جایگاه مهدویت در اندیشه شیعه

بنابراين مي توان گفت تمامي اديان به آمدن موعودي مصلح باور دارند كه اين موعود در انديشة زردتشت سوشيانت،در انديشه مسيحيت حضرت مسيح و غيره... و در اسلام حضرت مهدی(عج) است كه قرآن و سنت به آمدن آن بشارت داده اند.

اندیشه ی  مهدویت، محل طرح مباحث بسیار گسترده‌ایست و موضوعات متعددی از معارف اسلامی را به خود اختصاص داده است؛ به گونه‌ای که راویان عظیم‌الشان جهان تشیع، کتاب‌های ارزشمند متعددی را در این زمینه تألیف نموده و جامعه شیعه ی عصر غیبت را با این معارف ناب مأنوس ساخته‌اند. 

جريان مهدويت، جريان تحقق ولايت و حکومت حقه به شکل تامو تمام است. با جریان مهدویّت، کلمة باطل محو می‌شود و بساط ظلمت اولیای طاغوت از عالم جمع می‌گردد. تاریخ نیز بستر زمانی بروز و ظهور مراتب تهذیب نفوس و اراده‌های انسانی جهت آمادگی تدریجی برای حضور در عصر ظهور بوده است.

اندیشه مهدویت  همواره قابل بررسی بوده و عصر ما نیز نه تنها مستثنا از این مسئله نیست بلکه از حساسیت بیشتری نسبت به گذشته برخوردار است. از این رو باید نگاه جامعی به اصل اندیشه مهدوی داشته باشیم و ببینیم "مهدویّت به چه معناست؟چه حوزه‌هایی از زندگی ما را شامل می‌شود؟لوازم ساختن یک جامعه مهدوی چیست؟ برداشت های غلط از انتظار فرج کدام است؟" نویسنده در این مقاله به بررسی امور ذکر شده از دیدگاه شیعه می پردازد.

کلیدواژه ها: مهدویت-شیعه- ظهور- قرآن

شناخت آینده، همیشه مورد توجه مردم و دانشمندان بوده و رویکردها و شیوه های مختلفی نیز در این رابطه ارایه شده است.در این میان قرآن دقیق ترین و عمیق ترین نگاه‌ها را به آینده دارد و رویکردها و اصول مشخص و روشنی در رابطه با آن اتخاذ کرده است. دیدگاه قرآن درباره سرانجام بشر، دیدگاهی خوشبینانه بوده و پایان دنیا، پایانی روشن و سعادت‌آمیز دانسته شده است. سرانجام سعادتمند جهان، همان تحقّق کامل غرض آفرینش انسان‌ها است که چیزی جز عبادت خداوند نخواهد بود.

از نظر قرآن مشیت الهى براین تعلق گرفته كه درآینده، فقط صالحان وارثان زمین خواهند بود و حكومت جهان و اداره امور آن را به دست خواهند گرفت وحق وحقیقت در موضع خود استوار بوده و باطل برچیده خواهد شد. همه جهانیان زیر لواى حكومت صالحان قرار گرفته و حكومت واحدى بر جهان مستولى خواهد شد. . آینده در قرآن کریم مبتنی بر وعده تحقق یک جامعه کامل و مطلوب، تشکیل حکومت واحد جهانی اسلام، بسط دین اسلام، غلبه آن بر همه ادیان، زمامداری صلحا و ارباب لیاقت و پیروزی حزب الله است.

در بین عقاید شیعه،اندیشه مهدویت،رکن اعتقادی است، از این رو لازم است تا با شناخت صحیح آن و ظرفیت های آن، یک منتظر واقعی برای ظهور مهدی موعود(عج) باشیم.

مهدويت، يک کلمه عربي واز واژه "مهدي" گرفته شده است که از نظر لغوي "مصدر جعلي" می باشد. يعني هر وصفي که "ياي" مشدد و "تا"(يّت) به آن اضافه شود، تبديل به مصدر مي شود مثل عالميّت، حاکميّت. مهدويت هم همان کلمه مهدي است که ياي مشدد و تا به آن اضافه شده است و به صورت مصدر جعلي به کار مي رود. يعني مهدي بودن. 

مهدویت در اصطلاح،‌ اعتقاد به ظهور مهدی(عج) را گویند که از جمله معتقدات اصولی مذهب شیعه اثنی عشری است و همان پدید آمدن حکومت عدل جهانی است. اين عقيده اختصاص به شيعه ندارد و همة فرقه هاي اسلامي، در آن مشترك هستند، ريشة آن نيز در قرآن و احاديث است و چنين نيست كه توسط عده اي خاص، جعل و منتشر شده باشد. در قرآن، آيات فراواني به این موضوع اشاره می کند، از جمله: انبياء/105؛ نور/55؛ توبه /33؛ قصص/5.

البته منظور ما مهدي مشخص و مهدي خاصي است؛ يعني حضرت مهدي محمد بن الحسن العسکري که در سحرگاه نيمه شعبان سال 255 هجري برابر با 869 ميلادي در سامرا به دنيا آمد، او نهمين نسل از سبط کوچک پيامبر - حسين بن علي - بود. در پنج سالگي به امامت رسيد و داراي دو غيبت کوتاه مدت و بلند مدت است. غيبت کوتاه او سال 329 پايان يافت و غيبت بلند مدت او از آن سال آغاز شده و هنوز ادامه دارد. 

حقيقت مهدويت، منتهي شدن سير جوامع جهان به سوي جامعه واحد و سعادت عمومي، امنيت و رفاه، تعاون و همكاري، همبستگي همگاني حكومت حق و عدل جهاني، غلبه حق بر باطل، غلبة جنودالله بر جنود شيطان نجات مستضعفان و نابودي مستكبران، و خلافت مؤمنان و شايستگان به رهبري يك رجل و ابرمرد الهي است كه موعود انبياء و اديان و دوازدهمين اوصياء و خلفاي پيغمبر آخرالزمان است .

امّا از آنجا كه نام آن منجي در ميان مسلمانان مهدي(عج) است، اين انديشه را به انديشة مهدويت ناميده اند هر چند ساير اديان به آن انديشه موعودگرائي و ... مي گويند.به هرحال، مهدويت، يك انديشه و تفكر برگرفته از كتابهاي آسماني است كه با فطرت و سنن عالم خلقت موافق است و در ميان شيعيان در اين انديشه مباحث مهم ذيل بررسي مي شود.

ضرورت طرح مساله مهدویت

شاید بتوان گفت که اولین س‍‍ؤالی که بعد از شناخت معنای مهدویت به ذهن می رسد ، ضرورت طرح این مباحث است .باید به این نکته توجه داشت که بنابر اعتقاد ما شیعیان ، آخرین امام از ائمة دوازده گانه مسلمانان، حضرت مهدی می باشد ، که امام زمان ما و منجی بشریت اند؛ در واقع مهمترین وظیفة شیعه شناخت و پیروی از جانشین پیامبر ( ص ) و امام زمانش است و با توجه به این نکته ضرورت طرح مباحث مهدویت را می توان با سه رویکرد اساسی دنبال کرد :

امام شناسی و معرفت امام عصر(عج) - دشمن شناسی - آینده شناسی و پیشگویی

که در ادامه، بررسی کوتاه از این رویکردها خواهیم داشت:

الف- امام شناسی و معرفت امام عصر(عج) 

هر کس بخواهد به خدا ایمان داشته باشد و از او اطاعت کند، باید از امام زمانش فرمان برد و لازمه اطاعت، شناخت امام و پذیرفتن امامت اوست. امام باقر (علیه السلام) می‌فرماید:

لا یکون العبد مؤمناً حتی یعرف الله و رسوله و الائمة کلهم و امام زمانه و یردَّ إلیه و یسلّم له ؛

هیچ بنده‌ای مؤمن نیست، مگر اینکه خدا و رسول او و همه امامان و امام زمانش را بشناسد و [همه امور را] به او برگرداند و تسلیم [امر] او باشد.

به دلیل همین اهمیت و لزوم معرفت است که اهل بیت (علیهم السلام) سفارش کرده‌اند که «معرفت» را از خدا بخواهید:

... اللهم عَرّفنی حجتک فانک إن لم تُعرّفنی حجتک ضللت عن دینی 

خدایا! حجت خود را به من بشناسان که اگر او را به من نشناسانی، از مسیر دین الهی، گمراه خواهم شد.

بنابراین شناخت شأن و جايگاه امام بسيار حائز اهميت است و در سعادت و شقاوت انسان تأثير مستقيم دارد. مهدویت از بُعد سیاسی "نظام ولایت فقیه" را به عنوان نیابت از  حضرت مهدی(ع)، در زمان غیبت، طرح می‌کند و الگوی مناسبی از حکومت صالحان و نیکان را به جهانیان ارائه می‌نماید. این نظام سیاسی، تداوم نظام سیاسی مهدوی است و پذیرش و سر سپردن به فرمان ولی فقیه، در ادامه اطاعت پذیری از امام زمان (علیه السلام) است. بنابراین مهدویت، ضامن شکل‌گیری یک نظام الهی به سرپرستی فقیه جامع شرایط است که حرکت جامعه اسلامی را در جهت آرمان‌های قرآنی و مهدوی قرار داده، و امت را برای فراهم کردن زمینه‌های ظهور مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و حکومت جهانی او بسیج می‌کند.

ب- دشمن شناسی

هر موجودي دراین عالم ، دشمناني دارد و همچنين در بين انسانها ، قوم ها ، و مليتها و اديان هر كدام به دليلي ممكن است با عده اي ديگر در تعارض و دشمني باشند ؛ و ما مسلمانان نیز از اين موضوع مستثنانیستیم بلكه به دليل اصرار بر حق و حقيقت ، دشمنان ما نيز بيشتر از ديگر اديان مي باشند.

دشمنان اسلام و مذهب شيعه و امام زمان (عج)،از هر سلاحی استفاده می‌کند تا از رشد تفکر مهدویت در جامعه، جلوگیری کند؛ به ویژه در این زمان با توجّه به تنوع ابزارهای فرهنگی، این سیاست شیطانی با امکانات بیشتری دنبال می‌شود. سایت‌ها، وبلاگ‌ها، مجلات، کتب و حتی فیلم‌ها و بازی‌های کامپیوتری عرصه‌ای است که دشمن برای تخریب فرهنگ مهدویت از آن‌ها بهره می‌گیرد. معتقدان و منتظران مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) باید بکوشند با شناخت عمیق از مهدویّت از همین ابزار و در جهت مقابله با ترفندهای دشمن و خنثی سازی عملیات خرابکانه مخالفان مهدویّت ،بهترین بهره را ببرند.

ج-  آینده شناسی و پیشگویی

یکی از عناصر فرجام‌شناسانه در ادیان، موعودباوری است. موعودگرایی نهایتی برای حرکت جوامع ترسیم می‌کند و این نهایت در باور شیعه، تجلیِ والاترین و برترین نمونه ی عدالت،شفقت،رحمت،برادری،مساوات،زیبایی وخردورزی است. اندیشه ی مهدویت می‌تواندبه انسان بیاموزد برای رسیدن به "جامعه ی آرمانی به محوریت امام مهدی (عج)"همواره بایدبه این کانون فکرکردوفعالیت‌های خودرابدان سومعطوف ساخت. 

باور به مهدویت و مهدی موعود، روحیه ی امیدواری به آینده‌ای روشن رادرانسان زنده می‌کند. باوربه مهدویت به انسانِ سرخورده امیدمی‌بخشدومی‌گویدروزی مردی الهی آنچه راآرزوی توست،برآورده می‌کند. این امیدواری ممکن است دربُعدذهنی یعنی مجموعه تفکرات،تمایلات، انگیزه‌ها، عادات، خوی‌های مثبت ـ و در بُعد عینی ـ یعنی مجموعه اعمال، رفتارها، کنش‌ها و واکنش‌ها ـ باشد. 

تردیدی نیست که تمامی مفاهیم و اعتقادات اصیل دینی در اسلام ریشه در قرآن دارد و هیچ باطلی، در این کتاب آسمانی وجود ندارد؛در قرآن خبر آسمان و زمین، گذشته و آینده موجود است که خدای عزوجل فرموده: وَنَزَّلْنَا عَلَیکَ الْکِتَابَ تِبْیانًا لِّکُلِّ شَیءٍ ؛ما قرآن را بر تو نازل کردیم در حالی که بیان و توضیح همه چیز در آن است ،بنابراینمی توان گفت که ریشه اصلی تفکر مهدویت نیز، قرآن است که درچند آیه، نابودی ستم راپیش بینی کرده و پیروزی پارسایان، صالحان ومستضعفان رانوید داده وفرجام کار را از آنِ پرهیزکاران دانسته و بشارت داده که در پایان جهان، نیکوکاران حاکم خواهند شد.

موضوع مهدویت از ابتدای هبوط حضرت آدم تا پایاننبوت حضرت خاتم (صلی الله علیه و آله) در لسان تمامی پیامبران الهی و در تمام کتب آسمانی به چشم می خورد و بشارت دادن به حکومت جهانی آن حضرت واستیلای صالحان بر زمین و پادشاهی عدل و داد، جزء اصلی متن کتاب های آسمانی و برنامه های پیامبران بوده و کتب آسمانی همچون قرآن، تورات، انجیل، زبور و ... آکنده از این بشارات است که انبیاء الهی به امت هایشان بیان فرموده اند. البته در تعیین مصداق آن مصلح، عبارت ها مختلف و الفاظ متفاوت است ولی اصل ظهور یک مصلح واقعی و تشکیل حکومتی واحد که از مرز عدالت بیرون نرود، موردقبول تمام ملل و ادیان آسمانی و غیر آسمانی عالم است همچنین قرآن کریم نیز در بیش از یکصد و سی آیه به این معنا اشاره فرموده واعلام داشته که اراده و خواست خداوند متعال بر این است که دوران حکومت های ظالم و ستمگر به پایان رسد و بساط پیروان آن ها را برچیده شود و حتما بندگان صالح خویش را در سراسر دنیا حکومت دهد           وَنُرِيدُأَن نَّمُنَّ عَلىَ الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا ْفىِ الْأَرْضِ وَنجْعَلَهُمْ أ َئمَّةً وَنجْعَلَهُمُ الْوَارِثِين  .ومامى‏خواهيم بركسانى كه درروىزمين به ضعف كشيده شده‏اند،منّت بنهيم وايشان راپيشوايان قراردهيم ونيزآنان راميراث بران بگردانيم.

و نیز خداوند در آیه ای دیگر چنین می فرماید: وَلَقَدْكَتَبْنَا فىِ الزَّبُورِمِن بَعْدِالذِّكْرِأَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَاعِبَادِىَ الصَّلِحُون به راستى درزبور [كتاب داود] بعدازتورات نوشته‏ايم كه حتمازمين رابندگان صالح من به ارث مى‏برند.

مطابق این آیات، قطعا زمین را صالحان به ارث خواهند برد و دراین وعده، صحبت منطقه و محل و شهر نيست،اصلا فكر آنقدر بزرگ و وسيع است كه سخن از تمام زمين است؛ زمين براى هميشه در اختيار زورمندان و ستمكاران و جباران نمى‏ماند،حکومت ظالمان و جباران در زمین، يك امر موقت است، ودولت صالحان كه بر تمام زمين حكومت می كند،در آينده وجود خواهد داشت.

دربينش اسلامي(آيا ت قرآ ن واحاديث اسلامی)،تشكيل حكومت جهاني مطرح است،امانه به اين معناكه ملتهاواقوام ديگروجودخارجي نداشته باشندوياماهيت آنهاازنظربينش اسلامي زيرسوال رود. ازاين روهرچنداسلام تشكيل امت واحدجهاني اسلامي رانويدداده است،آنرامنوط به نابودي ملتها نميداند،بلكه معيارامت واحدازنظراسلام،داشتن عقيده توحيدي است . اسلام به جامعه جهاني باحفظ مليتهاي مختلف معتقداست،نه حذف آن. 

در متون دینی، معرفت امام، جایگاه بسیار مهمی دارد و اساس سعادت دنیا و آخرت دانسته شده است:

قرآن کریم می‌فرماید:

یوم ندعوا کل أناس بإمامهم 

روز قیامت، هر گروهی را با امام و پیشوای خود فرا می‌خوانیم.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرماید:

من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیه .

هر کس بمیرد، در حالی که امام زمان خود را نشناخته است، به مرگ جاهلیت مرده است.

امام حسین (علیه السلام) نیز در پاسخ کسی که پرسید: «(راه) معرفت خدا چیست؟» فرمود:

راه شناخت خدا و اطاعت از او، این است که مردم هر زمان، امام زمان خود را - که اطاعتش بر آن‌ها واجب است – بشناسند .

اهداف بلند اسلام راستین در امامت تجلی یافته است و تحقق اهداف رفیع و گسترده امامت در مهدویت به ثمر می نشیند؛و مهدویت در فردی معصوم از تبار خاتم پیامبران تجلّی یافته است تا برگ برنده و زرّین تحقق تمام و کمال اهداف رسالتهای الهی در طول تاریخ را از آنِ خود کند و قدرت دین را همراه حکمت و رحمت بر گستره زمین برافراشته نموده و بشریت سرگردان را به سر منزل معبود و مقصود هدایت نماید.

انسانها همیشه در آرزوی رسیدن به جامعه ای هستند که در آن، آسایش، رفاه، عدالت و برابری ،امنیت و خواسته های معقول وجود داشته و به آسانی به آن برسند و این جامعه آرمانی همان جامعه ایست که شیعه در عصر ظهور در انتظار آن است؛چنین جامعه ای از نظر شیعه اوصاف و الزاماتی دارد که مهمترین آنها عبارتند از:

1- رشد علم و آگاهی

عصر ظهور و جامعه مهدوی،از درخشان ترین و دوست داشتنی ترین و زیباترین عصرها برای جهان، از آغاز آفرینش جهان و انسان است،و کاملاً بجا و درست است که این عصر را «عصر حاکمیت نور و دانش و بینش» به مفهوم واقعی آن بنامیم ، زیرا بهره وری از مواهب و امکانات و نیروهای طبیعت و فرصت و میدان دادن به دست ها، مغزها و اندیشه های توانا و سازنده و مبتکر بر اساس عقل و اندیشه فراهم می گردد

امام صادق ـ علیه‎السلام ـ می فرماید: «علم و دانش بیست و هفت حرف است و همه آن چه پیامبران آورده اند، تنها دو حرف آن است و مردم تاكنون جز با آن دو حرف، با حرفهای دیگر آشنایی ندارند و هنگامی كه قائم ما قیام كند، بیست و پنج حرف دیگر را بیرون آورده، آن را بین مردم نشر و گسترش می دهد. و آن دو حرف را نیز ضمیمه می كند و مجموع بیست و هفت حرف را در میان مردم منتشر می سازد .

عصر ظهور، دوران حیات طیبه و حیات معقول انسانی است؛ عصر حاکمیت عقلانیت و معنویت بر افراد و جوامع. دوره به‌زیستی و کمال گرایی است که کمتر نظیری می‌توان برای آن تصور کرد. در این عصر، تمامی ظرفیت‌ها و استعدادهای فطری و عقلی انسان، شکوفا می‌شود و با تربیت اخلاقی و عقلانی او (تزکیه و تعلیم)، حیات نوینی فرا روی او گشوده می‌شود. به نوشته یکی از حکما: (زمان ظهور دولت آن جناب ـ که زمان ظاهر شدن دولت ثانیة حق است ـ زمان ظهور و غلبة عقل است از روی باطنی آن که مقام ولایت است و به منزله روح است از برای روح ظاهری که آن مقام نبوت است .

2- فراگیرشدن جهان بینی توحیدی

عصر ظهور و دوران برپایی دولت حضرت مهدی (علیه السلام)،عصریست که ولایت حقه با همه ی زوایا و جوانبش متجلی می شود و از طریق ولایت حقه، توحید و الوهیت در همه ی عرصه ها جریان پیدا می کند. عصر مهدی (علیه السلام)، عصر ظهور کلمه ی «لااله الا الله» است.

از امام باقر (علیه السلام)چنین روایت شده است: «به خدا سوگند! [حضرت مهدی و یارانش] می‌جنگند، تا اینکه خداوند، به یگانگی خوانده شود و هیچ شرکی برای او انجام نگیرد. »

در دوران و عصر ظهور، جهان بینی واحدی بر جهان حاکم می‌شود و یکپارچگی و یگانگی واقعی در عقیده و مرام پدید می‌آید. این وحدت و یگانگی در عقیده و جهان بینی و ایدئولوژی به صورتی گسترده و فراگیر، در سراسر گیتی گسترش می‌یابد و همه جا را روشن می‌کند .

یکی از عوامل مهم وحدت، وحدت دین و مذهب است که در سایه این وحدت، نژادها، زبان‌ها و ملت‌ها و فرهنگ‌های گوناگون را در خود گردآوری کرده و از آن‌ها جامعه واحدی می‌سازد، اما این توحید اجباری نیست؛ زیرا مذهب، با قلب و روح آدمی سر و کار دارد و قلب و روح، از قلمرو زور و اجبار بیرون است. همچنین روش و سنت پیامبر صلی الله علیه و آله بر اجبار نبوده است. بنابراین اسلام، اهل کتاب را به عنوان اقلیت سالم پذیرفته و از آنها مادام که دست به تحرکاتی نزنند، حمایت می‌کند؛ اما با توجه به گسترش وسایل ارتباط جمعی در عصر ظهور و با توجه به اینکه اسلام، با حذف پیرایه‌هایش ، جاذبه‌ای فوق‌العاده دارد، به خوبی می‌توان پیش بینی کرد که اسلام، با تبلیغ منطقی از طریق اکثریت قاطع مردم جهان پذیرفته خواهد شد و وحدت ادیان از طریق اسلام، عملی می‌گردد .

3- فراگیرشدن هنجارهای اسلامی

قوانین اسلام، احکام و مقررات راستین خدا به جز در زمان پیامبر(ص) و امیر مؤمنان علی(ع) بطور کامل پیاده نشده، و فعلیت همه آنها در عصر حضرت مهدی(عج) و جامعه مهدوی محقق خواهد شد. تمامی قوانین و مقرّرات بیگانه از اسلام و قرآن، در حکومت امام مهدی(عج) الغاء و دور ریخته می شود، و هرگز بدانها عمل نمی گردد و به جای آنها ،مقررات زندگی ساز که برخاسته از قرآن و شیوه راستین پیامبر(ص) است، پیاده می شود، و در واقع هدف حضرت مهدی، همان هدف بعثت خاتم الانبیاء می باشد که در جامعه فعلی و قبل از جامعه مهدوی بواسطه فقدان شرائط و موانع خارجی تحقق نیافته و در جامعه مهدوی شرایط فراهم و موانع مرتفع خواهد شد.

در جامعه مهدوی ،تمام احکام الهی که از طریق وحی به پیامبر ابلاغ شده، بدون اضافه یا کم کردن، اجرا خواهد شد و مدینه فاضله راستین که از دیرباز ساختن آن ذهن متفکران و اندیشمندان را به خود مشغول کرده است عملی خواهد شد.

4- فراگیرشدن هنجارهای اخلاقی

تمام برنامه‌های تربیتی متعالی، به رشد اخلاقی انسان، به شدت توجه نموده و در واقع تعلیم و تربیت جزء تربیت اخلاقی شمرده شده است. طرح و برنامه‌ای که در اسلام برای تعلیم و تربیت و رشد و تکامل انسان ارایه می‌شود، برنامه‌ای است دقیق و جامع و عملی و عینی که آفریدگار جهان برای وی تنظیم کرده است و پیام آوران خدا، مبلّغ و مجری آن هستند. راهبردهای اسلام برای انسان سازی و جامعه سازی، در میدان عمل و آزمون، قرین موفقیت بوده و انسان‌های بی‌شماری را به کمال و والایی رسانده است و می‌تواند برای بشریت، ره توشه سعادت باشد  رمز این کامیابی تربیتی و اصلاحی، توجه اسلام به همة ابعاد انسان، به خصوص بعد روحی و عقلی او است. این برنامه از سوی خداوند متعال و به وسیله پیامبر اکرم(ص) ابلاغ شده و به دست امام زمان(عج) به طور کامل تحقق خواهد یافت. 

امام باقر(ع) می‌فرماید: (اذا ‌‌‌قام قائمنا وضع یده علی رؤوس العباد فجمع به عقولهم و اکمل به اخلاقهم 

چون قائم ما قیام کند، دستش را بر سر بندگان می‌گذارد و عقول آنها را متمرکز ساخته و اخلاقشان را به کمال می‌رساند.

بر اساس روایت امام باقر(ع)، عقول و افکار مردم در عصر ظهور، شکوفا شده و اخلاق آنان ،کامل می‌شود؛ انسان جامعه مهدوی،در سایة بینش عمیق و دانایی پارسا‌یانه و ایمانی، ریشه‌های مفاسد و معایب را از درون خود می‌زداید و بر معرفت و معنویت خود می‌افزاید.

برداشت غلط از مفهوم انتظار،از مهم ترین آسیب های مساله مهدویتاست،برداشت غلط از مفهوم انتظار، سبب می شودكه بعضي گمان كنند چون اصلاح جهان به دست امام عصر (عليه السلام ) خواهد بود، ما در برابر قيام ها و ناهنجاري ها هيچ وظيفه اي نداريم و یا حتی گفته شود كه براي نزديك شدن ظهور امام مهدي ( عليه السلام ) بايد براي ترويج بدي ها و زشتي ها در جامعه اقدام كنيم. اين انديشه نادرست در مقابل ديدگاه قرآن و اهل بيت (عليهم السلام ) است كه امر به معروف و نهي از منكر را از وظايف حتمي هر مسلمان مي داند.

رسالت امروز انديشمندان در مباحث مهدويت، در کنار مسائل علمي، تعميق ايمان مردم به امام زمان«ع» است.

رهبر معظم انقلاب مي فرمايد: «اثبات مهدويت، کار آساني است، اثبات اصل مهدويت در يک محفل علمي و با مخاطباني که اهل علم و تفکر و استدلالند، جزو آسانترين کارهاست. در اين، هيچ ترديدي نيست، ايمان و اعتقاد مردم هم خوب است؛ منتها تعميق اين ايماني که مردم به امامم زمان دارند، کار بسيار ظريفي است .

مکتب شیعه به عنوان یکی از برترین مکتب ها در جهان، بنابر روایات بسیاری که از پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) نقل شده است، مهدی (عج) را دوازدهمین پیشوای خود می دانند. آنها معتقدند که او از سلاله پاک فاطمه زهرا (س) و نهمین فرزند امام حسین (ع) است؛ و به جهت این باور عمیق است که شیعه در راه حفظ و بزرگداشت این اصل، تلاش های فراوانی کرده است.دانشمندان شیعه در طول تاریخ، به مرزبانی این باور پاک برخاستند و از جنبه های گوناگون علمی، روایی، تفسیری، و کلامی به تحلیل آن پرداختند و کتاب های بسیار ارزشمندی نوشتند

مباحث مهدویت از جمله موضوعاتى است که نقش کلیدى در زندگى بشر دارد و با زوایاى مختلف حیات انسان ارتباط مستقیم دارد. بنابراین با و جود تلاش‏هاى انجام شده، هنوز این موضوع ناگفته‏هاى فراوان دارد و بجاست که عالمان و محقّقان در این عرصه تلاشى دو چندان انجام دهند.

فرزانه صحرایی: کوهدشت