بهتر شده به نحوی که  فعالیت‌های مستمر به صادرات رادیوداروها منجر شده است. اقدامی که هرگز در تصور هیچ فردی نمی‌گنجید که زمانی کشور ایران بتواند در زمینۀ رادیوداروها صادرات داشته باشد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر و در کمتر از یکسال، ایران دومین صادر کنندۀ رادیودارو به هند است می گوید: ما پس از کشور فرانسه، دومین کشور صادر کننده رادیودارو به هند هستیم؛ به‌ طوری که ایران پنجاه ژنراتور رادیونوکئیدی در هفته به هند ارسال می‌کند و این مهم در تصور هیچ کشوری نمی‌گنجید که ایران بتواند رادیودارو صادر کند، زیرا رادیو دارو به علت نیمه عمر پایین و حساسیت‌های ویژه در حمل و نقل، شرایط دشواری برای صادرات دارد.

این صاحبنظر حوزه رادیو داروها اضافه کرد: در حالی که پیش از این به تولید رادیوداروها در کشور نیاز داشتیم، هم اکنون صادرات این محصولات را هم داریم و به کشور‌هایی مانند: پاکستان، لبنان، سوریه، مصر، عراق و از همه مهمتر هند که بزرگترین متقاضی رادیوداروی تولیدی ایران است، صادرات داریم که اطلاعات اینها در گمرک کشور نیز ثبت شده است.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر پژوهشگران کشور عراق برای آموزش در مرکز تحقیقات پزشکی هسته ای دانشگاه علوم پزشکی تهران حضور دارند، گفت: این آموزش از روز دهم خرداد آغاز شده است.

این مقام مسئول تاکید کرد: متولیان امر و پژوهشگران پزشکی هسته‌ای بیشتر تمایل دارند به دور از جنجال و هیاهو اقدامی مفید و عملی در این حوزه انجام شود و تمایلی به اعلام و رسانه‌ای شدن این فعالیت‌ها ندارند، هرچند گاه ضرورت ایجاب می‌کند این موارد را به مردم عزیزمان اطلاع دهیم ولی فرصت برای اطلاع رسانی بسیار است.

برای دریافت GMP نیازمند حمایت دولت هستیم

وی در پاسخ به خبرنگار سینا مبنی بر ارایه توضیحات بیشتر،  در ادامه تشریح کرد: اخیراً یکسری محصولات رادیوداروئی نوین در کشور تولید شده‌ که در دنیا بسیار محدود است. به عنوان مثال: ما جزو پنج کشوری هستیم که ژنراتور رادیونوکلئیدی ژرمانیوم- گالیوم را تولید می‌کنیم. تلاش کرده‌ایم  تاعلاوه بر ارتقاء کیفیت بر توسعه فعالیت‌ها نیز تمرکز داشته باشیم، با این دیدگاه و با توجه به اهمیت (GMP (Good manufacturing practice، در مباحث داروئی و رادیوداروئی نیز برای دستیابی به آن تلاش کنیم، هر چند در این حوزه، به دریافت حمایت‌های ویژه و همه جانبه از جانب دولت نیازمند هستیم.

این مقام مسئول در ادامه با اشاره به اینکه جهت تحقق این مهم ضرورت دارد تاسیسات جدیدی ساخته شود، گفت: GMP و رعایت استانداردهای دارویی دنیا از جمله الزاماتی است که در این حوزه باید مدنظر قرار گیرد. اگرچه این موضوع حتی در صنعت دارویی کشور نیز به طور کامل اجرا نشده است ولی ما تمایل داشتیم رادیو داروها در این حوزه پیشرو باشد. با توجه به هزینه‌های سنگینی که مورد نیاز است، به حمایت‌های دولت نیازمندیم که البته با پیگیری‌های مسئولین و دستگاه های ذی‌ربط این موارد در دست اقدام است.

در سراسر جهان تاخیر اندک در تولید رادیو داروها امری اجتناب ناپذیر است

این مقام مسئول خاطر نشان کرد: اگرچه ممکن است، گاه تولید رادیوداروها با تاخیر اندکی ( یک روزیا دو روزه) صورت گیرد که شاید در سال دو یا سه نوبت این مشکل پیش آید، در سراسر دنیا نیز این مورد، امری اجتناب ناپذیر است. با توجه به اینکه مواد اولیه رادیواکتیو را از خارج از کشور خریداری می‌کنیم، گاهی ممکن است پروازبه هر دلیلی دچار تاخیر شود که ناخواسته تولید رادیودارو را نیز با تاخیر مواجه می کند . ولی خوشبختانه ما در تمام سال‌هایی که فعالیت داشته‌ایم، به طور روتین توانسته‌ایم نیاز کشور را تامین کنیم. حتی کشوری مانند: امریکا نیز مواد اولیه‌ مورد نیاز را ازنوردیون کانادا تهیه می کند. برخی از کشورها ماده اولیه  به صورت کلان تولید و به سایر کشورها صادر می کنند، ما نیز یک ماده اولیه (مولیبدن) را از روسیه تهیه می کنیم. البته در صورت تامین منابع، قصد داریم در قالب یک پروژه بزرگ این ماده را نیز در داخل کشور تولید کنیم و با توجه به ظرفیت‌های موجود در کشور جزو  معدود کشورهای تولید کننده آن قرار بگیریم.

وی با تاکید بر اینکه تجهیزات تولید رادیوداروها و مواد رادیواکتیو در سراسر جهان تعمیرات اساسی نیاز دارد گفت: ما همواره تعمیر و نگهداری را به تعطیلات نوروز موکول می‌کنیم تا  در طول سال، مشکلی برای تامین رادیوداروی کشور حادث نشود. بر اساس آمارهایی که در وزارت بهداشت نیز موجود است تولید رادیوداروها در سال 94 نسبت به سال قبل از آن، افزایش چشمگیری داشته  که در مواردی این افزایش تولید حتی بیش از دو برابر نیز بوده است.

گفتنی است؛ متولیان امر و مصرف کنندگان رادیوداروهای تولیدی داخل کشور مانند: دکتر بیکی، معاون پژوهشی مرکز تحقیقات پزشکی هسته‌ای بیمارستان شریعتی ، همچنین دکتر سعید فرزانه فر، رییس  بخش پزشکی هسته‌ای مجتمع بیمارستانی امام خمینی و دبیر انجمن پزشکی هسته‌ای کشور، اظهارات ایشان را تایید کردند.

صد البته که جای بسی فخر و مباهات است که شرکت پارس ایزوتوپ نیز همسو با این مراکز معتبر و صاحب نظر به پیش می رود؛ نمایندگان تمامی متخصصان پزشکی هسته‌ای کشور که شمار آنان قریب به 200 نفر است، نشست‌هایی به صورت مستمر، با مسئولین مذکور دارند و آخرین وضعیت رادیو دارو در کشور را بررسی می‌کنند؛ همچنین نمایندگان تولید کننده رادیوداروها نیز در مواقع ضروری در این مذاکرات حضور دارند، لذا این شرکت همواره پاسخگوی پرسش‌های نمایندگان است.