ریاض و ابوظبی در آستانه جنگ اقتصادی

به گزارش خبرگزاری بسیج، نزاع بین عربستان سعودی و امارات عربی متحده در آخرین مذاکرات درباره تولید نفت در اوپک پلاس اختلافات فزاینده بین این دو متحد را نمایان کرد، دو کشوری که با چالش‌های اقتصادی مواجهند که از این پس مقدم بر دوستی آنهاست.

جدال برسر نفت  

این هفته، امارات عربی متحده در چارچوب گفتگو‌ها در سازمان کشور‌های صادر کننده نفت «اوپک» با کشور‌های متحدش که گروه موسوم به اوپک پلاس را تشکیل داده اند، به شدت با تمدید «ناعادلانه» توافقی که تولید طلای سیاه را محدود می‌کند، مخالفت کرد، توافقی که عربستان سعودی از آن حمایت می‌کند.

این مذاکرات پس از چند بار به تعویق افتادن در نهایت روز دوشنبه گذشته تا اطلاع ثانوی به تعویق افتاد: شکستی نادر برای عربستان سعودی که نخستین صادر کننده نفت خام در جهان و بزرگترین اقتصاد دنیای عرب است.

اختلافات بین کشور‌های خلیج فارس عموما در کمال محرمانگی بین دیوار‌های کاخ‌ها حل و فصل می‌شود. اما این اختلاف علنی بی سابقه در فضایی گسترده‌تر از اختلافات فزاینده که در سال‌های اخیر بین این دو کشور مشاهده شده است، جای می‌گیرد.

با این حال، به گفته ناظران سناریو قطع کامل روابط دو کشور بعید است.

 

تلاش برای رهبری بازار جهانی نفت

محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی و محمد بن زاید آل نهیان ولیعهد ابوظبی (پایتخت امارات عربی متحده) نزدیک به یکدیگر تلقی می‌شوند و مسیر‌های مشابهی را طی کردند.

این دو که با نام‌های مخفف ام بی اس MBS و ام بی زد MBZ شناخته می‌شوند، هر دو عملا کشور غنی از نفت خود را رهبری می‌کنند و تا این اواخر دیپلماسی‌های موازی را پیش می‌بردند.

رقابت اقتصادی در کانون نزاع بین این دو کشور حوزه خلیج (فارس) است که تلاش می‌کنند از ذخایر وسیع طلای سیاه خود ضمن آماده شدن برای دوران پسانفت بهره ببرند.

ریاض به تازگی متنوع کردن اقتصاد فوق وابسته به نفت خود را آغاز کرد، روندی که از سال‌ها پیش توسط امارات آغاز شده است.

علی شهابی مشاور دولت عربستان می‌گوید: «عربستان سعودی از پنجاه سال خواب عمیق در عرصه سیاست و پویایی اقتصادی رنج می‌برد و اکنون زمان جبران کردن است.»

به گفته وی، امارات باید از این پس برای عربستان جا باز کند.

 

رقابت برسر جذب سرمایه های خارجی  

غول خفته عربستان سعودی امیدوار است با اماراتی رقابت کند که به یک مرکز اقتصادی و تجاری مهم تبدیل شده است و از سوی بانک جهانی در بین کشور‌هایی قرار داده شده است که تجارت با آن‌ها به راحترین نحو امکان پذیر است.

دبی به ویژه، یکی از هفت امیرنشینی که امارت عربی متحده را تشکیل داده اند، متنوع‌ترین اقتصاد خلیج (فارس) را به لحاظ مالی، گردشگری، حمل و نقل و فناوری دارد.

عربستان سعودی به تازگی کمپین جذابیت را نزد سرمایه گذاران بین المللی آغاز کرد، اما دیوان سالاری بد شهره و سبک زندگی فوق محافظه کارانه آن خارج نشینان را دلسرد می‌کند. 

 

کریستن فونتنروز محقق اندیشکده شورای آتلانتیک معتقد است این دو همسایه می‌خواهند آینده روابط مالی شان را بر دوستی شان مقدم کنند.

به گفته این مسئول سابق مسائل عربستان سعودی در کاخ سفید، این رویارویی از سوی واقعیت‌های اقتصادی دیکته می‌شود و در شایعات در مورد قطع روابطشان اغراق شده است.

در ماه فوریه، ریاض ضرب الاجلی را برای شرکت‌های خارجی که می‌خواهند قرارداد‌های دولتی را در این کشور بدست بیاورند تعیین کرد. عربستان اعلام کرد این شرکت‌ها باید مقر منطقه‌ای خود را که عمدتا در دبی است، در این کشور مستقر کنند.
یک مشاور دولت امارات که خواست نامش فاش نشود به خبرگزاری فرانسه گفت: «ضرباتی کوچک از سوی همسایه مان وجود داشت، اما اگر دبی بخواهد این اختلافات تحت کنترل خواهند ماند.»

 

اختلاف بر سر یمن و دیپلماسی منطقه ای 

وی افزود: «اتحاد‌های جدید در منطقه در حال شکل گیری است. دو جناح در حال ظهور است»، اما مشخص نکرد کدامند.
نخستین شکاف سال ۲۰۱۹ ظاهر شد، زمانی که امارات خارج شدن از باتلاق یمن را آغاز کرد، جایی که در کنار عربستان سعودی در ائتلافی نظامی بر ضد انصارالله حضور داست. این کشور که از نزدیک به هفت سال پیش درگیر جنگ یمن است، به گفته سازمان ملل قربانی بدترین فاجعه انسانی در جهان است.

علی شهابی خاطر نشان می‌کند این تصمیم «دلخوری» ایجاد کرد. وی می‌افزاید سعودی‌ها خروجی آرام‌تر و هماهنگ‌تر اماراتی‌ها را انتظار داشتند، اما آن‌ها (اماراتی ها) محاسبات خاص خود را دارند.

دیپلماسی منطقه‌ای نیز بین این دو شریک اختلاف انداخته است. سپتامبر ۲۰۲۰، امارات توافق عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی امضا کرد، اما عربستان سعودی همچنان بر ضرورت حل مسئله فلسطین پیش از هر گونه رویکرد مشابه تأکید می‌کند.

ژانویه، ریاض در نهایت برای حل اختلافی سه ساله که عربستان سعودی و متحدانشان را رو در روی قطر قرار داد، اقدام کرد.

 

عربستان سعودی و متحدانش قطر را به حمایت از اسلام گرایان که چهره‌های منفور امارات هستند، متهم می‌کردند. ابوظبی واکنش سردی نشان داد و فقط به برقراری روابط حداقلی با دوحه اکتفا کرد.