طرح دوفوریتی اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران روز چهارشنبه ۱۲ آذر ماه سال جاری در مجلس شورای اسلامی اصلاح و توسط شورای نگهبان تایید شد و همان روز رئیس مجلس در نامه‌ای به رئیس جمهور قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها را جهت اجرا ابلاغ کرد و آیین نامه اجرایی این قانون نیز سوم دی ماه به تصویب هیأت وزیران رسید.
اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور نیز آیین نامه اجرایی قانون مزبور را برای اجرا به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ کرد.
براساس ماده ۶ این طرح، دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است در صورت عدم اجرای کامل تعهدات کشور‌های متعاهد از جمله کشور‌های ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلستان، چین و روسیه) در قبال ایران و عادی نشدن روابط کامل بانکی و عدم رفع کامل موانع صادرات و فروش کامل نفت و فرآورده‌های نفتی ایران و برگشت کامل و سریع ارز منابع حاصل از فروش، دو ماه پس از لازم‌الاجرا شدن این قانون در مجلس شورای اسلامی، نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه سند (پروتکل) الحاقی را متوقف کند.
در همین راستا نیز «کاظم غریب آبادی» سفیر و نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارشی زمینه‌ها و دلایل تصویب قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها را به اطلاع آژانس و کشور‌های عضو رساند. (اینجا بخوانید)
«بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی دی ماه سال جاری در این باره اظهار داشت: بر اساس این قانون اگر تحریم‌ها لغو نشود، در موعد مقرر اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف می‌شود و این به معنای اخراج بازرسان آژانس نیست. در واقع ما در سطوح مختلف بازرسی داریم که یکی از آنها بازرسی پادمانی و دیگری طبق پروتکل الحاقی است و در صورت توقف اجرای پروتکل الحاقی، بازرسی‌های مربوط به پروتکل قطع می‌شود.
گفتنی است یک سال بعد پس از خروج دونالد ترامپ از برجام در اردیبهشت ۱۳۹۷، اروپایی‌ها تعهدات ۱۱ گانه‌ای را برای تامین منافع اقتصادی ایران در برجام متقبل شدند که در این مدت جز چند تراکنش مالی از طریق سازوکار مالی اینستکس، هیچ اقدامی از سوی اروپایی‌ها صورت نگرفت.
جمهوری اسلامی ایران در یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام صبر راهبردی را پیشه خود قرار داد، ولی در نهایت دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ در بیانیه‌ای آغاز گام‌های کاهش تعهدات برجامی براساس ماده ۳۶ توافق وین را اعلام و در این راستا پنج گام از سوی ایران برداشته شد. در ادامه اقدامات ایران و بی عملی طرف‌های برجامی، در نهایت طرح دوفوریتی اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران از سوی مجلس شورای اسلامی ارائه و بعد از تصویب اجرایی شد که در همین راستا اقداماتی صورت گرفت از جمله آغاز غنی سازی ۲۰ درصد در تأسیسات غنی سازی فردو و نصب سانتریفیوژ‌های IR۲m در نطنز و ...
در همین خصوص «کاظم غریب آبادی» سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ۱۴ بهمن ماه در پیامی توئیتری، نوشت: دو زنجیره ۳۴۸ تایی از سانتریفیوژ‌های IR۲m با ظرفیت تقریبی چهار برابر نسبت به نوع IR۱ با موفقیت در نطنز نصب شده و در حال کار با UF۶ هستند. نصب ۲ زنجیره سانتریفیوژ‌های IR۶ هم در فردو آغاز شده است.
کمالوندی: قانون مجلس را مو به مو اجرا می‌کنیم
از سوی دیگر، «بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی نهم بهمن ماه در حاشیه بازدید محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی از تأسیسات غنی سازی فردو در پاسخ به سوالی درباره اینکه اگر تحریم‌ها برداشته نشود و طرف‌های مقابل به تعهداتشان پایبند نباشند، آیا در زمان مقرر از پروتکل الحاقی خارج می‌شویم؟ گفت: قانون مجلس را مو به مو اجرا می‌کنیم و اینکه برگردیم یا برنگردیم مربوط به سازمان انرژی اتمی نیست و مربوط به مجلس و دولت و تصمیمی است که آنها اتخاذ می‌کنند. ما در این خصوص آمادگی داریم و اجرای قانون برای ما امری شدنی است و ان‌شاءالله کار را پیش می‌بریم. در عنوان قانون، «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» آورده شده است و امیدواریم بتوانیم با تحمیل اراده مردم ایران بر بدخواهان شرایط را بهتر کنیم.
«کاظم غریب آبادی» نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز نهم بهمن ماه در توئیتی همکاری و حسن نیت را یک خیابان دو طرف خواند نه بولواری یک طرفه و با اشاره به مصوبه اخیر مجلس نوشت: امیدواریم فرصت‌ها از دست نروند، چرا که همکاری فوق‌العاده کنونی با آژانس به همکاری عادی باز می‌گردد.
ظریف: طبق قانون موظف هستیم این کار را انجام دهیم
حال در ادامه مسیر و با توجه به بی تحرکی‌های طرف‌های مقابل، یک هفته دیگر تا توقف نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی فرصت باقی است. در این مدت اروپایی‌ها به جای پاسخگویی به بدعهدی‌هایشان، در واکنش به برداشته شدن گام‌های پنجگانه ایران و همچنین اجرای بخش‌هایی از مصوبه اخیر مجلس طلبکارانه اظهاراتی را مطرح کرده‌‌اند. از آن جمله فرانسه، آلمان و انگلیس اخیرا با صدور یک بیانیه مشترک، تولید اورانیوم فلزی در ایران را «مایه نگرانی» خواندند و ایران را به نقض تعهدات برجامی متهم کردند که البته با واکنش محمدجواد ظریف مواجه شد و وزیر خارجه در توئیتی در این خصوص نوشت: آیا شرکای تروئیکای اروپایی ما تاکنون پاراگراف ۳۶ برجام و نامه‌های پرشمار ایران مبتنی بر آن پاراگراف را خوانده‌اند؟ بر اساس چه منطقی این باید ایران باشد که تدابیر جبرانی خود که یک سال تمام بعد از خروج ایالات متحده از برجام - و ادامه نقض آن - اتخاذ شد را، متوقف کند؟ تروئیکای اروپایی برای عمل به وظایفش چه کرده است؟
«محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران هفتم بهمن ماه نیز در سفر به روسیه و در نشست خبری مشترک با «سرگئی لاوروف» همتای روس خود عنوان کرد: مجلس شورای اسلامی مصوبه‌ای را تأیید کرده که بر طبق آن موظف هستیم برخی اقدامات را انجام دهیم یکی غنی سازی ۲۰ درصد بود که شروع شده و دیگری پایان دادن به اجرای پروتکل الحاقی است که از ۲۱ تا ۲۳ فوریه باید عملیاتی شود و ما طبق قانون موظف هستیم این کار را انجام دهیم.
«محمدجواد ظریف» وزیر خارجه نیز ۱۹ بهمن ماه در یک برنامه تلویزیونی درباره سوم اسفند و اجرای قانون مجلس درباره توقف اجرای پروتکل الحاقی خاطرنشان کرد: این به معنای آن نیست که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اخراج می‌شوند. تعداد بازرسان آژانس کمتر می‌شود و میزان بازرسی‌ها کاهش می‌یابد. آنها هستند که ضرر می‌کنند ما از این قضیه ضرری نمی‌کنیم.
ظریف: توقف پایبندی به پروتکل الحاقی به معنای بسته شدن کامل درها برای احیای توافق هسته‌ای نیست
رئیس دستگاه دیپلماسی یادآور شد: البته گفته‌ایم امکان بازگشت و معکوس کردن این روند است. آنها می‌توانند وقت خودشان را از دست بدهند و این معکوس کردن را به تعویق بیندازند، می‌توانند هم زودتر عمل کنند. کار دشواری نیست و آنها بالاخره باید تصمیمشان را بگیرند. آنچه به نظر می‌رسد این است که دلشان می‌خواهد برگردند، ولی هنوز نتوانسته‌اند تصمیم بگیرند و ما صبر می‌کنیم تا تصمیمشان را بگیرند.
وزیر امور خارجه همچنین در مصاحبه‌ای با سی.ان.ان، گفت: «تاریخ ۲۱ فوریه (۳ اسفند) ضربالاجل ایران برای پایبندی به پروتکل الحاقی در توافق هسته‌ای است.» وی در عین حال یادآور شد که توقف پایبندی به پروتکل الحاقی به معنای بسته شدن کامل درها برای احیای توافق هسته‌ای نیست.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین در گفتوگو با راشاتودی در خصوص مصوبه مجلس شورای اسلامی گفت: «تمامی این اقدامات مجلس برای ترغیب دیگر اعضای (برجام) برای پایبندی به تعهداتشان بوده است و ربطی به خرید وقت ندارد. ما هم آمادگی مقاومت در برابر فشارها را داریم و هم در عین حال آماده همکاری هستیم. این گزینه‌هایی است که برای هم برای آمریکا و هم برای اروپا موجود است».
از سوی دیگر هم «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی دستگاه دیپلماسی ۲۰ بهمن ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران در پاسخ به سؤالی گفت: پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه اجرا می‌کنیم و عضو آن نیستیم و توقف برخی نظارت‌های فراپادمانی در چارچوب فعالیت‌های ما ذیل برجام صورت گرفته است. اگر سوم اسفند ایران براساس مصوبه مجلس نظارت‌های فراپادمانی را متوقف کند، اگر آمریکا و اروپا به تعهداتشان برگردند، دوباره اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی توسط ایران قابل انجام است.
وی تصریح کرد: ما موضوعات اقدامی خود را براساس چارچوب زمانبندی انجام خواهیم داد.
از سوی دیگر «سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در مصاحبه با شبکه «سی‌جی‌ان‌تی» چین در خصوص ضربالاجل ایران برای توقف پایبندی به پروتکل الحاقی گفت که اگر تا سوم اسفند تحریم‌ها برداشته نشود، چاره‌ای جز توقف اجرای پروتکل الحاقی نداریم.
وی در این خصوص تأکید کرد: «اگر قبل از این تاریخ (سوم اسفندماه) اتفاقی نیفتد و تحریم‌ها قبل از آن تاریخ برداشته نشود، ما چاره‌ای جز اجرای تصمیمات دولت خود نداریم و بنابراین اجرای پروتکل‌های الحاقی را متوقف خواهیم کرد و این به مفهوم آن است که میزان بازرسی‌ها و شمار بازرسان (آژانس) در ایران کاهش خواهد یافت. ما همچنان در «ان.پی.تی» خواهیم بود و همچنان توافقات پادمانی خود را با آژانس خواهیم داشت و همچنان به ان.پی.تی و توافقات متعهد باقی خواهیم ماند و بازرسان بر اساس این دو ابزار همچنان می‌توانند به کار خود در ایران ادامه دهند، اما نه به اندازه‌ای که پروتکل الحاقی به آنها اجازه می‌دهد.
ریابکوف: امیدواریم قبل از ۲۱ فوریه مصالحه‌ای درباره برجام حاصل شود
در همین خصوص «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر امور خارجه روسیه روز پنجشنبه ۲۳ بهمن ماه ابراز امیدواری کرد که قبل از فرارسیدن ضربالاجل ۲۱ فوریه (سوم اسفندماه) ایران برای پایان پایبندی به پروتکل الحاقی، مصالحه‌ای در خصوص برجام حاصل شود.
وی گفت: با توجه به قانونی که در ایران تصویب شده و با در نظر گرفتن (ضربالاجل) ۲۱ فوریه، زمان زیادی نداریم تا ایران گام بعدی را در جهت کاهش تعهدات (برجامی) خود که به صورت داوطلبانه پذیرفته بود، بردارد. بهتر است به مصالحه‌ای دست یابیم که به جلوگیری از تنش‌های بیشتر قبل از آن ضربالاجل کمک کند.
معاون وزیر امور خارجه روسیه همچنین در مصاحبه با خبرگزاری روسی «ریانووستی» از ایران درخواست کرد که علیرغم فشارهای ایالات متحده آمریکا و شرایطی که ایران را وادار به کاهش تعهدات برجامی کرده، از خود خویشتنداری نشان دهد وگفت: «ما منطق اقدامات آنها و دلایلی که ایران را تحریک (به کاهش تعهدات برجامی) کرده را درک می‌کنیم. با وجود این، ضروری است که خویشتنداری پیشه کرد و یک رویکرد مسؤولانه را در پیش گرفت».
