ایران بین ۱۰ کشور برتر از نظر تولید محصولات باغبانی قرار دارد

به گزارش سرویس اساتید خبرگزاری بسیج و به نقل از فارس از اصفهان، حسینعلی اسدی استاد دانشگاه و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان (خوراسگان) گفت: چهارفصل بودن و تنوع آب و هوایی باعث شده تا ما محصولات متعددی در کشورمان داشته باشیم؛ علی‌رغم خشکی برخی مناطق و یا خشکسالی‌های اخیر که منجر به کاهش زمین‌های زراعی از جمله در اصفهان شده اما با وجود این در بین ۱۰ کشور برتر از نظر تولید محصولات باغبانی قرار داریم، همچنین از نظر کیفی محصولات ایرانی یک برند جهانی است.

 وی افزود: ۵۰ میلیون هکتار از زمین‌های کشور مستعد کشاورزی است اما به دلایل متنوعی این امکان وجود ندارد که همه‌اش زیر سطح کشت برود و در شرایط فعلی حدود ۲۰ میلیون هکتار از آن کشت می‌شود؛ سهم کشاورزی از تولید ملی در اوایل انقلاب ۱.۳ درصد بوده که امروز به ۱۵ درصد رسیده است. تجربه کشاورزان ایرانی باعث شده با هنر مدیریتی که دارند علی‌رغم امکانات محدود بتوانند موفق شوند، معتقدم کشاورزی بیش از صنعت می‌توان به پیشرفت کشور کمک کند، اگر بخش کوچکی از سرمایه‌گذاری و حمایتی که امروز در صنعت می‌بینیم در بخش کشاورزی انجام داده بودیم به نتیجه بهتری دست پیدا می‌کردیم.

اسدی اشاره کرد که:  بخش کشاورزی در اقتصاد کشور نقش مهمی را ایفا می‌کند، تا پیش از انقلاب آمارها نشان می‌دهد ۲۰ میلیون تن مجموع محصولات کشاورزی بوده که امروز به ۵ برابر افزایش پیدا کرده، در حالی که جمعیت ایران ۲.۵ برابر شده است؛ نکته قابل توجه دیگر سرانه تولید محصول به ازای هر ایرانی است، سرانه تولید محصولات کشاورزی یک فرد ایرانی ۲۰۰ کیلوگرم است در حالی که میانگین سرانه دنیا ۸۵ کیلوست و این در شرایطی است که هنوز بخش اعظمی از کشاورزهای ما به روش سنتی عمل می‌کنند و هنوز روش‌های علمی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

مسئول کانون بسیج اساتید دانشگاه آزاد اسلامی گفت: ایران در زمینه پسته، زعفران و انار، بزرگ‌ترین تولیدکننده و صادرکننده در بین همه کشورهاست، در مورد پسته که در دنیا پسته را به نام ایران می‌شناسند، آمارها نسبت به قبل از انقلاب ۱۱ برابر رشد را نشان می‌دهد؛ همینطور در مورد زعفران که ۹۰ درصد از تولید کل دنیا در ایران کشت می‌شود که البته به دلیل ضعف در رقابت، به نام دیگر کشورها تمام می‌شود. محصول سومی که در دنیا بی‌نظیر هستیم انار است، شاید بسیاری از ایرانی‌ها ندانند که ۷۶۰ رقم انار در کشور داریم که در کلکسیونی در یزد جمع‌آوری شده است، بعضی انارهای غیرخوراکی با پوسته سیاه داریم که مصرف دارویی دارند و در هیچ کجای دنیا این تنوع وجود ندارد. ۱۰ رقم از انارهای ایران در یکی از مقالات بین‌المللی منتشر شده است.

وی بیان کرد: در خرما رتبه دوم را داریم که تولید آن با وجود خسارت‌هایی که در زمان جنگ به نخلستان‌ها وارد شد در این ۴۰ سال ۴ برابر شده و به کشورهای مختلف صادر می‌شود؛ ایران در میزان تولید و صادرات هندوانه و زردآلو جایگاه دوم و در تولید گردو، کشمش، انجیر و گیلاس رتبه سوم را دارد؛ همچنین در سیب جایگاه چهارمین تولید کننده بزرگ دنیا را داریم، سیب دماوند و سمیرم به دلیل شرایط جغرافیایی خاص که در شب‌های سرد و روزهای گرم پاییز می‌رسد در دنیا منحصر به فرد است. در مجموع مرکبات رتبه ۶ دنیا را به خود اختصاص داده‌ایم و ۴ درصد مرکباتی که مردم دنیا مصرف می‌کنند در ایران تولید می‌شود در حالی که جمعیت ایران یک درصد از جمعیت دنیا را تشکیل می‌دهد، همچنین رتبه هفتم در تولید انگور را هم به این کارنامه پرثمر باید اضافه کرد.

اسدی: منفعت و مافیایی در واردات وجود دارد که به دلیل سود شخصی اجازه میدان دادن به تولید دخلی را نمی‌دهند؛ نمونه دیگرش که این روزها شاهد هستیم مسأله گوشت است، از یک طرف دام را خارج می‌کنند و از طرف دیگر گوشت وارد می‌کنند که با هیچ منطقی جور درنمی‌آید.

ایشان ضمن اشاره به اینکه در شمال کشور کیوی‌ای را داریم گفت: از نظر ارگانیک بودن بی‌نظیر است؛ چایی ایرانی سالم‌تر و باکیفیت‌تر از نوع خارجی کشت می‌کنیم اما بیشتر ایرانی‌ها چای خارجی مصرف می‌کنند، در چایی‌های خارجی از رنگ و اسانسی استفاده می‌شود تا تصور کنیم که زودتر دم می‌کشد، این اسانس‌ها سنتزی است و مشکلات جدی را برای سلامتی ایجاد می‌کند؛ نکته جالب اسامی است که برای محصولات خارجی انتخاب می‌کنند که در فرهنگ ما تقدس دارد و طبیعتاً منجر به فروش بیشتر می‌شود. گیاهان دارویی به ویژه در سال‌های اخیر پس از افزایش پیامدهای منفی داروهایی شیمیایی در دنیا اهمیت پیدا کرده و برای نمونه کشورهایی همچون آلمان و فرانسه به عنوان تولیدکننده عمده داروی دنیا، بیش از ۵۰ درصد داروهایی که مصرف می‌کنند منشأ گیاهی دارد.

این استاد عضو هیات علمی افزود: ۸ هزار گونه گیاهی در ایران داریم که به اندازه تنوع کل قاره اروپاست، که برخی از این گیاه‌ها منحصراً در ایران می‌روید؛ محصولاتی مثل شیرین‌بیان را داریم که البته به صورت خام صادر می‌شود و فرآوری لازم روی آن صورت نمی‌گیرد، مشکلی که در زعفران وجود دارد و اشاره کردم در گیاهان دارویی با شدت بیشتری شاهد هستیم. در محصولات زراعی و باغی خرید بر اساس کیلو یا تُن است، اما در گیاهان دارویی درصد میزان مؤثر (متابولیک ثانویه) مهم است، به دلیل شرایط خاص آب و هوایی گیاهان دارویی کشور ما از نظر متابولیک ثانویه غنی‌تر هستند، برای مثال در آویشن مهم است که چه میزان تیمول وجود دارد، ماده مؤثر آویشن موجود در ایران ۵ درصد است، دانشمندان غربی با کار علمی و ارتقای نمونه‌ای که داشته‌اند اخیراً به ۲.۸ درصد رسیده‌اند.

وی گفت: گندم از گذشته و در همه کشورها به عنوان محصولی استراتژیک مورد توجه بوده است، پیش از انقلاب بیشتر نیاز کشور وارد می‌شد اما در سال‌های بعد از انقلاب با رشد این محصول توانستیم به خودکفایی برسیم و دیگر نیازی به واردات نبود، در اینجا نکته‌ای وجود دارد این که در بعضی سال‌ها اعلام می‌شود خودکفا شده‌ایم و سال بعد دوباره گندم به کشور وارد می‌شود به دلیل خشکسالی و کاهش میزان کشت در برخی سال‌هاست.

اما این که خودکفایی مثبت ارزیابی می‌شود یا منفی، امروزه در شرایطی زندگی می‌کنیم که کشور را تحریم می‌کنند و می‌گویند نفت در مقابل غذا، عقلانی است که محصولی مانند گندم که نیاز اساسی کشور محسوب می‌شود را خودمان تولید کنیم که در چنین مواقعی نتوانند کشور را تهدید کنند.

از طرف دیگر امروزه «بیوتروریسم» به عنوان یک ابزار جنگی علیه کشورها مطرح است و در صورت تکیه کامل به واردات این تهدید بالقوه برای کشور وجود دارد، مخصوصاً با طرح موضوعاتی همچون تراریخته‌ها که البته موضوع بحث نیست اما در هر صورت گریزی هم از آن وجود نداشته و باید نسبت به آن مراقب بود.

اسدی افزود: بیوتکنولوژی می‌گوید امکان سیر کردن این میزان جمعیت کره زمین با محصولات ارگانیک وجود ندارد به همین دلیل موضوع دستکاری‌هایی همچون تراریخته مطرح شده و بیوتروریسم به عنوان ابزاری برای پیش برد اهداف مدنظر گرفته می‌شود، به بیوتروریسم معتقدم و فکر می‌کنم می‌توان با غذا و به آرامی تغییراتی در جمعیت کشورها ایجاد کرد.

از سوی دیگر امنیت غذایی کشور در دست کشاورزان است به ویژه در محصولات استراتژیک، معتقدم تکیه بر توان داخلی مسائل ما را حل و امنیت غذایی ما را تأمین خواهد کرد، داشتن توانایی تولید محصولات کشاورزی استراتژیک ابزاری برای افزایش قدرت سیاسی کشورهاست، خوشبختانه امروز بیش از ۹۰ درصد تولید محصولات غذایی مورد نیازمان را در داخل تولید می‌کنیم.

با این همه ظرفیت تعجب می‌کنیم از محصولاتی همچون دستمال کاغذی و پوشک و ... که در بازار نایاب می‌شود، البته این موضوعات بیشتر جنبه روانی دارد واگرنه در این کشور وسیع با این میزان تولید بیش از مصرف افراد نیز وجود دارد.

البته فرهنگ‌سازی هم مسأله مهمتری است که باید ریشه‌ای به آن پرداخت، برای نمونه، رشته‌های تولیدکننده مانند کشاورزی به حاشیه رفته‌اند و در دانشگاه‌ها کمتر طرفدار دارند، رشته‌ای مانند کشاورزی در دنیا پرطرفدار است اما اینجا نگاه سطح پایینی به آن وجود دارد.

با میانگین ۲۵۰ میلی‌متر بارش، در کشور خشکی زندگی می‌کنیم، کاشت هندوانه در کشور ما منطقی نیست اما برای توصیه به کشاورزان که چه بکارند و چه نکارند کار کارشناسی لازم است که بر عهده جهاد کشاورزی است، عوض کردن الگوی کشت این نیست که هر سال کشاورزان یک محصولی بکارند؛ برای تغییر الگوی کشت باید ابتدا راهکار داد، بعد خواست که کشاورز کشت خود را تغییر دهد.

در رابطه با آب و خشکسالی هم بسیاری اعتقاد دارند آب وجود دارد اما مدیریتش مشکل دارد، معتقدم این گونه است و با توجه به حجم عمده آب که در کشاورزی مصرف می‌شود بهینه‌سازی آبیاری کشاورزی می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر صرفه‌جویی آبی داشته باشیم.

برخی محصولات مراکز مشخصی دارند و به آن شهرت پیدا کرده‌اند که می‌توان با مدیریت وضعیت بهتری برای آن‌ها رقم زد، گل محمدی به خشکی مقاوم است و می‌تواند امروز مؤثر باشد، ۲۰ هزار هکتار داریم، از طرفی مزیت نسبی کشور ماست و منطقه کاشان با گل محمدی در دنیا شناخته شده، می‌تواند با ورود به صنایع عطر و ادکلن و یا دارویی می‌تواند ارزش افزوده ایجاد کند.

در خصوص محصولات زراعی این مشکل راداریم که هر سال یک محصول بیش از نیاز کشور تولید می‌شود و به دلیل ضعف‌هایی که در صادرات داریم بعضا حجم انبوهی از آن ضایع می‌شود، برخی زمین‌ها مستعد محصول خاصی است باید در الگوی تغییر کشت لحاظ شود، از طرف دیگر مدیریت است که مشکل دارد، کشاورز نمی‌داند که محصولی که در حال تولید دارد زیاد یا کم است بیشتر به صورت روانی کشت می‌کنند، وقتی محصولی امسال گران شود به صورت طبیعی سال آینده بیشتر کشاورزان به آن سمت حرکت می‌کنند.

استاد دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد : همانطور که ذکر شد، اگر این نگاه و حمایتی که در برخی حوزه‌ها هست در کشاورزی وجود داشت شرایط متفاوتی داشتیم، کشاورزی حرف برای گفتن دارد، الگوی این را می‌توان در صنعت هسته‌ای و موشکی دید، عزم و اراده و تکیه بر توان داخلی است، تا زمانی که نگاهمان به خارج باشد شرایط تغییری نمی‌کند، نگر جوانان ما در جنگ کدام دوره تخصصی در دانشگاه‌های برتر دنیا بود داشتند، اما نگذاشتن از خاک کشور کم شود.

همانطور که گفتم انارهای موجود در کشور در دنیا بی‌نظیر است، به عنوان نمونه ارقامی از انار هستند که ۳ تا آن‌ها می‌تواند به اندازه یک بشکه نفت برای کشور درآمدزایی داشته باشد، به شرطی که حمایت کرد و راه را برای کشت، داشت، برداشت، بسته‌بندی، بازاریابی و ... باز کرد.

ایشان در پایان گفت : امروزه در برداشت برخی محصولات ضایعات ۳۰ درصدی داریم، همچنین در مرحله فرآوری با ضایعات قابل توجهی مواجهیم؛ هر چه زودتر باید برای این میزان ضایعات کاری انجام داد، هنوز انبارهای ما پر است و شرایط بحرانی برای کشور ایجاد نشده اما باید مراقب بود چون امروزه می‌توان با شایعه‌ای مردم را به سمتی سوق داد که خودشان با هجوم به سمت یک محصول قحطی ایجاد کنند.

زمان تصدی رهبر انقلاب به عنوان رئیس‌جمهور، علی‌رغم شرایط جنگی کشور تولید گندم دو برابر شد و ایشان معتقدند ظرفیت کشور تا ۴ برابر جمعیت فعلی را می‌تواند تأمین کند، باید دقت داشت! کشاورزی می‌تواند ابزاری برای تحت تأثیر دادن استقلال کشورها باشد و باید به صورت ویژه‌تر به آن نگاه کرد.

منبع: روابط عمومی بسیج اساتید استان اصفهان