ویژگی های حوزه علمیه ایده آل/واکابی علل اثرگذاری کم حوزه های علمیه

گروه فرهنگ و اجتماعی _خبرگزاری بسیج: امروز نقش و جایگاه دین و به خصوص مبلغان دینی از اهمیت بسزایی برخوردار است، در دنیای امروز که انسان در پوچی و سردرگمی احوالات دنیایی قرار گرفته است تنها دین و ریشه های مذهبی می تواند نجات بخش باشد از این رو مسأله ارزش های دینی و به خصوص مبلغان مذهبی اهمیت بالایی پیدا می کند.لذا بر آن شدیم تا به طور تحلیلی و موشکافانه به تبیین جایگاه و میزان اثر گذاری حوزه های علمیه در مواجه تهدیدات و خطرهای فرهنگی و اجتماعی بپردازیم.

از این رو خبرگزاری «بسیج» گفتگوی تفصیلی با حجت الاسلام عبد الصالح شمس اللهی، کارشناس برجسته حوزه ترتیب داد که از نظرتان می گذرد:

نقش و تأثیر حوزه های علمیه در مقابله با تهاجم های فرهنگی و حل معضلات و آسیب های اجتماعی چقدر است؟

اين سوال دو صورت دارد يك بار شما از حوزه ايده آل سوال ميكنيد كه حوزه ايده آل در مقابله با تهاجم فرهنگي چقدر ميتواند نقش ايفا كند كه اين جواب خاص خود را دارد يك بار دیگر سوال ميكنيد كه حوزه فعلي چقدر نقش ايفا ميكند در مقابله با تهاجم فرهنگي اين هم جواب مخصوص به خود را دارد.

وی افزود: در صورت اول يعني حوزه در شرايط ايده آل اصلا چيزي به اسم تهاجم فرهنگي وجود ندارد چرا كه اصلا دشمن فرصت تهاجم ندارد. در شرايط ايده آل حوزه اين جريان ديني است كه به فرهنگ منحط دنيا حمله ميكند و اين همان آرماني است كه امام دنبال مي كرد و تحت عناويني مثل صدور انقلاب و يا شنيده شدن صداي اشهد ان محمد رسول الله از بالاي كليساها دنبال مي كرد و اين چيز دست يافتني است، مي شود؛

حجت الاسلام شمس اللهی تصریح کرد: مشروط بر اينكه جريان ديني از حالت منفعل به حالت فعال در بيايد. امثال شيخ بزرگوار ابراهيم زكزاكي، كه خدا او را از اسارت دشمن نجات بدهد، اين معنا را صورت خارجي داد؛ يك طلبه يك لا قباي سياه پوستي كه به هيچ منبع قدرت و ثروتي وصل نبود مي رود در يك سرزمين مشوشي مثل نيجريه و با اتكاء به وعده خدا كه فرموده ان تنصر الله ينصركم كار خود را شروع مي كند و در چند سال طبق بعضي از آمارها تا 10 ميليون نفر را شيعه مي كند اين يعني همان حالت فعال حوزه كه به فرهنگ هاي منحط حمله مي كند و انسانها را نجات مي دهد. در حوزه ايده آل اگر معظلي اجتماعي و يا سياسي و يا فرهنگي پيش بيايد حوزه در جايگاه رفيع خود با كمترين هزينه حل ميكند؛ حوزه ايده آل آرمانشهر درست مي كند.

ویزگی های حوزه علمیه ایده آل

اين حوزه ايده آل را تعريف كنيد؟

حوزه ايده آل حوزه اي است كه طبق احاديث شريف در راس آن فقيهاني وجود دارند كه از نفس خود صيانت مي كنند كه آلوده به هوا نشود، و از دين و مسلماتش و فروعش حفاظت مي كنند، هواي نفسشان ذليل تقواي آنها شده است و از اوامر مولاي خود در تمام مراتب ولايت اعم از ولايت والله، ولايت رسول الله ،ولايت خليفة الله و ولايت ولي الله اطاعت مي كنند و بار جامعه اسلامي را بي منت بر دوش مي كشند، بدنه حوزه ايده آل در فضايي علمي و معنوي رو به جلو حركت مي كنند و مسير رشد را طي مي كنند تا آماده شود بار اسلام را به دوش بكشد و هردو يعني راس حوزه و بدنه آن در خدمت فلسفه وجودي حوزه يعني تبليغ رسالات الله و تبيين دين و در خدمت انسان سازي قرار دارند اين حوزه ايده آل است. با اين حوزه كه طلبه وقف دين خدا ميشود و با تمام وجود به ميدان مي آيد جايي براي مهاجمان فرهنگي نميماند.

علل اثرگذاری کم حوزه های علمیه

در مورد حوزه فعلي چه ميزان تاثير متصور است؟

اما صورت ديگر سوال درباره اينكه اين حوزه با شرايط فعلي چقدر مي تواند تاثير گذار باشد؛ شايد بيانش كمي دشوار باشد و حتي مورد پذيرش خيلي ها نباشد اما آنچه براي حقير مسلم است تاثير اين حوزه با حالت منفعل فعلي در مقابله با تهاجم فكري فرهنگي دشمن بسيار كم اثر است.

حوزه فعلي چند مشكل دارد كه نمي تواند تاثير گذار باشد

اول آن که دين فردي به جاي دين اجتماعي جلوه کرده است. حوزه فعلي در بهترين حالت مدرسه اي است براي تربيت فردي و به جريان اجتماعي خيلي كاري ندارد بعد از دوره صفويه و تغيير رويكرد شاه عباس از مسير تصوف محض به مسير علم و فقاهت و ره يافت امثال مير داماد و ديگران به دربار صفويه به خاطر تاثيرات تصوف بر دربار صفوي بيشتر جنبه هاي فردي دين ترويج شد و در واقع حوزه هاي علميه به مدرسه تربيت فردي مبدل شد و هر از گاهي هم اگر سري مثل شيخ فضل الله بلند ميشد به خاطر عدم همراهي حوزه ،راسا و ذيلا، آن سر بر دار مي شد.

در وهله دوم عدم حضور واقعي حوزه در نهاد هاي تاثير گذار از دیگر علل اثرگذاری کم حوزه های علمیه است؛ امروز حوزه به صورت موثر در چه جاهايي حضور دارد؟ صدا و سيما و يا آموزش عالي و يا آموزش و پرورش يا وزارت ارشاد يا وزارت ورزش و جوانان در كداميك اتاق فكري واقعي از حوزويان توانمند و صاحب نظر وجود دارد تا جهت گيري هاي كلي و اصول اساسي آن نهاد را تبيين نمايد و بر حسن اجراي آن نظارت كند البته خيلي از اينها معاونتي در حد اسم شايد داشته باشند ولي مثلا مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما چقدر در روند كلي و جهت گيري صدا و سيما تاثير گذار است اگر واقعا تاثير گذار بود وضع صدا و سيما به گونه اي ديگر بود.

همچنین وجود معارض هاي فرهنگي نیز از اثرگذاری حوزه کاسته و مشكل ديگري است كه وجود دارد. شما نگاه كنيد معظل فرهنگي مثل مصرف زدگي در برنامه اي مثل سمت خدا مورد بحث قرار ميگيرد و بعد همان رسانه اي كه دارد ميگويد مصرف گرايي بد است بلافاصله بعد از سمت خدا تبليغات پخش ميكند و كاش تبليغ صرف بود يادم مي آيد زماني ايرانسل تبليغ ميكرد جايزه بيشتر براي مصرف بيشتر خوب مخاطبي كه دارد نگاه ميكند ميگويد دم خروس را باور كنم يا قسم حضرت عباس را در چنين فضايي حوزه و چهار تا منبري كه به لطائفي به صدا و سيما راه پيدا كرده اند هر چه فرياد بزنند راه به جايي نميبرند.

آیا حوزه های علمیه در حوزه رسالت های فرهنگی خود از ابزار کافی برخوردار بوده است؟

اين هم از همان مشكلات است كه به سوال قبل بر ميگردد. حوزه در گذشته يك ابزار مهم داشت كه بركت بي خيالي دوستان و عافيت طلبي عده اي و نيز برنامه هاي دشمن اين ابزار از دست رفت و آن ابزار فتوا بود يك زماني حوزه ها در بر خورد با معظلات فرهنگي سياسي و اجتماعي از ابزار فتوا استفاده مي كردند و بُرنده بود؛ مثلا در جريان تنباكو فتوا كار خود را كرد و جريان استعماري انحصار تنباكو شكست خورد و در موارد زيادي از اين ابزار استفاده شده اما امروز چيزي از اين ابزار جز اسم نمانده به همان دلايلي كه گفتم امروز اين ابزار از دست رفته در حوزه ابزار نوين هم حوزه واقعا فاقد ابزار نوين است حوزه نه روزنامه درست و حسابي روي گيشه دراد نه شبكه تلوزيوني در اختيار دارد نه سايت فاخري روي شبكه دارد اين هم يقينا كم كاري خود حوزه هاست يعني نبايد بگوئي حوزه ندارد بايد بگويئيم حوزه نخواسته است كه داشته باشد.

دوستان حوزوي ما بايد بدانند فردا همه ما در محضر حضرت حق و حضرت بقيت الله مورد باز خواست قرار ميگيريم و اگر تا قبل از انقلاب عذري از كسي پذيرفته بود بعد از انقلاب و زمينه سازي حكومت ديني ديگر هيچ عذري پذيرفته نيست.

با اين فضاي سياهي كه ترسيم كرديد تكليف چيست ؟

حقير فضاي سياه ترسيم نكردم اتفاقا معتقدم آينده روشن است و دين خدا ياران خود را پيدا ميكند اما حوزه اگر بخواهد احيا شود چند كار بايد بكند كه مختصرا عرض مي كنم:

جنبش احياي علماي بلاد:

قبلا هم اين نكته را در جايي گفته ام قبلا در هر شهري عالمي بود تبريز محله مجتهد ها داشت در همدان آخوند ملا علي بود در لار سيد عبد الحسين لاري بود و اقامه حدود ميكرد حتي سفير انگلستان را كه در ملا عام شرب خمر كرده بود شلاق زد در مشهد مرحوم قمي بود در مرند آميز علي اكبر مرندي بود و همينطور در هر شهري وارد ميشدي ستاره درخشاني بود كه تاثير گذار بود امروز متاسفانه همه در قم متمركزند يك اقدام همين تمركز زدائيست آيه نفر صريحا اين تمركز را رد ميكند. برويد به آيه 122 سوره توبه مراجعه كنيد مخالفت قرآن را با اين تمكز به وضوح ببينيد.

ورود به عرصه هاي انقلاب و نهادها توسط فضلا، نه طلاب بي سواد، با هدف اصلاح و تاثير گذاري؛

يكي از بزرگان قم كه در مظان مرجعيت است به ديدار آيت الله سيستاني رفته بود؛ آيت الله سيستاني از ايشان پرسيده بود در ايران چه ميكني گفته بود درس ميدهم فرموده بودند كجاي كار حكومت اسلامي هستي عرض كرده بودند هيچ كجا آيت الله سيستاني با تعجب فرموده بودند حكومت اسلاميست و تو براي آن هيچ كاري نميكني؟؟ اين هم يك نكته

بار علمي حوزه ها متاسفانه افت كرده حوزه اي كه عالم پرور نباشد وقتي علم نباشد خود حوزه هم نمي شود اصلاح كرد چه برسد جامعه يك نهضت علمي در حوزه نياز است.

باور به حوزه تمدن ساز :

تعميق اين باور ميتواند باعث ورود حوزه به وادي فرهنگ سياست و اقتصاد شود اگر حوزه باور كند كه تمدن ساز است خيلي كارها درست مي شود، حرف در خصوص حوزه زياد است و اين مجال حوصله اين همه نكته را ندارد.اميد داريم كه حوزه پس از اين ركود دچار يك انفجار علمي و ايدئولوژيكي شود تا بتواند در همه عرصه ها از جمله اصلاح امت قدمي بردارد .