نسل امروز در مواجهه با تعداد زیادی از رسانههای جدید و شبکههای اجتماعی است. تلویزیون و رادیو مانند دهه شصت تنها کانال ارتباطی مردم با عرصههای سیاسی و اجتماعی و محل رجوع یا منبع خبر نیست و رسانههای رقیب گستردگی، تنوع و ابعاد وسیعی دارند. مسئله حجاب و عفاف و ترویج آن به عنوان یکی از اصول دینی که در نسل تازه کمرنگ شده، باید با توجه به این وضعیت وارد فازی تازه شود. مبلغان و افرادی که دغدغه مسائل دینی دارند باید آداب استفاده از شبکه های اجتماعی را بدانند و عرصه را برای خودنمایی و جلوهگری افراد یا جریانهایی که معمولا خارج از ایران، فعالیت میکنند فراهم نکنند. پایه های اعتقادی برای پذیرش حجاب در زنان و رعایت عفاف در مردان از کودکی شکل میگیرد، پس ضروری است که نظام تحصیلی و آموزشی در کنار رسانههایی همچون تلویزیون و رادیو و پس از آن رسانههای مکتوب و مجازی، بازتعریفی تازه و موثر از این مسائل داشته باشند.
در مسیر دشوار این راه تازه، رویکردهای قدیمی به ویژه آموزشهایی که نسل اول انقلاب اسلامی در دهه شصت دیده، کارآیی ندارد. نسل جدید نیازمند جذابیت در حوزه دین است. دین نباید به انزوا و خنثی بودن تعریف شود، به این دلیل واضح که نسل جوان لازم است در صحنه اجتماع باشد و آینده را بسازد. نشان دادن ابعاد اجتماعی دین و انتقال مفاهیم درست باید از خانواده آغاز شود. عمق بخشیدن به آموزههای دینی در کودکان و نوجوانان آنان را از آسیبهای اخلاقی و اجتماعی مصون میدارد چرا که بسیاری از شرارتهای افراد ناشی از نداشتن تربیت دینی و اخلاقی است و درونی شدن ارزشهای دینی مانند حجاب باعث میشود آنان در برابر این انحرافات مقاومت بیشتری داشته باشند. والدین و مربیان اگر بخواهند کودکان را با حجاب آشنا کنند و این امر را درآنان نهادینه سازند، باید از سنین کودکی و نوجوانی شروع کنند، چرا که فردا دیر است. در نظام تربیتی اسلامی آغاز تعلیم و تربیت با استفاده از روششناسی و بررسی شیوههای صحیح تربیتی جایگاه ویژه ای دارد. درخت پر ثمر تربیت آنگاه به بار مینشیند که نظریههای تربیتی در قالب شیوههای صحیح و درست به اجرا درآید. روشهای الگوآفرینی ، محبت ، تشویق و روش قصهگویی مؤثرترین روشهایی هستند که والدین و مربیان را در درونی کردن حجاب در کودکان و نوجوانان یاری میدهند .
ابتدا خانوادهها در نهادینه کردن حجاب در بین فرزندان نقش چشمگیری دارند. استفاده از قصههای جدید، اسباب بازی ها و اپلیکیشن های تازه راهی است برای آشنایی کودکان با مفهوم حجاب و عفاف.
شیوه موثر دیگر در نهادینه کردن حجاب و عفاف بین فرزندان روش الگویی است. دراین روش فرد، از فرد یا افراد دیگر به عنوان سرمشق و الگو استفاده میکند و تحت تأثیر مشاهده از رفتار دیگران پیروی کرده و خود را با آنان همساز میکند. بنا براین میتوان گفت: الگو پیروی عینی و مشهود از یک اندیشه و عمل در جنبههای گوناگون، برای رسیدن به کما ل است .
غریزه تقلید یکی از غرایز نیرومند و ریشهدار در انسان است. به برکت وجود همین غریزه است که کودک بسیاری از رسوم زندگی، آداب معاشرت، غذا خوردن، لباس پوشیدن، طرز تکلم، ادای کلمات و جملهها را از پدر و مادر و سایر معاشران فرا میگیرد و به کار میبندد. چشم و گوش کودکان و نوجوانان و جوانان دریچه ای باز است، میبینند و میشنوند و ذهنشان چون آیینهای است که رفتارهای والدین را تقلید میکنند و الگوهای عملی را که خانواده ارائه میدهد مانند نحوه پوشش و حجاب مادر یا پدر، تأثیر عمیقی بر رفتار کودک دارد و در واقع پدر و مادر با ارائه اعمال و رفتار مناسب و به شکل غیرکلامی ارزشها و هنجارهای سالم را از همان ابتدا در شخصیت کودک ایجاد میکنند که هر چیزی در آن منعکس میشود. بنابراین والدین می توانند فعالیتها و رفتارهای دینی و مذهبی خود را به گونهای هماهنگ کنند که فرزندان متوجه شوند و الگوی ذهنی آنان را در انجام این امور شکل دهند .
کودک ، مقلد خوبی است. به آسانی و بدون هیچ گونه زحمت و مشقتی تنها از راه تقلید میآموزد. او میبیند ، میشنود و پس از مدتی تکرار می کند. برخی پژوهشها نشان داده از سنین تشخیص یعنی حدود شش سالگی، پسران از پدران تقلید میکنند و دختران از مادران، و این تقلید در آنان ناآگا هانه است. کودک در مسیر رشد ، از افراد بسیاری الگو میپذیرد و تحت تأثیر دیدهها و شنیدههای بسیاری است. همه اطرافیان به گونهای در او اثر میگذارند و مدل و الگوی کودکند، ولی والدین از همه آنها مهم تر و مؤثرتر هستند و این اهمیت و تاثیر در کودکان تا سنین نوجوانی تداوم دارد. بر این اساس، وظیفه والدین بسیار سنگین است و باید به فرزندان فرصت بدهند تا از اخلاق و رفتار خوب خود بهرهمند شوند.
خانواده و اجتماع باید برای نهادینه کردن فرهنگ حجاب در کودکان امروز همسو باشند و از رسانههای تازه برای انتقال مفاهیم اصیل دینی استفاده کنند.
طنین یاس - معصومه کوشکستانی