انتشار بیانیّه‌ی سیاستی همایش ملّی تجربه‌نگاری و آینده‌پژوهی مدیریّت مردم‌نهاد مخاطرات طبیعی

به گزارش سرویس اساتید خبرگزاری بسیج، نخستین همایش ملی تجربه نگاری و آینده پژوهی مدیریت مردم نهاد  مخاطرات  طبیعی با تاکید بر سیل که در روزهای چهارم و پنجم آذر در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان  برگزار شد، اینک بیانیه سیاستی خود را منتشر کرده است. 

متن این بیانیه به شرح زیر است:  
خدای را سپاس می‌گوییم که این توفیق را نصیب برگزارکنندگان «اوّلین همایش ملّی تجربه‌نگاری و آینده‌پژوهی مدیریّت مردم‌نهاد مخاطرات طبیعی با تأکید برسیل» در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان  با مشارکت فعّال سازمان مدیریت بحران کشور، معاونت دانش و پژوهش سپاه نینوا استان گلستان، سازمان بسیج اساتید گلستان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان و سازمان‌های مردم‌نهاد کرد تا در دو روز کاریِ فشرده در هفته‌ی بسیج در اوج محدودیت‌های همه‌گیری بیماری کرونا به یکی از چالش‌های مهمّ بحران‌زا برای آینده‌ی سرزمین پهناور ایران بپردازند.
این همایش به دلیل پرداختن به موضوع مدیریت مردم‌نهاد مخاطرات طبیعی با تأکید بر سیل و با در کنار هم قراردادنِ نظرات و نگاه‌های ارکان مختلف اجرایی و مدیریّتی، آموزشی،‌ پژوهشی، نهادهای نظامی و انتظامی و مردمیِ مرتبط با مخاطرات، به شایستگی به لقب اوّلین، مزیّن شده‌است.
حضور بالاترین مقام‌های مدیریتی، نظامی و علمی در سطح کشور و استان گلستان در کنار نمایندگان مردم و سمن‌ها، اتفاق مبارکی بود که جزو دستاوردهای کم‌نظیر این همایش در کشور است. برگزارکنندگان این همایش امیدوارند با ادامه‌ی این سنّت نیکو، تجربه‌نگاری و ارتباط تنگاتنگ بین نهادهای علمی و اجرایی با نهادهای مردمی، استمرار داشته‌ باشد. همان‌طور که از خلال نطق‌ها، سخنرانی‌های علمی و مباحثات صورت‌گرفته در میزگردهای تخصصی روشن شد، مدیریت مخاطرات طبیعی و جلوگیری از پیامدهای منفی آن جز با یک مدیریت مردمی و همه‌جانبه و برخوردار ممکن نخواهد بود. توجه به نقش مردم و نهادهای مردمی، نه تنها می‌تواند مانع ایجاد بحران بیشتر در هنگامه‌ی وقوع مخاطرات طبیعی شود، بلکه بی‌گمان خواهد توانست بسامد و شدت مخاطرات محتمل آینده و طبعاً حجم تلفات و خسارات واردشده را بسیار کمتر کند.
تضارب آرای مجموعه‌های متفاوت سازمانی و اجرایی در این همایش مشخص کرد که مخاطرات طبیعی، پدیده‌های متنوّع و چند وجهی هستند و نگاه‌های تک‌سویه و بخشی، نتیجه‌ای جز محوّل کردن و فرافکنی مسؤولیّت‌های یک بخش به بخش‌های دیگر را در پی نخواهدداشت. لذا نکات کلیدی و محوری در نطق‌های مدیران، سخنرانی‌های کارشناسان و محققان و مواضع سمن‌های درگیر با سیل را می توان در نیاز به یک عزم ملّی، هماهنگی بین‌سازمانی و اقدام جامع برای کاهش وقوع و پیامدهای مخاطرات طبیعی جمع‌بندی قطعی کرد. در این راستا لازم است تمامی دانشگاه‌ها، نهادهای دولتی و مردمی در یک بستر هماهنگ، نسبت به ایفای نقش خود در مدیریت مخاطرات طبیعی، موظّف شوند و وظایف مشخّص، مسؤولیّت‌های مدوّن و پاسخ‌گویی متناسب با سطح اختیارات و وظایف، در مواجهه با مخاطرات طبیعی، مد نظر قرار گیرد.
همان‌طور که تجربه‌ی چهل سال گذشته نشان داده‌است، اتکا به توان و قدرت حیرت‌انگیز مردم و نهادهای مردمی، هر اقدام دور از دسترسی را در کمترین زمان ممکن به واقعیتی در دسترس تبدیل می‌کند. لذا مشارکت‌کنندگان، حاضران و همراهان این همایش با جمع‌بندی مطالب، محورهای زیر را که پشتوانه‌ی علمی را به همراه دارد  به‌عنوان دستاوردها، پیام های کلیدی و مطالبات این همایش اعلام می‌دارند و انتظار می‌رود تصمیم‌سازان این حوزه و مخاطبان دولتی، نظرات ابرازشده از سوی متخصصان که صیقل‌یافته‌ی خرد جمعی است را چراغ راه خود قرار دهند. باید دانست که مدیریت مخاطرات طبیعی خود نباید تبدیل به بحران شود و ضروری است از «مدیریت در بحران به سمت مدیریت بحران» حرکت کنیم.
1. لزوم استفاده‌ی عملیاتی از زیرساخت‌های قانونی و سازمانیِ ایجادشده در قانون مدیریت بحران کشور مصوّب 1398 در نهادینه‌سازی و کاربست مدیریت مردم‌نهاد مخاطرات طبیعی در سطوح ملّی و استانی. 
2. لزوم به‌کارگیری رویکردی جامع و سیستمی با تأکید بر مؤلفه‌ی جوامع محلّی برای تحقّق حکمرانی و مدیریت ریسک مخاطرات طبیعی. 
3. لزوم توجّه به مؤلفه‌ی تاب‌آوری و ارتقای ابعاد مختلف آن در بین جوامع محلّی با طرّاحی واجرای سیاست‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی.
4. لزوم تبیین نظام مشارکت و تدوین دستورالعمل آن برای تحقق مدیریت مردمی پیش، حین و پس از وقوع مخاطرات طبیعی.
5.لزوم گفتمان‌سازی و نهادسازی رویکردهای پیش‌نگرانه، منسجم، پیوسته، هماهنگ و آینده‌نگر در مواجهه با مخاطرات طبیعی، درون و بین دستگاه‌های دولتی.
6. لزوم توجّه بیشتر و ارتقای ادراک مخاطرات طبیعی بین دستگاه‌های دولتی و جوامع محلّی و مردم‌نهاد.
7. لزوم تبیین اثرات متنوّع فیزیکی، اکولوژیک، اقتصادی، اجتماعی و روان‌شناختی و پرهیز از نگاه صرف فیزیکی به مخاطرات طبیعی.
8. لزوم شناسایی، به‌روزرسانی و ارتقای میراثِ دانش و تجارب بومی در مدیریت مخاطرات طبیعی.
9. تبدیل و ارتقای تشکّل‌های موجود به تشکّل‌هایی حرفه‌ای، سامان‌مند و هدف‌محور در مقیاس‌های محلّه، روستا، شهر، استان و منطقه و شبکه‌سازی آن‌ها.
10. لزوم تقویت رویکرد مدیریت مخاطرات طبیعیِ چندگانه به‌جای تمرکز صرف بر هر مخاطره به‌شکل جداگانه و متمایز.
11. لزوم اتخاذ رویکردهای مبتنی بر پیشگیری به‌جای تمرکز منابع برای مدیریت بحران پس از وقوع. 
12. لزوم توجّه به مدیریّت سیل از منشأ در سطح حوزه‌های آبخیزِ بالادست با تأکید بر اقدامات پیشگیرانه‌ی آبخیزداری و آبخوان‌داری با مشارکت مردم و تشکّل‌های مردمی.
13. لزوم ایجاد بستر نرم‌افزاری برای شناخت رفتار پویای مخاطرات طبیعی و مدیریت جامع آن در راستای سیاست دولت الکترونیک.
14. لزوم توجّه به ارتقای همکاری‌های بین‌المللی و استفاده از ظرفیّت‌ها و تجربیات جهانی.
15. لزوم تداوم توجّه دستگاه‌های حاکمیتی و اقتصادی برای طراحی و اجرای فراگیر بیمه‌ی مخاطرات طبیعی از جمله سیل.
با عنایت به دستاوردها و پیام های مورد اشاره در بالا، مطالبات این همایش به شرح زیر تقدیم می شود: 
-  ضروری است سازمان مدیریت بحران کشور به عنوان متولی امر مخاطرات طبیعی، در اسرع وقت نسبت به پیاده سازی قانون مدیریت بحران کشور مصوّب 1398 با همکاری دستگاه های پیش بینی شده در قانون، گام های عملیاتی را در سطوح ملی و استانی برداشته و گزارش عملکرد و ابعاد ظرفیت ها و موانع موجود را به دستگاه های حاکمیتی و علمی کشور ارائه نماید تا راه های تحقق کامل آن قانون هموار شود. 
- مقتضی است نسبت به شبکه‌سازی نهادی- اجتماعی تشکل‌های مردم‌نهاد و در نتیجه، ارتقای ظرفیت کنش هماهنگ آنها برای مشارکت در مدیریت مخاطرات طبیعی همانند سیل با برگزاری مجامع منظم اقدام شود. فعالیت مجمع عمومی تشکل‌های مردم‌نهاد استان ها در قالب نشست‌های منظم با حضور نمایندگان دستگاه‌های مسئول دولتی در این خصوص می‌تواند تاثیرگذار باشد.
- شایسته است با محوریت سازمان مدیریت بحران و با بهره‌گیری از ظرفیت دانشگاه های کشور و همکاری سایر سازمان‌ها و تشکل‌ها، با رویکرد فضایی و آمایش‌نگر، اطلس مخاطرات طبیعی از جمله سیل‌خیزی ایران با تسهیم اطلاعات و داده‌ها از سوی نهادهای مسئول تهیه و مبنای عمل مدیریت جامع مخاطرات طبیعی در کشور قرار گیرد. بی‌تردید، این اطلس می‌بایست به صورت مستمر، بازنگری و مرجع نهادهای مسئول قرار گیرد و به زبان ساده نیز برای آحاد مردم آگاهی‌بخشی شود. همچنین به منظور تسهیل فرایندهای ارزیابی و مدیریت مخاطرات طبیعی، تهیه داشبورد و سامانه پشتیبان تصمیم جامع و مشارکتی با همکاری سازمان مدیریت بحران و دانشگاه ها وسایر مراکز علمی کشور در دستور کار قرار گیرد. 
- در راستای ارتقای سواد مخاطرات طبیعی ، نیاز است صدا و سیما و رسانه‌های اجتماعی، با اتخاذ رویکردی پیش‌گیرانه و با کمک مراکز علمی به آموزش آحاد مردم در خصوص عوامل موثر بر آسیب‌پذیری در مواجهه با مخاطرات طبیعی و راهکارهای پیشگیری و مدیریت این پدیده ها بپردازند. 
امیدواریم ان شاأالله این تلاش اندکِ برگزارکنندگان اوّلین همایش ملّی تجربه‌نگاری و آینده‌پژوهی مدیریّت مردم‌نهاد مخاطرات طبیعی به همّت کلیه‌ی دست‌اندرکاران، باعث تبلور قدرت و هم‌افزاییِ نیروی عظیم مردمی در پیش‌گیری، پیش‌بینی، مواجهه، کاهش اثرات و مدیریت مخاطرات طبیعی شود.

انتهای پیام/