مسئول سازمان بسیج مداحان کشور :
حاج منصور ارضی انقلابی در انقلاب ایجاد کرد.آن چه که معیار است سخن آقاست
من تعریفم از نوحه، نوحه اثرگذار و فنی است .امروزه یکی از کسانی که در این عرصه خوب فعالیت می کند ، حاج محمود کریمی است.
ساده و بیتعارف بودند، ساده و بیتعارف هم پرسیدیم. این، خلاصه گفتگوی حدوداً دو ساعتهی ما با مسئول جدید بسیج مداحان کشور است. حاجآقا مجتبای روشنروان، بدون تکلفهای مرسوم، شنونده سوالات چالشی ما درباره هیئات مذهبی بود. انتقادها را دقیق میشنید و البته دقیق پاسخ میداد. مداح باسابقه و پرطرفدار همدانی، معتقد بود کاری که در بسیج مداحان انجام میشود، یک نوع ریلگذاری است و هیئات مذهبی باید مستقل بمانند. او همچنین از «جلسات مسالهدار» برایمان گفت و هیاتهایی که به نام عزاداری برای اهل بیت، واجبات مسلم دینی را زیر سوال میبرند. صراحت لهجه و بیان آقای روشنروان، از روزهای داغ و پر چالش او در مواجهه با هیئات مذهبی حکایت میکرد.
مجموعه بسیج مداحان چه اهدافی دارد و چه اثرگذاری میتواند به طور کلی داشته باشد؟
بسیج مداحان از سال ۸۸ راه اندازی شد. سیاست آقای نقدی در دوران مسئولیتشان این بود که هر قشری یک سازمان بسیج داشته باشد. مثلاً اصناف، دانشجویی، متخصصین، مهندسین. بنا بر این شد مداحان و مدیران هیئتهای مذهبی هم یک سازمان بسیج داشته باشند.
بسیج یعنی به خط کردن. یعنی در اختیار و در خدمت نظام و انقلاب بودن. ولی یک اهداف تعریف شدهای هم مستقل از این هدف آرمانی برایش تعریف کردند. مثل آموزش ها. مثل مباحث بصیرتی و مهارتی و فرهنگی. ما در بسیج مداحان با برگزاری دورهها و برنامههای بصیرت افزایی به دنبال ارتقا و رشد کار مداحان هستیم.
به نظر من عمدهترین کار بسیج مداحان و مدیران هیئتهای مذهبی، ورود به مقولات و موضوعات مرتبط با هیات هاست. به سهمگینی و سنگینی کار اذعان دارم. یعنی میگویم که کار ما با جماعتی است که خیلی سخت میشود اینها را به خط کرد. چون هر کدامشان مخاطب خاص خودشان را دارند. هر کدامشان در فضایی مشغول هستند و مشغلههایی که دارند.
روند کلی بسیج مداحان را چطور میبینید؟ چه نقاط قوت و ضعفی در گذشته داشته؟
هر جا که حرف آقا اجرا شده، ما راضی بودیم. هر جا حرف آقا زمین مانده است و هیچ فکری برایش نشده است، موفق نبودیم. یعنی الان باید از خودمان بپرسیم حضرت آقا درباره بسیج مداحان چه دغدغههایی داشته؟ آیا اینها انجام شده است؟ برآورده شده است؟ من نظرم این است که بخشی از آن انجام شده است، ولی رسانهای نشده است. بخشی هم روی زمین مانده است. مثلاً در مساله وحدت، حضرت آقا یک سال اعتراض کردند، و درباره اشعار وحدت شکن تذکر دادند. خیلی از مداحان ما رعایت کردند. بعضیها هم رعایت نکردند. بسیج مداحان باید اینهایی که رعایت نکردند را پوشش میداد. البته زحمات زیادی هم کشیده شده است و عزیزانی داریم که خیلی از خود گذشتگی کرده اند و این حرف آقا را واقعاً عمل کرده اند و نگذاشته اند زمین بماند.
برخی مولودیها «مطرب محض» است/ ماجرای ۷۰۰ صفحه شعر مسالهدار که در هیاتها خوانده میشود
پس الان یکی از مهمترین برنامههای شما بحث وحدت است، دیگر برنامه هایتان را هم بفرمایید.
یکی دیگر از مهمترین برنامههای ما بحث تربیت مربی مداح و تربیت مداح است. البته این کاری نیست که من بگویم یک ساله، دو ساله و یا حتی ۵ ساله انجام بدهیم. اصلاً این طور نیست. چون مداحی یک کسوتی و پیشهای است که خود مداح در اثر گذشت زمان متوجه میشود که چه طوری میتواند پیشرفت کند. اینطور نیست که بشود برایش روند و خط سیر دقیق آموزشی تعریف کرد. بستگی به توان و یادگیری فرد دارد. تربیت و آموزش، مخصوصاً بحث تربیت جزو برنامههای اصلی ماست. توجه ما هم به مداحان جوان است. یعنی همان بحثی که آقا فرمودند، ناظر به کادرسازی و جانشین سازی. طوری که مثلا در هر استان ۵ مداح تراز انقلابی داشته باشیم. ما به لحاظ رسانهای هم روی اینها کار میکنیم. یعنی اینها را معرفی میکنیم به جامعه. تا مردم چهرههای جدید را ببینند. بدانند که این سلسله، رویشهایی هم دارد. ما الان خیلی چهرهها را داریم که، چون رسانه ندارند پنهان هستند.
حاج آقا قبلاً کاری برای آموزش انجام شده؟
خیلی کارها انجام شده است، ولی نتیجه مطلوب را که باید میگرفتند نگرفته اند. ما میخواهیم بستر آموزش را ایجاد کنیم. ما نمیتوانیم آموزش بدهیم. آموزش را باید ببینند. آقا میفرمایند مداحی شغل نیست، هنر است؛ و این هنر باید آموخته شود. نمیفرمایند باید آموزش داده شود. یعنی من اگر میخواهم مداح شوم، باید بروم و بیاموزم. برای کسی که میخواهد مداحی کند باید بستری فراهم شود که بیاید و یاد بگیرد.
سوالی که برای خیلی از جوانها ایجاد میشود این است که ماهیت اصلی هیئتهای مذهبی در مردمی بودن و عدم وابستگی به نهاد قدرت تعریف میشود. این که شما میگویید ما میخواهیم برای مداحها سیاست گذاری و ریل گذاری کنیم، با آن استقلال هیئتهای مذهبی به نظر شما منافات ندارد؟
ما میخواهیم ریل گذاری کنیم. برای این که مداحها را به طرف آموزش بیاوریم نه این که ما برای آنها تعیین تکلیف کنیم. اثرگذاری هیاتهای مذهبی به خاطر انتسابشان به امام حسین (علیه السلام) است. یعنی هیچ مجموعهای نمیتواند بگوید شما این کار را کن و این کار را نکن. ولی اگر کسی کاری بر خلاف شئون اهل بیت انجام بدهد وظیفه ما است که مقابله کنیم. البته نه به شیوه قهری. وظیفه ما این است که زمینه اش را فراهم کنیم. در گذشته جلسات مسئله دار خیلی کم بود. الان جلسات مسئله دار هم زیاد شده است. با اینها هم نمیشود این طور مقابله کرد. باید اول به اینها اصل رسالت مداحی و اصل نوکری اهل بیت را آموزش داد. هدف مداحی را نباید گم کنیم.
برخی مولودیها «مطرب محض» است/ ماجرای ۷۰۰ صفحه شعر مسالهدار که در هیاتها خوانده میشود
این جو و فضا که یک نسلی از نوجوانهای ما صرفاً به خاطر شور و علاقه بخواهند مداح شوند به نظر شما خوب است؟ نباید جلوی این گرفته شود؟
این ایجاد انگیزه، کامل نیست. انگیزه مداحی باید تبلیغ مرام و مسلک اهل بیت باشد نه چیز دیگر. اینکه انگیزه ورود به مداحی، شبیه شدن به فلان مداح مشهور باشد خوب نیست. ما باید نوجوان را به گونهای متوجه کنیم که این نگاه صحیحی نیست. بیا و نگاهت را عوض کن. اما ما حتی به این انگیزهها هم خوش بین هستیم. بلاخره پشت آن شهرتی که فلان مداح کسب کرده محبت اهل بیت است. یعنی فلان مداح هم به خاطر امام حسین (علیه السلام) محبوب شده.
پس با برگزاری مسابقات مداحی در تلویزیون مخالف نیستید؟ مسابقاتی شبیه برنامههای ماهوارهای و...
نه. آن برنامه خیلی خوب بود. خیلی ایجاد انگیزه میکرد. البته شاید تغییراتی در روند برنامه لازم باشد، ولی واقعاً ایجاد انگیزه میکند.
ما باید از همه ظرفیتهایمان و از همه راهکارهایمان برای جذب قلوب جوانان به سمت اهل بیت استفاده کنیم. نمیگویم مداحی را بیاوریم به نمایش بگذاریم. اما منِ مداح اگر یک دهه محرم جمعیت قابل توجهی دارم؛ یک وقتی بگذارم برای نونهالهایی که دوست دارند نوحهها را تکرار کنند. اینها از همین جا دلشان به سمت اهل بیت کشیده میشود. بنده اعتقادم این است که مداحی امروز خیلی باید فاخرتر از وضعیت فعلی باشد. خیلی باید توپر باشد. خیلی باید پرمحتوا باشد. ولی فعلا با این وضعیت، در این جبههای که الان قرار داریم، باید بجنگیم.
گفتید جلسات مسئله دار، تعریفتان از جلسه مسئله دار چیست؟
جلساتی که به هر حال اشکالات و ایراداتی دارند. بعضیها میخواهند امیرالمومنین (علیه السلام) را بالا ببرند، میآیند فلان پیغمبر را پایین میآورند. من این را میگویم جلسهای که ایراد دارد. امیرالمومنین (علیه السلام) بالا هست. نمیخواهد دیگری را پایین بیاوری. بعضیها میخواهند امام حسین (علیه السلام) را بالا ببرند، مقام ائمه (علیه السلام) دیگر را پایین میآورند. یکی از اساتید بخشی از این اشعار مسئلهدار را جمعآوری کرده که با مبانی اعتقادی ما منافات دارد. از اشعاری که در هیئتها خوانده میشود.
به کدام جلسه میگوییم جلسه ایراد دار؟ جلسهای که جوان را به در خانه امام حسین (علیه السلام) نمیبرد. جوان را نمیبرد پای صحبت امام حسین (علیه السلام). جوان را میبرد پای حال و هوای امام حسین (علیه السلام). بحث شور و شعور کلیشهای شده است و نمیخواهم از این ادبیات استفاده کنم، اما من به جلسهای جلسه سالم میگویم که در آن جلسه یک حرکتی، ولو آرام آرام به سمت توحید و ولایت انجام شود. جلسهای که ما را از توحید جدا کند جلسه خوبی نیست. به مجلسی، مجلس ایراد دار میگویند که مداح میآید پشت تریبون میگوید نماز صبحت قضا شود میتوانی قضا کنی، شب عاشورا را اگر از دست بدهی کی میخواهی قضا کنی؟! اینها جلسات مسئله دار است.
برخی مولودیها «مطرب محض» است/ ماجرای ۷۰۰ صفحه شعر مسالهدار که در هیاتها خوانده میشود
جلسات مسئله دارمان جلساتی است که مرز حزن و شادیمان در آن مشخص نیست یعنی نمیدانیم تا کجا باید گریه کنیم تا کجا باید عزاداری داشته باشیم. از طرف دیگر شادیهایمان هم خیلی زیادی شاد شده است! یعنی یک مرجع تقلید هرگز حاضر نیست در چنین جلساتی حاضر بشود. حالا من چه طور انتظار دارم که امام حسین (علیه السلام) به چنین جلسهای بیاید؟
یعنی الان میگویید که نه تنها ما مشکل شادی نداریم، بلکه زیادی هم شادی داریم؟
ملودیهایی که در جلسات تولد استفاده میکنند ملودیهایی است که در شان اهل بیت نیست. یک وقتی آقا فرمودند که شما شادی و غمتان خیلی فرقی نمیکند، من تولدهایتان را گوش میدهم متوجه نمیشوم سینه زنی و یا کف زنی است. ما همه چیز را زیر پا گذاشتیم رفتیم سراغ تولید آهنگهایی که مطرب محض است. من قرار است برای ولادت امام حسین (علیه السلام) شادی کنم، قرار نیست عروسی بگیرم! شادمانی و حزن دو تا امر قلبی است. اعتقاد من این است که بخشی از آن به بیرون افراد بروز میکند یعنی جزء افعالشان میشود. ما وقتی از یک نکتهای ذوق زده و هیجان زده میشویم، شادی میکنیم و دست میزنیم. همین بس است. بیشتر از این نباید باشد.
یکی از مشکلاتی که به نظر میرسد در فضای مناسک مذهبی مان داریم این است که یک سری دهههای عزاداری پی در پی دارد تولید میشود. یعنی ما هر سال میبینیم ایام عزاداری جدیدی و مناسبت جدیدی به وجود میآید. مثلاً دهه اول ماه ربیع الاول. به نظر شما این مسئله چقدر جدی است؟ آیا واقعا انتقاد به میزان عزاداری توسط هیئات مذهبی را وارد میدانید؟
عموماً جوانهایی که میآیند هیئت، طالب سینه زدن هستند. یعنی از سینه زدنهای پرشور استقبال میکنند. گریه کردن برای اهل بیت، خاصه برای امام حسین (ع) یک بهجت و نشاطی دارد که این بهجت و نشاط، آرام بخش است. برای همین هم است که جانهای مومنین گرایش دارند به گریه برای امام حسین (ع). ما هیچ جا نداریم که فرمود: ه باشند اگر اینقدر کف بزنی، اینقدر شادی کنی مقداری ثواب را به تو میدهیم. ولی داریم اگر اندکی چشمت خیس شود از اثر اشک بر امام حسین (ع)، بهشت بر تو واجب میشود. در روایات داریم است اگر کسی یک آهی بکشد در مصیبت امام حسین و اهل بیت (ع.) برای او ثواب تسبیح را مینویسند. اما لفظ شادی کردن و کف زدن و... را نداریم که، این ثواب خاصی دارد البته کلیت مجالس شادی و غم اهل بیت (ع.) تعظیم شعائر و احیاء امر اهل بیت محسوب میشود. یک کلام کلی داریم که شیعیان در شادی ما شاد هستند و در غم ما غمناک هستند. این شادی را همین جا نگه داشته اند. یک سوالی بپرسم. شما زیارت امام رضا (ع) که میروید عزاداری میکنید؟ زیارت امام حسین (ع) میروید عزاداری میکنید؟ یعنی با عزاداری وارد میشوید با سینه زدن یا با شادی کرن (کف میزنید)؟ نخیر بلکه سعی در توجه و گریه داری چرا که فرمودند: اگر چشمت خیس شد موقع اذن دخول، فهذا علامت الاذن! اشک خیلی مورد توجه است در مکتب ما. چون اشک این اثرات را دارد، قاطبه قلوبی که محبت اهل بیت را دارند تمایل به گریه بیشتری دارند. دقت کنید تمایل به گریه بیشتر دارند نه تمایل به غم و غصه و ماتم.
نکته دوم بحث راجع به دهههایی که فرمود: ید؛ ما یک دهه محرم را داریم که از اهل بیت برای ما رسیده است؛ و آن ریشه اش به روایت امام رضا برمی گردد. ایشان میفرمایند که پدرم وقتی اول محرم میشد دیگر خنده نمیکرد تا روز عاشورا و گریه اش قطع نمیشد. این دهه محرم را از آن موقع داریم. همچنین فاطمیه که این سیره علمای ما بوده. این دو تا برای ما حجت است. البته بنده قائل به این هستم که شب شهادت و شام شهادت ائمه (ع.) با تمام توان و با شکوه برگزار شود، اما اینکه دهه بگیریم نه! مثلا ما خودمان در دهه آخر صفر در همدان دهه حسنیه، عزاداری برای امام حسن (ع) میگرفتیم، اما بعد دیدم داستان درست میشود و مخالف رای علماست آن را تبدیل به مجالس الحسنیه کردم و حم و غم بنده هم در این مجالس بیشتر شرح فضائل و مقامات امام حسن روحی فداه است.
فاطمیه هم دهه بوده؟
دهه که میگویند حتماً نباید ده شب به ذهن ما خطور کند. الان حضرت آقا پنج، شش شب عزاداری میگیرند. این برای ما پیام دارد که خیلی افراط نکنید. این ایام محسنیه را باید دربیاوریم که کجا بوده اصلاً؟ اولین بار چه کسی گرفته است؟ چه کسانی بر آن صحه گذاشته اند؟ ایام صادقیه ایام باقریه ایام مسلمیه.... مثلاً چند تا روایت در مورد شهادت حضرت زهرا وجود دارد. ۴۵ روز و ۷۵ روز و ۹۵ روز داریم. همه اینها را به کف جامعه نباید کشید. اعتقاد من این است البته سعی در اثبات آن ندارم، ولی معتقدم روزه در و دیوار و شهادت حضرت محسن (ع.) جزو اسرار آل الله است که نباید خیلی به عمق این روضهها پرداخت.
به نظر شما مداح باید کار سیاسی کند یا نه؟ کار سیاسی به آن معنایی که سال ۸۴ یک مقدار در جریان انتخابات ریاست جمهوری دیدیم.
من نمیتوانم از امام حسین (ع) دم بزنم و کار سیاسی نکنم. در حالی که ایشان به سگ بازی و میمون بازی و فحشا و شراب خواری یزید هم کار داشت. نمیتوانم از امام حسین (ع) دم بزنم، که با همه چیز جامعه آن روزش کار داشت، بعد من کاری به این مسائل نداشته باشم. ولی بیان این مسائل هنر میخواهد. من باید با هنرمندی این را مطرح کنم. با دریده گویی چیزی درمان نمیشود. آن چه که وظیفه من است باید اعلام کنم. وظیفه ما هم حفظ انقلاب است.
چه کسی تشخیص میدهد که این اظهارنظر مداح الان به حفظ انقلاب کمک میکند یا نه؟ شاید یک مداحی تصمیم بگیرد درباره یک شخصیتی که در حد معاون رئیس جمهور هم هست یک حرف تند و تیزی بزند و بعد بگوید این تشخیص من بوده که این باعث حفظ انقلاب میشود. مرجع تشخیصش چه کسی است؟
آن چه که معیار است سخن آقاست. ایشان میفرمایند به شخصیتها توهین نشود. ما هم همین را مد نظر قرار میدهیم. اما در مواجهه با کسی که دارد به ارزشهای ما توهین میکند چه طور میشود سکوت کرد؟ چه طور میشود راجع به کسی که دارد راه را بی راهه نشان مردم میدهد سکوت کرد؟ به کسی که میگوید امام معصوم و پیغمبر قابل نقد است چه باید گفت و چه واژهای را باید انتخاب کرد.
برای انتخابات مجلس ۹۸ لیست میدهید؟ اگر مداحهای تهران بخواهند لیست بدهند از آنها حمایت میکنید؟
من در مصداقها اصلاً وارد نمیشوم.
در انتخابات مجلس قبلی بحث بود که یک نفری را در لیست تهران کاندیدای مداحان بوده. در انتخابات شورای شهر اخیر هم همین بحث بود. خبر دارید یا نه؟ آیا تایید میکنید؟ و این که آیا برای ۹۸ سهم میخواهید یا خیر؟ سهم؟! مگر ارث است که سهم بخواهیم یا مگر شرکت است که خرید سهام داشته باشیم؟
اما.. چه اشکالی دارد هیئتیها هم یک تریبونی در مجلس داشته باشند؟ یک کسی باشد که از حقوق هیئتهای مذهبی دفاع کند. آمدیم فردا یک نهادی یا یک کسی گفت که هیئتها مخل اجتماع هستند، یک کسی نیست که از آنها دفاع کند. اشکالی ندارد که هیئتهای مذهبی یک تریبون داشته باشند. چه در شورای شهر چه در مجلس. وقتی میگوییم هیئتهای مذهبی جمعیت گسترده تری را در نظر میگیریم تا مداح ها. شما الان کل مداحها را بخواهید جمع کنید ۱۰ هزار نفر در کل کشور هستند. اما اعضای هیآتهای مذهبی چند نفر هستند.
پس از نماینده داشتن در لیستها حمایت میکنید؟
من با لیستها کاری ندارم. میگویم این کار خوبی است که کسی از این جماعت راه پیدا کند به مجلس.
به نظر شما موثرترین مداح ایران کیست؟
به نظرم همه مداحها موثر هستند، شما سوال میپرسید موثرترین را چه تعریف میکنید؟
مثلا کسی که مخاطب زیادی دارد و مخاطبین جوانش زیاد باشند.
من تعریفم از نوحه، نوحه اثرگذار و فنی است. امروزه یکی از کسانی که در این عرصه خوب فعالیت میکند، حاج محمود کریمی است. کسی که دیده ام روی هجا به هجای نوحه هایش دقت میکند. یک وقتی نوحه را میریزد پایین و دوباره از اول بالا میآورد. من با ایشان حدود ۱۲، ۱۳ سالی است که ارتباط دارم. کسی به دقت ایشان ندیده ام. ولیکن کسی که انقلاب در انقلاب ایجاد کرد حاج منصور بود. یعنی در دل انقلاب یک انقلاب دیگری ایجاد کرد. جوانهایی بودند که آن موقع با صدای حاج منصور میرفتند جبهه و شهید میشدند. خیلیها از ایشان الهام گرفتند. در گذشته جلسات و عزاداریها این شکلی نبود. مبدع شور در هیآت خود حاج منصور بود. یاد آن شورهای حسین مظلوم بخیر..
البته مداحهای دیگر هم اثر گذار هستند. جواد مقدم واقعاً اثر گذار است. ما باید از این ظرفیت استفاده کنیم. البته به آقا جواداز این راه دور عرض میکنم یک عرض بر خلاف معمول که میگویند الهی امام حسین هوایت را داشته باشد من عرض میکنم هوای امام حسین را داشته باش.
از دیدارتان با حاج منصور ارضی بگویید. چطور بود؟
صحبت ما با حاج منصور خیلی طولانی نشد. ایشان آرزوی موفقیت کرد. همین. از ایشان درخواست کردیم که دعا کنند برای موفقیت ما. یعنی بیشتر دیدار صمیمی بود.. با افراد دیگری هم دیدار کردیم. با اساتید بزرگوار آقایان سازگار، دلجو، ژولیده، حدادیان، روحانی نژاد، دکتر خاموشی، حاج ماشاا.. عابدی حاج احمد شمس و.. بزرگان دیگری راهم همین طوری داریم زیارت میکنیم و از آنها کمک میخواهیم.
در چند سال اخیر، به خصوص از دهه ۹۰ ما شاهد تولد هیئتهای جدیدی با یک سبکهای جدیدی هستیم، که هیئتهای دانشجویی هستند. آقای میثم مطیعی و دوستانشان مداحهای اصلی این هیئتها هستند. اولاً سبک و گفتمان این هیئتهای مذهبی چقدر رشد داشته و دوم این که به نظر شما این مدل گفتمانی که به هیئتهای دانشجویی محدود شده نوعی زنگ خطر هست یا نه؟
هیئت گفتمانی انقلابی از زمان حاج منصور بود. یعنی مبدع آن خود حاج منصور بود. همیشه من شعرهای بصیرتی را از سال ۶۹، ۷۰ در جلسات حاج منصور میشنیدم. همیشه عمیقترین مسائل انقلابی و بصیرتی را از کلام ایشان شنیده ام. حاج منصور، حاج سعید حدادیان، حاج حسین سازور، حاج محمود کریمی و حاج محمدرضاطاهری و دیگر دوستان. اینها طلایه داران بودند. میثم مطیعی و این دوستان هم از رویشهای هیئات مذهبی هستند. اما من یک سوالی دارم. مسائل روز چقدر اهمیت دارد در جلسات مذهبی؟ یعنی من زمینه فکری برای مستمع فراهم کنم که از آمریکا و انگلیس برائت بجویند، یا سینه زنی را تبدیل به مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل کنم؟ من اولی را میپسندم. سینه زنی نماد عزاداری امام حسین (ع) است. عزاداری یعنی من سینه زنی کنم با مرگ بر آمریکا؟ من باید مرگ بر آمریکا را نهادینه کنم در مستمع ام. به نظر من این کم است که ما در هیئت بگوییم مرگ بر آمریکا. خیلی فراتر از این حرفها باید کار کنیم برای محقق شدن شعار مرگ بر آمریکا. صرف بیان در هیات کافی نیست.
حاج آقا واقعاً در هیئات شهرستانها این سبک عزاداری را داریم؟
جلسات هیآت ما که در دهههای محرم، صفر و فاطمیه در مصلای همدان برگزار میشود. برای خود من مهم است این مسائل. منتهی من وسط سینه زنی، نگه میدارم و یک شعر حماسی برایشان میخوانم؛ که در این شعر امام زمان، شهدا، یمن، سوریه باشد، حاج قاسم سلیمانی باشد. ما یک چیزی را نباید فراموش کنیم. نه در حق اهل بیت ظلم شود نه در حق این مسائل روز. امام حسین (ع) خودش اصل انقلاب است. من باید اصل انقلاب را بگویم. برای معرفی انقلاب باید امام حسین (ع) را معرفی کنم. باید عملا برائت بجوییم، شعار هم لازم است، اما بنده میترسم عرصه هیآتها دیگر از اصل امام حسین خالی شده و فقط به مسائل روز پرداخته شودواین برای هیآتها و برای انقلاب هم خطرناک است چرا که ما با امام حسین انقلابی هستیم و انقلابی میمانیم هنر ما در مجالس باید معرفی یک امام حسین انقلابی باشد و گریه برای مظلومیت او پایه کار است.
یک سالی سردر هیات ما زدند که این جا هیئت انقلاب است. سال بعد گفتم این سردر را بردارند. ما خودمان داریم دوگانگی ایجاد میکنیم که ما انقلابی هستیم و بقیه انقلابی نیستند؟! نباید این برچسب بخورد بر یکی از هیئتها که اینها انقلابی هستند و بقیه نیستند.
یک نکته دیگر این است که باید رفتار انقلابی باشد نه شعارها. انقلاب ما چه میگوید؟ میگوید به محرومین سر بزن. آقای هیئتی که هیئتی انقلابی هستی با میکروفون و باندآمریکایی نمیشود گفت: مرگ بر آمریکا آقای هیئتی تا حالا رفتهای در هیئتهایی که سکولار هستند چتر حمایت بیندازی؟ آقای هیات انقلابی! بروید آنهایی که انقلابی نیستند را انقلابی کنید. من بایستم در سنگر خودم، پشت خاکریز خودم بگویم من انقلابی هستم و مرگ بر آمریکا که نشد! یکی از حرفهای آقا این بود که جبهه درست کنید. آیا جبهه درست کردیم یعنی خط تشکیل دادیم که همنوع – همفکر خودرابه خط بیاوریم برعلیه دشمن واحد یا انقلابی بازی درآوردیم. آقای هیآتی انقلاب چقدر فکر کم کردن آسیبهای اجتماعی (طلاق، مفاسد اخلاقی و...) به نفع انقلاب بودید؟ چقدر به فقرا کمک کردید چقدر....
حاج آقااهل موسیقی هم هستید؟ که گوش کنید و الهام بگیرید؟
اصلاً این جوری نیستم که موسیقی گوش بدهم تا الهام بگیرم. الحمد الله من از سال ۷۴ خودم آهنگ و شعر (ملودی) نوحهها و سروده هایم را میسازم. ولی به یاد ندارم که موسیقی کسی روی من تاثیر داشته باشد. البته ۱۲ سال پیش بود که من برای اولین بار از عاطفه و احساس موجود در یکی از ترانههای آقای محسن چاوشی الهام گرفتم نه از اصل ترانه و آهنگ بلکه از حس خواندن ایشان. آن نوحه خیلی اثرگذار شد. برای حضرت زهرا بود از زبان امیرالمومنین.
یعنی در فضای دستگاه موسیقی ایرانی و ردیف و گوشه و اینها هم نیستید؟
شاید تجربی سر دربیاورم. ولی علم آن را وقت نکرده ام دنبال کنم.
به نظر شما مداح باید از پاکتهای جلسات عزاداری اش درآمدزایی داشته باشد؟
مقام معظم رهبری یک جملهای دارند که میفرمایند، من نقل به مضمون میکنم، خوب نیست که آدم برای پول بخواند؛ ولی اگر کسی شغلش مداحی شد چه پولی بهتر از پول اهل بیت علیهم السلام
پس در نهایت خوب است که مداح از مداحی اش ارتزاق کند؟
خداوند رزاق است یعنی هم بسیار رزق میبخشد و هم رزق را تقسیم میکند رزق را، نه زرق و برق را، نه ماشین بنز و پورشه را، رزق را یعنی به اندازهای داشته باشی که محتاج دیگری نباشی نه تجمل واشرافی گری داشته باشی پس حالامداح باید از محل صلههایی که میگیرد زندگی اش را بچرخاند نه تشریفاتش را. مداحی تجارت و صنعت نیست که بشود با آن درآمدزایی کرد. مداحی کسوت است، مداحی مقام است مداحی یک هنر است.
پول دادن به مداح اهل بیت سنت اهل بیت بوده. ولی امروزه ما شاهد «شبی چند میلیونی ها» هستیم.
من معتقدم اگر قرار است زندگی ما از این مسیر بچرخد، در حد چرخ زندگی باشد نه در حد شبی چند میلیون، ساعتی چند میلیون!
شاید معروفترین شعری که از شما شنیده شده است شعر «به طاها به یاسین» باشد. چه طور شد این شعر را سرودید؟
یک عنایت بود و بعد از آن شد یک جوشش و بعد از آن هم.
از خواندن آقای فانی راضی هستید؟ یعنی کار را خوب درآورده است؟
همین که مردم به این واسطه توجه به امام زمان (عج) میکنند برای من صدقه جاریه است. مهم این است که مردم متوجه امام زمان (عج) باشند و این برای من خیلی ارزشمند است. من اول از امام زمان (عج) تشکر میکنم که من را مورد عنایت خودش قرار داد. دوم از حاج محمود کریمی که با آن لحن زیبا اولین بار این شعر را خواند و سوم از آقای فانی. البته آقای فانی عین لحن حاج محمود را اجرا کرده است. چهارم دوباره از امام زمان (عج) تشکر میکنم که همه اینها به لطف ایشان است.
مجموعه بسیج مداحان چه اهدافی دارد و چه اثرگذاری میتواند به طور کلی داشته باشد؟
بسیج مداحان از سال ۸۸ راه اندازی شد. سیاست آقای نقدی در دوران مسئولیتشان این بود که هر قشری یک سازمان بسیج داشته باشد. مثلاً اصناف، دانشجویی، متخصصین، مهندسین. بنا بر این شد مداحان و مدیران هیئتهای مذهبی هم یک سازمان بسیج داشته باشند.
بسیج یعنی به خط کردن. یعنی در اختیار و در خدمت نظام و انقلاب بودن. ولی یک اهداف تعریف شدهای هم مستقل از این هدف آرمانی برایش تعریف کردند. مثل آموزش ها. مثل مباحث بصیرتی و مهارتی و فرهنگی. ما در بسیج مداحان با برگزاری دورهها و برنامههای بصیرت افزایی به دنبال ارتقا و رشد کار مداحان هستیم.
به نظر من عمدهترین کار بسیج مداحان و مدیران هیئتهای مذهبی، ورود به مقولات و موضوعات مرتبط با هیات هاست. به سهمگینی و سنگینی کار اذعان دارم. یعنی میگویم که کار ما با جماعتی است که خیلی سخت میشود اینها را به خط کرد. چون هر کدامشان مخاطب خاص خودشان را دارند. هر کدامشان در فضایی مشغول هستند و مشغلههایی که دارند.
روند کلی بسیج مداحان را چطور میبینید؟ چه نقاط قوت و ضعفی در گذشته داشته؟
هر جا که حرف آقا اجرا شده، ما راضی بودیم. هر جا حرف آقا زمین مانده است و هیچ فکری برایش نشده است، موفق نبودیم. یعنی الان باید از خودمان بپرسیم حضرت آقا درباره بسیج مداحان چه دغدغههایی داشته؟ آیا اینها انجام شده است؟ برآورده شده است؟ من نظرم این است که بخشی از آن انجام شده است، ولی رسانهای نشده است. بخشی هم روی زمین مانده است. مثلاً در مساله وحدت، حضرت آقا یک سال اعتراض کردند، و درباره اشعار وحدت شکن تذکر دادند. خیلی از مداحان ما رعایت کردند. بعضیها هم رعایت نکردند. بسیج مداحان باید اینهایی که رعایت نکردند را پوشش میداد. البته زحمات زیادی هم کشیده شده است و عزیزانی داریم که خیلی از خود گذشتگی کرده اند و این حرف آقا را واقعاً عمل کرده اند و نگذاشته اند زمین بماند.
برخی مولودیها «مطرب محض» است/ ماجرای ۷۰۰ صفحه شعر مسالهدار که در هیاتها خوانده میشود
پس الان یکی از مهمترین برنامههای شما بحث وحدت است، دیگر برنامه هایتان را هم بفرمایید.
یکی دیگر از مهمترین برنامههای ما بحث تربیت مربی مداح و تربیت مداح است. البته این کاری نیست که من بگویم یک ساله، دو ساله و یا حتی ۵ ساله انجام بدهیم. اصلاً این طور نیست. چون مداحی یک کسوتی و پیشهای است که خود مداح در اثر گذشت زمان متوجه میشود که چه طوری میتواند پیشرفت کند. اینطور نیست که بشود برایش روند و خط سیر دقیق آموزشی تعریف کرد. بستگی به توان و یادگیری فرد دارد. تربیت و آموزش، مخصوصاً بحث تربیت جزو برنامههای اصلی ماست. توجه ما هم به مداحان جوان است. یعنی همان بحثی که آقا فرمودند، ناظر به کادرسازی و جانشین سازی. طوری که مثلا در هر استان ۵ مداح تراز انقلابی داشته باشیم. ما به لحاظ رسانهای هم روی اینها کار میکنیم. یعنی اینها را معرفی میکنیم به جامعه. تا مردم چهرههای جدید را ببینند. بدانند که این سلسله، رویشهایی هم دارد. ما الان خیلی چهرهها را داریم که، چون رسانه ندارند پنهان هستند.
حاج آقا قبلاً کاری برای آموزش انجام شده؟
خیلی کارها انجام شده است، ولی نتیجه مطلوب را که باید میگرفتند نگرفته اند. ما میخواهیم بستر آموزش را ایجاد کنیم. ما نمیتوانیم آموزش بدهیم. آموزش را باید ببینند. آقا میفرمایند مداحی شغل نیست، هنر است؛ و این هنر باید آموخته شود. نمیفرمایند باید آموزش داده شود. یعنی من اگر میخواهم مداح شوم، باید بروم و بیاموزم. برای کسی که میخواهد مداحی کند باید بستری فراهم شود که بیاید و یاد بگیرد.
سوالی که برای خیلی از جوانها ایجاد میشود این است که ماهیت اصلی هیئتهای مذهبی در مردمی بودن و عدم وابستگی به نهاد قدرت تعریف میشود. این که شما میگویید ما میخواهیم برای مداحها سیاست گذاری و ریل گذاری کنیم، با آن استقلال هیئتهای مذهبی به نظر شما منافات ندارد؟
ما میخواهیم ریل گذاری کنیم. برای این که مداحها را به طرف آموزش بیاوریم نه این که ما برای آنها تعیین تکلیف کنیم. اثرگذاری هیاتهای مذهبی به خاطر انتسابشان به امام حسین (علیه السلام) است. یعنی هیچ مجموعهای نمیتواند بگوید شما این کار را کن و این کار را نکن. ولی اگر کسی کاری بر خلاف شئون اهل بیت انجام بدهد وظیفه ما است که مقابله کنیم. البته نه به شیوه قهری. وظیفه ما این است که زمینه اش را فراهم کنیم. در گذشته جلسات مسئله دار خیلی کم بود. الان جلسات مسئله دار هم زیاد شده است. با اینها هم نمیشود این طور مقابله کرد. باید اول به اینها اصل رسالت مداحی و اصل نوکری اهل بیت را آموزش داد. هدف مداحی را نباید گم کنیم.
برخی مولودیها «مطرب محض» است/ ماجرای ۷۰۰ صفحه شعر مسالهدار که در هیاتها خوانده میشود
این جو و فضا که یک نسلی از نوجوانهای ما صرفاً به خاطر شور و علاقه بخواهند مداح شوند به نظر شما خوب است؟ نباید جلوی این گرفته شود؟
این ایجاد انگیزه، کامل نیست. انگیزه مداحی باید تبلیغ مرام و مسلک اهل بیت باشد نه چیز دیگر. اینکه انگیزه ورود به مداحی، شبیه شدن به فلان مداح مشهور باشد خوب نیست. ما باید نوجوان را به گونهای متوجه کنیم که این نگاه صحیحی نیست. بیا و نگاهت را عوض کن. اما ما حتی به این انگیزهها هم خوش بین هستیم. بلاخره پشت آن شهرتی که فلان مداح کسب کرده محبت اهل بیت است. یعنی فلان مداح هم به خاطر امام حسین (علیه السلام) محبوب شده.
پس با برگزاری مسابقات مداحی در تلویزیون مخالف نیستید؟ مسابقاتی شبیه برنامههای ماهوارهای و...
نه. آن برنامه خیلی خوب بود. خیلی ایجاد انگیزه میکرد. البته شاید تغییراتی در روند برنامه لازم باشد، ولی واقعاً ایجاد انگیزه میکند.
ما باید از همه ظرفیتهایمان و از همه راهکارهایمان برای جذب قلوب جوانان به سمت اهل بیت استفاده کنیم. نمیگویم مداحی را بیاوریم به نمایش بگذاریم. اما منِ مداح اگر یک دهه محرم جمعیت قابل توجهی دارم؛ یک وقتی بگذارم برای نونهالهایی که دوست دارند نوحهها را تکرار کنند. اینها از همین جا دلشان به سمت اهل بیت کشیده میشود. بنده اعتقادم این است که مداحی امروز خیلی باید فاخرتر از وضعیت فعلی باشد. خیلی باید توپر باشد. خیلی باید پرمحتوا باشد. ولی فعلا با این وضعیت، در این جبههای که الان قرار داریم، باید بجنگیم.
گفتید جلسات مسئله دار، تعریفتان از جلسه مسئله دار چیست؟
جلساتی که به هر حال اشکالات و ایراداتی دارند. بعضیها میخواهند امیرالمومنین (علیه السلام) را بالا ببرند، میآیند فلان پیغمبر را پایین میآورند. من این را میگویم جلسهای که ایراد دارد. امیرالمومنین (علیه السلام) بالا هست. نمیخواهد دیگری را پایین بیاوری. بعضیها میخواهند امام حسین (علیه السلام) را بالا ببرند، مقام ائمه (علیه السلام) دیگر را پایین میآورند. یکی از اساتید بخشی از این اشعار مسئلهدار را جمعآوری کرده که با مبانی اعتقادی ما منافات دارد. از اشعاری که در هیئتها خوانده میشود.
به کدام جلسه میگوییم جلسه ایراد دار؟ جلسهای که جوان را به در خانه امام حسین (علیه السلام) نمیبرد. جوان را نمیبرد پای صحبت امام حسین (علیه السلام). جوان را میبرد پای حال و هوای امام حسین (علیه السلام). بحث شور و شعور کلیشهای شده است و نمیخواهم از این ادبیات استفاده کنم، اما من به جلسهای جلسه سالم میگویم که در آن جلسه یک حرکتی، ولو آرام آرام به سمت توحید و ولایت انجام شود. جلسهای که ما را از توحید جدا کند جلسه خوبی نیست. به مجلسی، مجلس ایراد دار میگویند که مداح میآید پشت تریبون میگوید نماز صبحت قضا شود میتوانی قضا کنی، شب عاشورا را اگر از دست بدهی کی میخواهی قضا کنی؟! اینها جلسات مسئله دار است.
برخی مولودیها «مطرب محض» است/ ماجرای ۷۰۰ صفحه شعر مسالهدار که در هیاتها خوانده میشود
جلسات مسئله دارمان جلساتی است که مرز حزن و شادیمان در آن مشخص نیست یعنی نمیدانیم تا کجا باید گریه کنیم تا کجا باید عزاداری داشته باشیم. از طرف دیگر شادیهایمان هم خیلی زیادی شاد شده است! یعنی یک مرجع تقلید هرگز حاضر نیست در چنین جلساتی حاضر بشود. حالا من چه طور انتظار دارم که امام حسین (علیه السلام) به چنین جلسهای بیاید؟
یعنی الان میگویید که نه تنها ما مشکل شادی نداریم، بلکه زیادی هم شادی داریم؟
ملودیهایی که در جلسات تولد استفاده میکنند ملودیهایی است که در شان اهل بیت نیست. یک وقتی آقا فرمودند که شما شادی و غمتان خیلی فرقی نمیکند، من تولدهایتان را گوش میدهم متوجه نمیشوم سینه زنی و یا کف زنی است. ما همه چیز را زیر پا گذاشتیم رفتیم سراغ تولید آهنگهایی که مطرب محض است. من قرار است برای ولادت امام حسین (علیه السلام) شادی کنم، قرار نیست عروسی بگیرم! شادمانی و حزن دو تا امر قلبی است. اعتقاد من این است که بخشی از آن به بیرون افراد بروز میکند یعنی جزء افعالشان میشود. ما وقتی از یک نکتهای ذوق زده و هیجان زده میشویم، شادی میکنیم و دست میزنیم. همین بس است. بیشتر از این نباید باشد.
یکی از مشکلاتی که به نظر میرسد در فضای مناسک مذهبی مان داریم این است که یک سری دهههای عزاداری پی در پی دارد تولید میشود. یعنی ما هر سال میبینیم ایام عزاداری جدیدی و مناسبت جدیدی به وجود میآید. مثلاً دهه اول ماه ربیع الاول. به نظر شما این مسئله چقدر جدی است؟ آیا واقعا انتقاد به میزان عزاداری توسط هیئات مذهبی را وارد میدانید؟
عموماً جوانهایی که میآیند هیئت، طالب سینه زدن هستند. یعنی از سینه زدنهای پرشور استقبال میکنند. گریه کردن برای اهل بیت، خاصه برای امام حسین (ع) یک بهجت و نشاطی دارد که این بهجت و نشاط، آرام بخش است. برای همین هم است که جانهای مومنین گرایش دارند به گریه برای امام حسین (ع). ما هیچ جا نداریم که فرمود: ه باشند اگر اینقدر کف بزنی، اینقدر شادی کنی مقداری ثواب را به تو میدهیم. ولی داریم اگر اندکی چشمت خیس شود از اثر اشک بر امام حسین (ع)، بهشت بر تو واجب میشود. در روایات داریم است اگر کسی یک آهی بکشد در مصیبت امام حسین و اهل بیت (ع.) برای او ثواب تسبیح را مینویسند. اما لفظ شادی کردن و کف زدن و... را نداریم که، این ثواب خاصی دارد البته کلیت مجالس شادی و غم اهل بیت (ع.) تعظیم شعائر و احیاء امر اهل بیت محسوب میشود. یک کلام کلی داریم که شیعیان در شادی ما شاد هستند و در غم ما غمناک هستند. این شادی را همین جا نگه داشته اند. یک سوالی بپرسم. شما زیارت امام رضا (ع) که میروید عزاداری میکنید؟ زیارت امام حسین (ع) میروید عزاداری میکنید؟ یعنی با عزاداری وارد میشوید با سینه زدن یا با شادی کرن (کف میزنید)؟ نخیر بلکه سعی در توجه و گریه داری چرا که فرمودند: اگر چشمت خیس شد موقع اذن دخول، فهذا علامت الاذن! اشک خیلی مورد توجه است در مکتب ما. چون اشک این اثرات را دارد، قاطبه قلوبی که محبت اهل بیت را دارند تمایل به گریه بیشتری دارند. دقت کنید تمایل به گریه بیشتر دارند نه تمایل به غم و غصه و ماتم.
نکته دوم بحث راجع به دهههایی که فرمود: ید؛ ما یک دهه محرم را داریم که از اهل بیت برای ما رسیده است؛ و آن ریشه اش به روایت امام رضا برمی گردد. ایشان میفرمایند که پدرم وقتی اول محرم میشد دیگر خنده نمیکرد تا روز عاشورا و گریه اش قطع نمیشد. این دهه محرم را از آن موقع داریم. همچنین فاطمیه که این سیره علمای ما بوده. این دو تا برای ما حجت است. البته بنده قائل به این هستم که شب شهادت و شام شهادت ائمه (ع.) با تمام توان و با شکوه برگزار شود، اما اینکه دهه بگیریم نه! مثلا ما خودمان در دهه آخر صفر در همدان دهه حسنیه، عزاداری برای امام حسن (ع) میگرفتیم، اما بعد دیدم داستان درست میشود و مخالف رای علماست آن را تبدیل به مجالس الحسنیه کردم و حم و غم بنده هم در این مجالس بیشتر شرح فضائل و مقامات امام حسن روحی فداه است.
فاطمیه هم دهه بوده؟
دهه که میگویند حتماً نباید ده شب به ذهن ما خطور کند. الان حضرت آقا پنج، شش شب عزاداری میگیرند. این برای ما پیام دارد که خیلی افراط نکنید. این ایام محسنیه را باید دربیاوریم که کجا بوده اصلاً؟ اولین بار چه کسی گرفته است؟ چه کسانی بر آن صحه گذاشته اند؟ ایام صادقیه ایام باقریه ایام مسلمیه.... مثلاً چند تا روایت در مورد شهادت حضرت زهرا وجود دارد. ۴۵ روز و ۷۵ روز و ۹۵ روز داریم. همه اینها را به کف جامعه نباید کشید. اعتقاد من این است البته سعی در اثبات آن ندارم، ولی معتقدم روزه در و دیوار و شهادت حضرت محسن (ع.) جزو اسرار آل الله است که نباید خیلی به عمق این روضهها پرداخت.
به نظر شما مداح باید کار سیاسی کند یا نه؟ کار سیاسی به آن معنایی که سال ۸۴ یک مقدار در جریان انتخابات ریاست جمهوری دیدیم.
من نمیتوانم از امام حسین (ع) دم بزنم و کار سیاسی نکنم. در حالی که ایشان به سگ بازی و میمون بازی و فحشا و شراب خواری یزید هم کار داشت. نمیتوانم از امام حسین (ع) دم بزنم، که با همه چیز جامعه آن روزش کار داشت، بعد من کاری به این مسائل نداشته باشم. ولی بیان این مسائل هنر میخواهد. من باید با هنرمندی این را مطرح کنم. با دریده گویی چیزی درمان نمیشود. آن چه که وظیفه من است باید اعلام کنم. وظیفه ما هم حفظ انقلاب است.
چه کسی تشخیص میدهد که این اظهارنظر مداح الان به حفظ انقلاب کمک میکند یا نه؟ شاید یک مداحی تصمیم بگیرد درباره یک شخصیتی که در حد معاون رئیس جمهور هم هست یک حرف تند و تیزی بزند و بعد بگوید این تشخیص من بوده که این باعث حفظ انقلاب میشود. مرجع تشخیصش چه کسی است؟
آن چه که معیار است سخن آقاست. ایشان میفرمایند به شخصیتها توهین نشود. ما هم همین را مد نظر قرار میدهیم. اما در مواجهه با کسی که دارد به ارزشهای ما توهین میکند چه طور میشود سکوت کرد؟ چه طور میشود راجع به کسی که دارد راه را بی راهه نشان مردم میدهد سکوت کرد؟ به کسی که میگوید امام معصوم و پیغمبر قابل نقد است چه باید گفت و چه واژهای را باید انتخاب کرد.
برای انتخابات مجلس ۹۸ لیست میدهید؟ اگر مداحهای تهران بخواهند لیست بدهند از آنها حمایت میکنید؟
من در مصداقها اصلاً وارد نمیشوم.
در انتخابات مجلس قبلی بحث بود که یک نفری را در لیست تهران کاندیدای مداحان بوده. در انتخابات شورای شهر اخیر هم همین بحث بود. خبر دارید یا نه؟ آیا تایید میکنید؟ و این که آیا برای ۹۸ سهم میخواهید یا خیر؟ سهم؟! مگر ارث است که سهم بخواهیم یا مگر شرکت است که خرید سهام داشته باشیم؟
اما.. چه اشکالی دارد هیئتیها هم یک تریبونی در مجلس داشته باشند؟ یک کسی باشد که از حقوق هیئتهای مذهبی دفاع کند. آمدیم فردا یک نهادی یا یک کسی گفت که هیئتها مخل اجتماع هستند، یک کسی نیست که از آنها دفاع کند. اشکالی ندارد که هیئتهای مذهبی یک تریبون داشته باشند. چه در شورای شهر چه در مجلس. وقتی میگوییم هیئتهای مذهبی جمعیت گسترده تری را در نظر میگیریم تا مداح ها. شما الان کل مداحها را بخواهید جمع کنید ۱۰ هزار نفر در کل کشور هستند. اما اعضای هیآتهای مذهبی چند نفر هستند.
پس از نماینده داشتن در لیستها حمایت میکنید؟
من با لیستها کاری ندارم. میگویم این کار خوبی است که کسی از این جماعت راه پیدا کند به مجلس.
به نظر شما موثرترین مداح ایران کیست؟
به نظرم همه مداحها موثر هستند، شما سوال میپرسید موثرترین را چه تعریف میکنید؟
مثلا کسی که مخاطب زیادی دارد و مخاطبین جوانش زیاد باشند.
من تعریفم از نوحه، نوحه اثرگذار و فنی است. امروزه یکی از کسانی که در این عرصه خوب فعالیت میکند، حاج محمود کریمی است. کسی که دیده ام روی هجا به هجای نوحه هایش دقت میکند. یک وقتی نوحه را میریزد پایین و دوباره از اول بالا میآورد. من با ایشان حدود ۱۲، ۱۳ سالی است که ارتباط دارم. کسی به دقت ایشان ندیده ام. ولیکن کسی که انقلاب در انقلاب ایجاد کرد حاج منصور بود. یعنی در دل انقلاب یک انقلاب دیگری ایجاد کرد. جوانهایی بودند که آن موقع با صدای حاج منصور میرفتند جبهه و شهید میشدند. خیلیها از ایشان الهام گرفتند. در گذشته جلسات و عزاداریها این شکلی نبود. مبدع شور در هیآت خود حاج منصور بود. یاد آن شورهای حسین مظلوم بخیر..
البته مداحهای دیگر هم اثر گذار هستند. جواد مقدم واقعاً اثر گذار است. ما باید از این ظرفیت استفاده کنیم. البته به آقا جواداز این راه دور عرض میکنم یک عرض بر خلاف معمول که میگویند الهی امام حسین هوایت را داشته باشد من عرض میکنم هوای امام حسین را داشته باش.
از دیدارتان با حاج منصور ارضی بگویید. چطور بود؟
صحبت ما با حاج منصور خیلی طولانی نشد. ایشان آرزوی موفقیت کرد. همین. از ایشان درخواست کردیم که دعا کنند برای موفقیت ما. یعنی بیشتر دیدار صمیمی بود.. با افراد دیگری هم دیدار کردیم. با اساتید بزرگوار آقایان سازگار، دلجو، ژولیده، حدادیان، روحانی نژاد، دکتر خاموشی، حاج ماشاا.. عابدی حاج احمد شمس و.. بزرگان دیگری راهم همین طوری داریم زیارت میکنیم و از آنها کمک میخواهیم.
در چند سال اخیر، به خصوص از دهه ۹۰ ما شاهد تولد هیئتهای جدیدی با یک سبکهای جدیدی هستیم، که هیئتهای دانشجویی هستند. آقای میثم مطیعی و دوستانشان مداحهای اصلی این هیئتها هستند. اولاً سبک و گفتمان این هیئتهای مذهبی چقدر رشد داشته و دوم این که به نظر شما این مدل گفتمانی که به هیئتهای دانشجویی محدود شده نوعی زنگ خطر هست یا نه؟
هیئت گفتمانی انقلابی از زمان حاج منصور بود. یعنی مبدع آن خود حاج منصور بود. همیشه من شعرهای بصیرتی را از سال ۶۹، ۷۰ در جلسات حاج منصور میشنیدم. همیشه عمیقترین مسائل انقلابی و بصیرتی را از کلام ایشان شنیده ام. حاج منصور، حاج سعید حدادیان، حاج حسین سازور، حاج محمود کریمی و حاج محمدرضاطاهری و دیگر دوستان. اینها طلایه داران بودند. میثم مطیعی و این دوستان هم از رویشهای هیئات مذهبی هستند. اما من یک سوالی دارم. مسائل روز چقدر اهمیت دارد در جلسات مذهبی؟ یعنی من زمینه فکری برای مستمع فراهم کنم که از آمریکا و انگلیس برائت بجویند، یا سینه زنی را تبدیل به مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل کنم؟ من اولی را میپسندم. سینه زنی نماد عزاداری امام حسین (ع) است. عزاداری یعنی من سینه زنی کنم با مرگ بر آمریکا؟ من باید مرگ بر آمریکا را نهادینه کنم در مستمع ام. به نظر من این کم است که ما در هیئت بگوییم مرگ بر آمریکا. خیلی فراتر از این حرفها باید کار کنیم برای محقق شدن شعار مرگ بر آمریکا. صرف بیان در هیات کافی نیست.
حاج آقا واقعاً در هیئات شهرستانها این سبک عزاداری را داریم؟
جلسات هیآت ما که در دهههای محرم، صفر و فاطمیه در مصلای همدان برگزار میشود. برای خود من مهم است این مسائل. منتهی من وسط سینه زنی، نگه میدارم و یک شعر حماسی برایشان میخوانم؛ که در این شعر امام زمان، شهدا، یمن، سوریه باشد، حاج قاسم سلیمانی باشد. ما یک چیزی را نباید فراموش کنیم. نه در حق اهل بیت ظلم شود نه در حق این مسائل روز. امام حسین (ع) خودش اصل انقلاب است. من باید اصل انقلاب را بگویم. برای معرفی انقلاب باید امام حسین (ع) را معرفی کنم. باید عملا برائت بجوییم، شعار هم لازم است، اما بنده میترسم عرصه هیآتها دیگر از اصل امام حسین خالی شده و فقط به مسائل روز پرداخته شودواین برای هیآتها و برای انقلاب هم خطرناک است چرا که ما با امام حسین انقلابی هستیم و انقلابی میمانیم هنر ما در مجالس باید معرفی یک امام حسین انقلابی باشد و گریه برای مظلومیت او پایه کار است.
یک سالی سردر هیات ما زدند که این جا هیئت انقلاب است. سال بعد گفتم این سردر را بردارند. ما خودمان داریم دوگانگی ایجاد میکنیم که ما انقلابی هستیم و بقیه انقلابی نیستند؟! نباید این برچسب بخورد بر یکی از هیئتها که اینها انقلابی هستند و بقیه نیستند.
یک نکته دیگر این است که باید رفتار انقلابی باشد نه شعارها. انقلاب ما چه میگوید؟ میگوید به محرومین سر بزن. آقای هیئتی که هیئتی انقلابی هستی با میکروفون و باندآمریکایی نمیشود گفت: مرگ بر آمریکا آقای هیئتی تا حالا رفتهای در هیئتهایی که سکولار هستند چتر حمایت بیندازی؟ آقای هیات انقلابی! بروید آنهایی که انقلابی نیستند را انقلابی کنید. من بایستم در سنگر خودم، پشت خاکریز خودم بگویم من انقلابی هستم و مرگ بر آمریکا که نشد! یکی از حرفهای آقا این بود که جبهه درست کنید. آیا جبهه درست کردیم یعنی خط تشکیل دادیم که همنوع – همفکر خودرابه خط بیاوریم برعلیه دشمن واحد یا انقلابی بازی درآوردیم. آقای هیآتی انقلاب چقدر فکر کم کردن آسیبهای اجتماعی (طلاق، مفاسد اخلاقی و...) به نفع انقلاب بودید؟ چقدر به فقرا کمک کردید چقدر....
حاج آقااهل موسیقی هم هستید؟ که گوش کنید و الهام بگیرید؟
اصلاً این جوری نیستم که موسیقی گوش بدهم تا الهام بگیرم. الحمد الله من از سال ۷۴ خودم آهنگ و شعر (ملودی) نوحهها و سروده هایم را میسازم. ولی به یاد ندارم که موسیقی کسی روی من تاثیر داشته باشد. البته ۱۲ سال پیش بود که من برای اولین بار از عاطفه و احساس موجود در یکی از ترانههای آقای محسن چاوشی الهام گرفتم نه از اصل ترانه و آهنگ بلکه از حس خواندن ایشان. آن نوحه خیلی اثرگذار شد. برای حضرت زهرا بود از زبان امیرالمومنین.
یعنی در فضای دستگاه موسیقی ایرانی و ردیف و گوشه و اینها هم نیستید؟
شاید تجربی سر دربیاورم. ولی علم آن را وقت نکرده ام دنبال کنم.
به نظر شما مداح باید از پاکتهای جلسات عزاداری اش درآمدزایی داشته باشد؟
مقام معظم رهبری یک جملهای دارند که میفرمایند، من نقل به مضمون میکنم، خوب نیست که آدم برای پول بخواند؛ ولی اگر کسی شغلش مداحی شد چه پولی بهتر از پول اهل بیت علیهم السلام
پس در نهایت خوب است که مداح از مداحی اش ارتزاق کند؟
خداوند رزاق است یعنی هم بسیار رزق میبخشد و هم رزق را تقسیم میکند رزق را، نه زرق و برق را، نه ماشین بنز و پورشه را، رزق را یعنی به اندازهای داشته باشی که محتاج دیگری نباشی نه تجمل واشرافی گری داشته باشی پس حالامداح باید از محل صلههایی که میگیرد زندگی اش را بچرخاند نه تشریفاتش را. مداحی تجارت و صنعت نیست که بشود با آن درآمدزایی کرد. مداحی کسوت است، مداحی مقام است مداحی یک هنر است.
پول دادن به مداح اهل بیت سنت اهل بیت بوده. ولی امروزه ما شاهد «شبی چند میلیونی ها» هستیم.
من معتقدم اگر قرار است زندگی ما از این مسیر بچرخد، در حد چرخ زندگی باشد نه در حد شبی چند میلیون، ساعتی چند میلیون!
شاید معروفترین شعری که از شما شنیده شده است شعر «به طاها به یاسین» باشد. چه طور شد این شعر را سرودید؟
یک عنایت بود و بعد از آن شد یک جوشش و بعد از آن هم.
از خواندن آقای فانی راضی هستید؟ یعنی کار را خوب درآورده است؟
همین که مردم به این واسطه توجه به امام زمان (عج) میکنند برای من صدقه جاریه است. مهم این است که مردم متوجه امام زمان (عج) باشند و این برای من خیلی ارزشمند است. من اول از امام زمان (عج) تشکر میکنم که من را مورد عنایت خودش قرار داد. دوم از حاج محمود کریمی که با آن لحن زیبا اولین بار این شعر را خواند و سوم از آقای فانی. البته آقای فانی عین لحن حاج محمود را اجرا کرده است. چهارم دوباره از امام زمان (عج) تشکر میکنم که همه اینها به لطف ایشان است.
ارسال نظرات
غیرقابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۰
آخرین اخبار