یکی از راهکارهایی که برخی از کشورهای پیشرفته
برای اصلاح نظام اقتصادی صنعت برق ارائه کرده اند به کار گیری نظام
تعرفه‌گذاری پلکانی-افزایشی است. در این نظام ، با توجه به روند مصرف عموم
مردم، میزان مشخصی از هر حامل انرژی به عنوان الگوی مصرف تعریف می‌کند و
هزینه مصرف کمتر از الگو، ارزان‌تر تعیین می‌شود. با عبور مصرف از مقدار
الگو، قیمت به صورت ناگهانی افزایش می‌یابد تا مشترکین پرمصرف با پرداخت
هزینۀ واقعی انرژی، رفتار خود را اصلاح کنند و فشار افزایش قیمت نیز از
عموم مردم برداشته شود.
اگرچه در حال حاضر تعرفه‌های برق به صورت
پلکانی تعیین شده اند اما با توجه به قیمت برق صادراتی به کشور عراق(350
تومان برای هر کیلووات ساعت)، تفاوت پلکانها برای مصارف بالای الگوی مصرف،
از بازدارندگی مناسبی برخوردار نیست و مشترکین پرمصرف انگیزه‌ای برای تغییر
الگوی خود ندارند. به عبارت دیگر مصرف بیشتر برق با دریافت یارانه پنها ن
بیشتری همراه خواهد بود. بررسی‌ها نشان داده است که در صورت اجرای صحیح
نظام تعرفه‌گذاری پلکانی-افزایشی نه تنها قیمت برق برای 83% از مشترکین
تفاوت چندانی نمی‌کند بلکه این هزینه برای مشترکین پایین الگوی مصرف کاهش
خواهد یافت.
در جدول (1) تعرفه فعلی پلکانهای برق برای یک منطقه معتدل در کشور و تعرفه پیشنهادی نظام پلکانی- افزایشی نشان داده شده است.
جدول (1) تعرفه فعلی پلکانهای برق و تعرفه پیشنهادی نظام پلکانی- افزایشی
همانطور که در جدول(1) نشان داده شده است نظام پلکانی– افزایشی به توجه به میزان برق مصرفی عموم مردم میزان مصرف 300 کیلووات ساعت در ماه را به عنوان الگوی مصرف برق در نظر گرفته است و مصارف بالای این الگو را با افزایش قیمت قابل توجه روبرو کرده است. در این صورت یارانه پنهان مشترکین پرمصرف حذف می‌گردد و انگیزه بیشتری برای اصلاح الگوی مصرف خود خواهند داشت. علاوه بر این محاسبات نشان داده است که در صورتی که تعرفه‌های پیشنهادی برای سال 95 اعمال می‌شد بیش از 1600 میلیارد تومان درآمد دولت از محل فروش برق به مشترکین بخش خانگی افزایش می‌یافت.
بنابر این لازم است که وزارت نیرو به منظور حذف یارانه پنهان ناعادلانه مشترکین پرمصرف، و بهبود ساختار اقتصادی این صنعت، اصلاح تعرفه‌های برق را در دستور کار قرار دهد.
* سید مسعود احمدی - کارشناس انرژی
