رکورد کمترین وابستگی بودجه به نفت در اختیار کدام دولت است؟ +نمودار

به گزارش خبرگزاری بسیج، در حالی که مسئولان دولت یازدهم در سه سال اخیر بارها بر کاهش وابستگی بودجه به نفت به عنوان یکی از موفقیت‌های خود نام برده‌اند، اما حقیقت چیز دیگری است.

حسن روحانی رئیس دولت یازدهم در سه سال اخیر بارها از موفقیت دولتش در کاهش وابستگی بودجه به نفت سخن گفته است که در ادامه به نمونه‌هایی اشاره می‌شود.

·        چهارشنبه 19 آذر 1393

روحانی با بیان اینکه بودجه 94 کمترین اتکا را به درآمدهای نفتی دارد، گفت: مردم ما باید مطمئن باشند که دولت توان اداره کشور را به خوبی با همین وضعیت موجود قیمت نفت دارد. امسال لایحه بودجه ما کمترین اتکا به نفت را دارد و حدود 31 درصد به پول نفت وابسته است. این در طول دهه‌های گذشته تقریباً بی‌سابقه است و لذا این کاهش قیمت نفت فرصتی برای ما ایجاد می‌کند تا ما بتوانیم کم کم بودجه را از درآمد نفت جدا کنیم و همچنین می‌تواند یک فرصتی باشد که ما به اقتصاد مقاومتی بیشتر تکیه کنیم.

 
·        یکشنبه 16 آذر 1393

روحانی ذکر این نکته را حائز اهمیت دانست که سهم نفت در بودجه سال آینده یکی از کمترین مقادیر خود را در عملکرد مالی کشور دارد و خاطرنشان ساخت: متوسط سهم نفت در بودجه طی 20 سال گذشته در حدود 45 درصد بوده که در لایحه بودجه سال 94 به رقم 31.5 درصد تقلیل پیدا کرده است.  

رئیس‌‌جمهور با بیان اینکه بودجه سال 94 با توجه به رویکردها و اهداف برنامه پنجم و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی مخصوصاً کاهش اتکا بودجه به نفت تنظیم گردیده است، اظهار داشت: اتکا بودجه در این سال به منابع حاصل از نفت به کمتر از یک سوم کاهش یافته که این جهت‌گیری علاوه بر سیاست‌ها و اهداف برنامه توسعه با سیاست‌های اقتصاد مقاومتی هماهنگی دارد به طوری که در راستای تحقق هدف ماده 117 قانون برنامه پنجم و با توجه به نسبت مالیاتی به GDP که همچنین 5.5 تا 6 درصد بوده در سال 94 این شاخص با 9.9 درصد رشد معادل 6.61 درصد هدف‌گذاری شده است.

·        چهارشنبه 2 دی 1394

رئیس‌‌جمهوری در اجتماع بزرگ مردم شهر ری با تاکید بر اینکه فقط 25 درصد بودجه سال 1395 به نفت متکی خواهد بود، تصریح کرد: همزمان با کاهش اتکا بودجه به درآمدهای نفتی، بخش بودجه‌های عمرانی نیز در سال آتی 90 درصد افزایش یافته است.   در بودجه سال آینده اتکاء ما به نفت فقط 25 درصد است و 75 درصد اتکاء بودجه به منابع غیرنفتی است. این یکی از آرزوهایی بود که سالیان دراز نظام ما و ملت ما دنبال تحقق آن بود.

·        سه‌شنبه 13 بهمن 1394

  روحانی با اشاره به کاهش قیمت جهانی نفت اظهار داشت: کاهش قیمت نفت به ما فشار آورد اما شاید در کنار آن باید فرصت را ببینیم. ما به طور تدریجی از اعتیاد غلط اقتصاد یعنی وابستگی کامل به نفت، قدم به قدم فاصله پیدا می‌کنیم و تکیه بودجه سال آینده به نفت حدود 25 درصد خواهد بود.

·        سه‌شنبه 21 بهمن 1393

روحانی با اشاره به کاهش وابستگی بودجه کشور به نفت گفت: درآمدهای نفتی وسیله‌ای برای توسعه و رشد در کشور مبدل شده به طوری که در سال جاری تنها 30 درصد بودجه ایران به نفت اتکا داشته و برای اولین بار در اداره اقتصادی کشور وابستگی به نفت رو به کاهش رفته است و این به معنای برنامه‌ریزی درست دولت برای پیشرفت اقتصادی است.

هفته گذشته هم حسینعلی امیری معاون پارلمانی دولت یازدهم با اشاره به رویکردهای مهم در تدوین لایحه بودجه 96 تصریح کرد: یکی از رویکردهای مهمی که در لایحه بودجه 96 لحاظ شده موضوع اقتصاد مقاومتی بوده که مورد تأکید رهبری هم است. همچنین وابستگی بودجه 96 به درآمدهای نفتی نسبت به سال جاری کاهش پیدا کرده است.


رسانه‌های وابسته به دولت نیز در سه سال اخیر مرتباً از کاهش وابستگی بودجه به نفت در دولت یازدهم تقدیر کرده‌اند.
 


اسحاق جهانگیری نیز تاکنون چند بار وعده داده که   اتکای بودجه جاری به نفت تا پایان دولت یازدهم صفر می شود.


* واقعیت چیست؟

برخلاف تمام تبلیغات مسئولان دولت یازدهم، اتکای بودجه به نفت در این دولت، تغییر محسوسی نسبت به دولت قبل نکرده است که از آن با افتخار یاد کرد. حتی رکورد کمترین وابستگی بودجه سالیانه به نفت نیز به دولت قبل تعلق دارد، نه دولت فعلی.

بر اساس آمارهای رسمی ارائه‌شده از سوی بانک مرکزی درباره دخل و خرج بودجه‌ای دولت‌‌ها، میانگین وابستگی 8 بودجه‌ سالانه دولت‌های نهم و دهم به درآمد نفتی 34 درصد و میانگین 4 بودجه سالانه دولت یازدهم (با احتساب لایحه بودجه 96) 32 درصد بوده است. بنابراین در دولت یازدهم با وجود تمامی تبلیغات و وعده‌های دولتمردان، وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی فقط 2 درصد کاهش یافته و اظهاراتی درباره این که اتکای بودجه به نفت 25 درصد یا یک سوم نسبت به دولت قبل کاهش یافته، خلاف واقعیت است.

ضمن آن که سال 1388 با وابستگی 13 درصدی بودجه به درآمدهای نفتی (به علت سقوط شدید قیمت نفت در آن مقطع)، رکورددار کمترین اتکا به نفت در یکی دو دهه اخیر است و دولت یازدهم در این زمینه رکورددار نیست.

 

 

نکته دیگر آن که دولت قبل شعار کاهش وابستگی به نفت را نمی‌داد، اما دولت فعلی که سه سال است این شعار را می‌دهد دولت قبل را نقد می‌کند و وعده صفر شدن وابستگی بودجه به نفت در پایان دوره خود را داده است، اکنون خلف وعده کرده و در بودجه سال پایانی‌اش وابستگی بودجه به نفت را 10 درصد هم افزایش داده است.

نگاهی به روند وابستگی بودجه‌های سالانه به درآمدهای نفتی هم نشان می‌دهد این اتکا ارتباط مستقیمی با درآمدهای نفتی دارد، هرگاه درآمدهای نفتی افزایش پیدا کرده، دولت هم پول نفت بیشتری خرج کرده است و هرگاه درآمدهای نفتی کم شده، دولت به ناچار (و نه از سر تدبیر و برنامه‌ریزی) پول نفت کمتری در اختیار داشته است.

بنابراین آنچه مسلم است، دولت یازدهم نمی‌تواند سردمدار کاهش وابستگی بودجه به نفت باشد و پز آن را بدهد، چون اصلاح خاصی ایجاد نکرده است.

نکته دیگر آن که در 8 بودجه سالانه‌ای که  دولت‌های نهم و دهم تهیه کرد، مجموعا 276 هزار میلیارد تومان از درآمد نفتی در بودجه‌های سالانه خرج شد (به طور متوسط سالانه 34500 میلیارد تومان) اما دولت یازدهم در 4 سال فعالیت خود (با احتساب لایحه بودجه 96) از 315 هزار میلیارد درآمد نفتی تومان (به طور متوسط سالانه 78900 میلیارد تومان) بهره برده است.