زن در روایات حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)

به گزارش سرویس بسیج جامعه زنان کشور خبرگزاری بسیج،حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) شخصیتی مهم در تاریخ تشیع محسوب می شود که در مقطعی از زمان با حضور در ایران، به نشر معارف ناب پرداخت. تبار وی با چهار واسطه، به امام حسن مجتبی(ع) می رسد، بدین ترتیب که جدّ سوّم حضرت عبدالعظیم(ع)، زید فرزند بزرگ امام حسن مجتبی(ع) است. تاریخ دقیق تولّد و وفات حضرت عبدالعظیم(ع)، مشخّص نیست امّا در برخی از منابع متأخّر، پنج شنبه چهارم ماه ربیع الآخر سنه ۱۷۳ هجری قمری را تاریخ ولادت ایشان و پس از ۷۹ سال و شش ماه و یازده روز قمری، در روز جمعه پانزدهم شوّال المکرّم سنه ۲۵۲ هجری قمری، به سرای آخرت رحمت نمود.
براساس آنچه در تاریخ تولّد و وفات حضرت عبدالعظیم(ع) گذشت، ایشان دوران حیات پنج امام از امامان اهل بیت(ع)، یعنی امام کاظم(ع) تا امام عسکری(ع) را درک کرده است، آنچه قطعی و مسلّم است، این است که ایشان محضر امام جواد(ع) و امام هادی(ع) را درک نموده و از آنها احادیث فراوانی نقل کرده است.
در خصوص مقام علمی حضرت عبدالعظیم(ع) همین بس که امام معصوم، مردم را برای حلّ مشکلات دینی و یافتن پرسش های اعتقادی و عملی شان، به ایشان ارجاع داده است و بنابراین، ایشان تنها یک محدّث و راوی احادیث اهل بیت علیهم السّلام نبوده است؛ بلکه از علمای بزرگ خاندان رسالت بوده که پس از معصومان، توان پاسخگویی به مسائل علمی را داشته و توانمندی علمی اش مورد تأیید و تصدیق امام هادی علیه السّلام قرارگرفته است.
در روایت های منقول از حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) سه روایت مربوط به زنان به چشم می خورد و با اینکه مخاطب این سه حدیث، حضرت زهرا(س) هستند، اما به نوعی به عموم زنان نیز مرتبط می شود، به ویژه در حدیث معراج که به طور مستقیم در مورد زنان صحبت به میان آمده است.
الف) حدیث اول، روایت ۸۲ مسند مربوط به زنان است، در این روایت درباره نام های حضرت زهرا(س)، تفسیر نام فاطمه(س) و اینکه اگر امام علی(ع) نبود، کفو و مانندی برای حضرت فاطمه(س) نبوده، صحبت شده است.
ب) حدیث دوم، حدیث معروف لوحِ حضرت فاطمه زهرا(س) است که در در شماره ۳۳ مسند آمده است. این حدیث از احادیث منقول از پیامبر اسلام(ص) برای اثبات امامت ائمه دوازده‌گانه شیعه است. با توجه به مقبولیت سند و فراوانی نقل آن در منابع مختلف، جایگاه ویژه‌ای در اثبات امامت و خلافت ائمه شیعه دارد و ویژگی این حدیث، ذکر نام همه جانشینان رسول خدا(ص)، از امام اول امام علی(ع) تا امام دوازدهم امام مهدی(ع) است. مشهورترین نقل این حدیث، از صحابی معروف، جابر بن عبدالله انصاری است. لوحی که حدیث بر روی آن نوشته شده، لوحی است که خداوند به پیامبر اکرم(ص) به عنوان هدیه برای تولد امام حسین(ع) اهدا نموده و پیامبر(ص) برای شاد شدن حضرت زهرا(س) به ایشان بخشید. حدیث لوح در روایات گوناگون و با الفاظی مختلف، به صورت مبسوط یا مختصر نقل شده است.
ج) حدیث سوم، حدیثی است که عبدالعظيم حسني(ع) از حضرت رضا(ع) و او از پدران گرامي‏اش از اميرالمؤمنين(ع)، نقل کرده اند و به حدیث معراج معروف است که در بخشی از آن، حضرت رسول(ص) يازده دسته از زنان معذَّب را ترسيم مي کند و رفتار زشت آنان را مشخص مي سازد و زنان را بيم مي دهد که مبادا چنان رفتاري داشته باشند.
هدف از سخن مهرآميز پيامبر(ص) در این حدیث بيم دهي زنان است و اطلاق برخی از بندهای این روایت، در موارد مشترک شامل مردان نیز می شود، اما تأثیر آن رفتارها بر روی زنان بیشتر است، مانند آثار زنا که به طور مشترک صورت می گیرد اما تاثیر آن که می تواند شامل به دنیا آمدن نوزادی از این عمل باشد، قطعا تاثیرات بیشتری بر روی زن می گذارد تا مرد و نیز زنان بيشتر در معرض ابتلاي به اين رفتارها هستند؛ گرچه رفتار مشترک است، نیز می توان گفت، در ارتکاب برخی گناهان زنان بیشتر مبتلا هستند و اين کثرت ابتلا شايد به دليل آن باشد که زنان به اين گناهان بي توجه اند؛ همان گونه که مردان ممکن است نسبت به قبح برخي از گناهان غفلت بيشتري داشته باشند، بنابراین می توان گفت تأکید رسول خدا(ص) بر زنان، به خاطر این موضوع بوده است.
همچنین برخی از ویژگی ها که در این حدیث بیان شده، مربوط به زنان است و مفهوم حديث، چنان است که به جهت کثرت لهو يا رفتار نامناسب با شوهران، نمازگزاران زنان از بهشت محروم اند، اما نباید این مفهوم را در تعارض با رواياتي دید که مفاد آن اين است که اکثر زنان به بهشت می روند، زیرا در این روایت، بیان نشده که اکثر زنان از بهشت محروم اند و اهل جهنم اند و تنها قید شده که با عدم پرهیز از این صفت می توانند بهشتی شوند، مثلا زنان نمازگزار اهل بهشت اند، البته اگر مانع کثرت لعب و يا برخورد نامناسب با شوهران، پيش نيايد.

طنین یاس - زهرا باقری