ویژگی‌های رئیس‌جمهور تراز انقلاب اسلامی از نگاه قرآن
به گزارش خبرگزاری بسیج از نجف آباد، یادداشت-حجت‌الاسلام اکبر احمدی؛ ضرورت تشکیل حکومت بر پایه و اساس اسلام با توجه به وسعت و نوع احکام اسلامی، حقیقتی است که هیچ گریزی از آن نیست و لازم است نخبگان جهان اسلام نمونه پیشنهادی اسلام را برای سیاست و اداره جوامع و کشورهای اسلامی استخراج کنند و در معرض دید جهانیان بگذارند.
در ایران اسلامی نمونه‌ای از نظام اسلامی هم زمان با پیروزی انقلاب ملت ایران عرضه شد، که در طول چهل و دو سال گذشته با عبور از فراز و نشیب‌های متفاوت راه کمال را نیز پیموده و البته به مرحله بلوغ و کمال خود نرسیده و تلاش مضاعف اندیشمندان و عالمان حوزه‌های علمیه و دانشگاهی را طلب می‌کند.
در این یادداشت با توجه به این که در شرف انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ هستیم و انتخاب اصلح در این زمان، از هر زمان دیگر ضروری‌تر می‌نماید، با تمسک به آیات شریف قرآن ملزومات موفقیت و ویژگی‌های فرد اصلح برای حکمرانی در جامعه اسلامی در مناصب اجرایی را در پیش نگاه خوانندگان محترم می‌نهیم.
میدانی، فعال و پر تحرک از ویژگی‌های رئیس جمهور انقلابی است
۱-مطالبه مردمی:
در داستان طالوت که در سوره مبارکه بقره نقل شده است، ابتدا مردم پس از آن‌که از ظلم جالوت و عدم کفایت و تدبیر او به ستوه آمدند، در پی امیر و حاکمی توانا و عدالت‌گستر قیام و به پیامبر زمان خود رجوع کردند.
«أَ لَمْ تَرَ إِلَی الْمَلَإِ مِنْ بَنی إِسْرائیلَ مِنْ بَعْدِ مُوسی إِذْ قالُوا لِنَبِیٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنا مَلِکاً نُقاتِلْ فی سَبیلِ اللَّهِ ؛ آیا از داستانِ آن سران بنى اسرائیل که پس از موسى بودند، آگاه نشده‌اى آن‌گاه که به پیامبرى از خودشان گفتند: براى ما فرمانروایى بگمار، که اگر ما فرمانروایى داشته باشیم تحت فرمان او در راه خدا مى جنگیم.۲۴۶/بقره»
بر اساس درخواستی که قوم بنی اسرائیل از پیامبر خود کردند، به دست می‌آید که مردم باید احساس نیاز به حاکمی که بتواند آنها را از ورطه مشکلات برهاند داشته باشند و در پی به دست آوردن او باشند.
۲- برخورداری از حمایت نخبگانی و مردمی:
رئیس جمهور و حاکم زمانی می‌تواند به موفقیت نسبی دست پیدا کند که مردم و در رأس آنها نخبگان همکاری و تبعیت از او داشته باشند.
«...قالَ هَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِتالُ أَلاَّ تُقاتِلُوا قالُوا وَ ما لَنا أَلاَّ نُقاتِلَ فی سَبیلِ اللَّهِ وَ قَدْ أُخْرِجْنا مِنْ دِیارِنا وَ أَبْنائِنا فَلَمَّا کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقِتالُ تَوَلَّوْا إِلاَّ قَلیلاً مِنْهُمْ وَ اللَّهُ عَلیمٌ بِالظَّالِمینَ؛ گفت: اگر پیکار در راه خدا بر شما مقرّر شود، آیا تصور مى‌کنید که پیکار نکنید؟ گفتند: ما را چه دلیلى است که در راه خدا پیکار نکنیم، در حالى که بر اثر سلطه دشمن از بهره‌مندى از شهرها و پسرانمان بازداشته شده‌ایم ؟ ولى هنگامى که جنگ در راه خدا بر آنان نوشته شد، جز اندکى از آنان همه روى برتافتند و ستمکار شدند، و خدا به ستمکاران داناست. ۲۴۶/بقره»
چنان‌که ملاحظه می‌شود پیامبر در جواب مطالبه‌گران، تضمین از آنها می‌خواهد و در پی این است که از آنها در قالب یک پرسش تعهد بگیرد، لذا به آنها می‌گوید:«آیا اگر امیری مشخص شد و آن‌گاه مقرر شد که به جهاد علیه دشمن بپردازید، ممکن است سرپیچی کنید و به قتال علیه دشمن نپردازید؟ و آنها در جواب می‌گویند:چگونه در راه خدا به جهاد نپردازیم در حالی که از خانه خود بیرون شده‌ایم و فرزندانمان را از ما جدا کرده‌اند؟»
در ادامه آیه بیان می‌کند که آن گروه بر خلاف تعهدشان، خلف وعده کردند و به جز گروه اندکی، بقیه در عرصه جهاد وارد نشدند و ظلم کردند.
قابل ذکر است که مردم متدین و متشرع ایران اسلامی موارد گفته شده در بالا را به خوبی رعایت کرده‌اند و هیچ وهن و سستی‌ای از گذشته تا حال در همراهی با وقایع پیش آمده و سیاست‌های به اجرا درآمده نداشته‌اند. بنابراین می‌بایست عامل را در سطح مدیران اجرایی جست‌و‌جو کرد، که در موارد بعدی به آن اشاره می‌شود.
۳- علم فراوان و سلامت جسم و روح:
در ادامه گفت‌و‌گویی که جامعه بنی اسرائیل با پیامبر خود داشتند، خداوند متعال طالوت را به عنوان امیر برای آنها انتخاب کرد. آنها که ملاک انتخاب امیر را ثروت می دانستند با تعجب و انکار، بالاتر بودن خود را از طالوت در ثروت به رخ پیامبر کشیدند و گفتند: «او چه برتری ای بر ما دارد؟ ما از او بر امیری شایسته تر هستیم» اما پیامبر اصلح بودن او را به علم و دانایی و سلامت جسمی او تعریف کرد.
«وَ قالَ لَهُمْ نَبِیُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَکُمْ طالُوتَ مَلِکاً قالُوا أَنَّی یَکُونُ لَهُ الْمُلْکُ عَلَیْنا وَ نَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْکِ مِنْهُ وَ لَمْ یُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمالِ قالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاهُ عَلَیْکُمْ وَ زادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ وَ اللَّهُ یُؤْتی مُلْکَهُ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ؛ و پیامبرشان به آنان گفت: خداوند طالوت را براى شما به فرمانروایى برانگیخته است. گفتند: چگونه او را بر ما فرمانروایى باشد ؟ در حالى که ما به فرمانروایى از او سزاوارتریم، زیرا حکومت بر بنى اسرائیل در اختیار نیاکان ما بوده است. علاوه بر این او از گشایش مالى برخوردار نیست. پیامبرشان گفت: به یقین خدا او را برگزیده و بر شما برترى داده، و او را در دانش اداره امور و نیروى بدنى فزونى بخشیده است، و خدا فرمانروایىِ خود را به هر که بخواهد عطا مى کند، و خدا داراى بخششى گسترده است و مى داند چه کسى درخورِ بخشش است.۲۴۷/بقره»
۴- علم فراوان و خصیصه امانت‌داری:
حضرت یوسف برای توجیه شایستگی خود برای حکومت بر خزائن مصر، به خصیصه کاردانی و علم فراوان و نیز امین و حفیظ بودن خود اشاره کرد: «قالَ اجْعَلْنی عَلی خَزائِنِ الْأَرْضِ إِنِّی حَفیظٌ عَلیمٌ. ۵۵/یوسف»
البته توجه به این نکته ضروری است که، غرض نویسنده تبیین ویژگی‌های مورد نیاز یک امیر و رئیس جمهور است که حضرت یوسف در مواجهه با پادشاه زمان خود به آن اشاره می‌کند، اگر نه هر کس از راه برسد و ادعای امین بودن و دانا بودن کند نمی‌توان به او اطمینان کرد و بالطبع کارنامه او و وضعیت گذشته و حال او برای به دست آوردن صحت و سقم مدعایش بررسی می‌شود.
۵-میدانی، فعال و پر تحرک باشد:
یکی از امیران و حاکمان مقتدر و کارآمدی که قرآن از او نام برده است، ذوالقرنین است. در آیات ۸۵، ۸۹ و ۹۲ سوره مبارکه کهف سه بار با جمله «ثُمَّ أَتْبَعَ سَبَباً؛ سپس وسیله‌ای دیگر فراهم کرد» از حرکت‌های ذوالقرنین به غرب ، شرق و شمال سرزمین خود و تأثیر‌گذاری معنوی و یا آبادگری و عدالت‌گستری یاد کرده است. این نشان از این دارد که رئیس جمهور یک حکومت دینی اهل نشستن و صدور فرمان نیست، بلکه خود به اقصی نقاط کشورش سفر می‌کند و از نزدیک با مسائل گوناگون دینی و اقتصادی و امنیتی مردمان سرزمینش مواجه می‌شود و برای حل آن در همان سفر چاره‌اندیش می‌کند و سپس به جای دیگر برای بررسی و حل مشکلی دیگر حرکت می‌کند.
۶- با برنامه ودارای قدرت هماهنگی باشد:
قرآن در ذکر داستان ذوالقرنین ورود او به سرزمینی را متذکر می‌شود که مردم آن فهم ساده و بسیط داشتند و از او درخواست کردند در مقابل دستمزدی که به او می دهند، راه حمله یأجوج و مأجوج را که بسیار بر آنها ظلم می‌کردند، سد کند.
ذوالقرنین در جواب آنها گفت: «ما مَکَّنِّی فیهِ رَبِّی خَیْرٌ فَأَعینُونی بِقُوَّةٍ أَجْعَلْ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ رَدْماً؛ من به اموال شما نیازى ندارم. آنچه پروردگارم به من در آن توانایى بخشیده بهتر از دستمزدى است که شما به من مى پردازید. اگر خواهانِ بناى سدّ هستید، مرا با نیروى انسانى و تهیه مصالح سدّ یارى دهید که من میان شما و آنان سدّى استوار بنا خواهم کرد. 95/کهف.»
از نحوه عمل و اجرای ذکر شده در آیات بعدی بر می‌آید که ذوالقرنین دارای برنامه بوده است و به خوبی توانسته آن مردم بدوی را برای بنای آن سد محکم و مرتفع هماهنگ کند.
«آتُونی زُبَرَ الْحَدیدِ حَتَّی إِذا ساوی بَیْنَ الصَّدَفَیْنِ قالَ انْفُخُوا حَتَّی إِذا جَعَلَهُ ناراً قالَ آتُونی أُفْرِغْ عَلَیْهِ قِطْراً*فَمَا اسْطاعُوا أَنْ یَظْهَرُوهُ وَ مَا اسْتَطاعُوا لَهُ نَقْباً؛ قطعات بزرگ آهن برایم بیاورید و آنها را روی هم بچینید تا وقتی که کاملًا میان دو کوه را پوشانید، گفت: در اطراف آن آتش بیفروزید و در آن بدمید! آنها دمیدند تا قطعات آهن را سرخ و گداخته کرد، و گفت: اکنون مس مذاب برایم بیاورید تا بر روی آن بریز، سرانجام چنان سدّ نیرومندی ساخت که آنها طایفه قادر نبودند از آن بالا روند و نمی‌توانستند نفوذی در آن ایجاد کنند.96-97/کهف»
۷- معنویت‌گرا و اهل استقامت باشد:
پس از آن که طالوت با تعدادی از بنی‌اسرائیل برای مبارزه با جالوت حرکت کرد و در ابتدا و طول حرکت، تعدادی از بنی اسرائیل از او جدا شدند و در نهایت تعدادی از آن جمعیت کثیر ماندند، وقتی در برابر لشکر جالوت قرارگرفتند، از خداوند متعال صبر و استقامت و ثبات قدم و یاری درخواست کردند. بدیهی است جناب طالوت که در رأس این سپاه بود در این تربیت و معنویت‌گرایی نقش داشته است و با استقامت و صبر و انتصار او، بقیه سپاه نیز گرایش به این معنا پیدا کردند و در نهایت طعم شیرین پیروزی بر سپاه ظلم را چشیدند.
«وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْکافِرینَ؛ و چون با جالوت و سپاهیان او رو به رو شدند، گفتند: پروردگارا، بر ما صبرى فراوان فرو ریز و گام‌ها‌یمان را استوار دار، و ما را بر این مردم کفر پیشه پیروز گردان.250/بقره»
نوع مواجهه نامزدها با مفسدان از ملاک‌های مهم برای انتخاب است
۸- سابقه انقلابی و شجاعت برخورد:
در زمان جنگ طالوت با سپاه ستم کار جالوت،حضرت داود در بین سربازان سپاه طالوت حضور داشت و با شجاعت تمام به جالوت حمله کرد و پس از کشتن او مقدمه شکست سپاهش را فراهم کرد، خداوند متعال پس از ذکر این شجاعت حضرت داود، می‌فرماید ما به او پادشاهی و حکمت عنایت کردیم.
«فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ قَتَلَ داوُدُ جالُوتَ وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْکَ وَ الْحِکْمَةَ وَ عَلَّمَهُ مِمَّا یَشاءُ؛ پس به اذن خدا آنان را شکست دادند و داود جالوت را کشت و خداوند به او فرمانروایى و حکمت داد، و از آنچه مى خواست به او آموخت.251/بقره»
سابقه و گذشته یک رئیس جمهور ونوع مواجهه او با ظلم و فساد و نهراسیدن او از دانه‌درشت‌ها، یکی از بهترین ملاک‌ها برای انتخاب او برای ریاست بر جمهور و تمام مردم است، به طوری که خداوند متعال نیز بر این ملاک تأکید می‌کند.
۹- مرز بندی با باطل و عدم تخطی از اصول:
در آیه شریفه ۲۹ سوره فتح یکی از خصیصه‌های پیامبر مکرم اسلام و همراهان او را در مرزبندی با باطل و کفار می‌داند.
«مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَی الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ...؛ محمّد فرستاده خداست، و کسانى که با اویند، در برابر کافران سرسخت و در میان خود مهربانند... 29/فتح»
مرزبندی با استکبار جهانی که از سر نخوت و با خوی خودبرتر بینی و چشم حقارت با کشورهای اسلامی برخورد می‌کند، یکی از خصیصه‌های مهم رئیس‌جمهور است که مردم مسلمان باید در انتخاب اصلح این ویژگی را مورد توجه قرار دهند.
