مسئولان کمک نکنند، چیزی از جامعه عشایر باقی نمی‌ماند/ واکسیناسیون تا دورترین نقاط دنبال شده است
خبرگزاری بسیج، عشایری، مازیار شیری: فرهنگ عشایر بخش تاثیرگذاری از فرهنگ ایرانی اسلامی است و از ابتدای شکل گیری انقلاب اسلامی عشایر همواره رسالت خود را در عرصه‌های دفاعی، اجتماعی و سیاسی انجام داده اند. جامعه‌ی عشایری مهد تربیت بیش از ده هزار شهید در دوران دفاع مقدس است. بسیج متشکل از همه‌ی مردم از جمله قشر وسیع و مهم عشایر کشور است. در گفتگوی تفصیلی با احمد سعیدی درباره‌ی عشایر و نقش آن‌ها در نظام جمهوری اسلامی پرداخته ایم. آنچه که پیش رو دارید حاصل این گفتگو با مسئول سازمان بسیج عشایری است.
لطفا بفرمائید که سازمان بسیج عشایری چگونه و با چه هدفی شروع به کار کرد؟
تشکیل بسیج عشایری به دوران دفاع مقدس بر می‌گردد و فلسفه تشکیل آن نیز به دستور حضرت امام خمینی(ره) جهت تشکیل بسیج باز می‌گردد. عشایر یکی از اقشاری هستند که در دوران دفاع مقدس به خوبی نقش آفرینی کردند. به جهت اینکه عشایر در حاشیه مرز‌ها زندگی می‌کردند، وقتی که دفاع مقدس اتفاق افتاد، اولین کسانی بودند که در مقابل دشمنان مانع ایجاد کردند و با امکانات محدود و سلاح‌های خودشان جلوی دشمن ایستادند.
بسیج عشایری در دهه شصت رسماً در دل سپاه‌های استانی شکل گرفت و در سال ۱۳۷۶ سازمان بسیج عشایری به طور مستقل در سازمان بسیج مستضعفین تشکیل شد. بیش از دو دهه از راه اندازی سازمان بسیج عشایری به صورت مستقل می‌گذرد. در ۲۴ استان رده داریم، بیش از ۱۶۰۰ پایگاه مقاومت عشایری و قریب به ۱۶۰ حوزه بسیج عشایری داریم که مشغول فعالیت در یگان‌های عشایری ما هستند.
سازمان بسیج عشایری در چه حوزه‌هایی فعالیت می‌کند؟
ظرفیتی به اسم معتمدین و سران ایلات داریم. شاکله اصلی و ساختار اجتماعی ایلات به گونه‌ای است که یک نفر از آن‌ها به عنوان معتمد ایل حرف آخر را می‌زند. یکی از ظرفیت‌های ما در دوران دفاع مقدس همین معتمدین ایلات بودند که با نفوذی که در مردم ایل خود داشتند به بسیج کنندگی و هدایت آن‌ها به سمت جبهه‌های دفاع مقدس کمک می‌کردند.
از زمان دفاع مقدس تاکنون اگر اتفاقی در کشور رخ دهد این معتمدین به کمک ما می‌آیند. مثلاً ما می‌خواهیم با قاچاق مواد مخدر مقابله کنیم و یکی از ظرفیت‌های ما سران ایلات هستند که به ما کمک می‌کنند. در واقع این افراد به عنوان محور در جامعه عشایر با ما همراه بوده اند، لذا یکی از برنامه‌های ما برگزاری همایش‌های ویژه سران و معتمدان ایلات، طوایف و عشایر است. در این همایش‌ها علاوه بر بصیرت و روشنگری، مشکلات و مسائل جامعه عشایری را بررسی خواهیم کرد. علاوه بر شناسایی مشکلات آن ها را به دسته بندی‌های آموزشی، فرهنگی، اقتصادی و معیشتی تقسیم کرده و با حضور مسئولین سازمان‌ها و نهاد‌های مرتبط برای آن‌ها راه کار پیدا می‌کنیم.
رویکرد اصلی سازمان بسیج عشایری به عنوان رویکرد غالب در چند سال اخیر مباحث محرومیت زدایی، خدمات رسانی و کمک‌های مومنانه است که عمده‌ترین فعالیت‌های ما را در دو سال اخیر شکل می‌دهند. رزمایش‌های خدمات‌رسانی، کمک‌های مومنانه و محرومیت زدایی در هفته بسیج برگزار شده است و برنامه‌های محوری ذیل این برنامه محرومیت زدایی داریم. یکی از برنامه‌های ما برگزاری میز خدمت برای رفع مشکلات جامعه عشایری است. مسئولین سازمان‌ها و دستگاه‌های مرتبط را به سمت مناطق عشایری هدایت می‌کنیم که در منطقه و در کنار عشایر به رفع مشکلات آن‌ها بپردازند.
محور معیشت جامعه عشایر دامشان است یکی از کار‌هایی که در بسیج عشایری در حال انجام آن هستیم کمک رسانی در حوزه دام و عشایر است. طرح بهره وری دام را در یک سال اخیر دنبال کردیم. در این طرح محور خدمت رسانی، آموزش امور بهداشتی و زیرساختی است. برای بیش از ۲۰ هزار عشایر در یک سال اخیر کلاس‌های آموزشی برگزار کرده ایم.
یکی از ظرفیت‌های عشایر ما در یک سال و نیم گذشته، نذر قربانی بوده است. تا به امروز در جامعه عشایری بیش از دو هزار راس دام سبک و قریب به ۱۷۰ راس دام سنگین را در پویش نذر قربانی داشته ایم که همه‌ی آن را در راستای فرمایش حضرت آقا و نهضت کمک‌های مومنانه در بین جامعه توزیع کردیم.
یکی از مشکلات عشایر در حوزه آبرسانی بود. طرح جامع آبرسانی را راه انداختیم و تحت عنوان این طرح خدماتی نظیر لوله کشی آب، مرمت و حفر چاه و خرید تانکر آب را انجام دادیم. در مجموع بیش از ۱۸۴۰۰ متر لوله کشی آب به پایان رسیده و همچنین قریب به ۶۰۰ تانکر را خریداری و در مناطق عشایری توزیع کردیم. بسیج عشایری بیش از ۱۳ میلیون لیتر آب رسانی در مناطق عشایری داشته است. از خدمات دیگر این نهضت می‌توان ساخت انواع آب انبار و احداث ۱۶۰ منبع آب در مناطق عشایری را نام برد. به تعبیر کارشناسان، امسال شاهد سخت‌ترین خشکسالی در ۵۰ سال اخیر بودیم.
بیش از ۱۳۲۲ جهیزیه را توزیع کردیم و همچنین بیش از ۷۶ هزار راس دام را در حوزه واکسیناسیون داشته‌ایم.
صیانت از ورزش‌ها و بازی‌های محلی یکی از بحث‌های مورد نظر مقام معظم رهبری بود که برای زنده نگه داشتن این ورزش‌ها و بازی‌های محلی در جامعه‌ی عشایر مسابقاتی را برگزار می‌کنیم.
امروزه بسیاری از عشایر به دلیل مسائل اقتصادی مجبور به تغییر سبک زندگی و مهاجرت به شهر‌ها شده اند و در واقع فرهنگ عشایری با تهدید مواجه است. گفتنی است که بسیاری از این افراد پس از مهاجرت به شهر‌های بزرگ دچار مشکلاتی مثل شغل‌های کاذب، حاشیه نشینی و مشکلات معیشتی می‌شوند. شما چه راهکاری برای جلوگیری از این اتفاقات دارید؟
من به عنوان خادم جامعه عشایری دغدغه عشایر و فرهنگ عشایر را دارم. علیرغم اینکه دشمنان ما به گونه‌ای ما را درگیر معضلات معیشتی می‌کنند، گاها ما هم در پی آن فرهنگ را ناخودآگاه کنار می‌گذاریم. یکی از دغدغه‌های ما در بسیج عشایر جدای از مسائل معیشتی و اقتصادی، دغدغه فرهنگی عشایر است. بار‌ها مطرح کرده ام که مسئول تقویت فرهنگ عشایری که برگرفته از سبک زندگی اسلامی ایرانی است، چه کسی است؟ عدم حضور دستگاه‌های فرهنگی که متولی فرهنگ در کشور هستند، در جامعه عشایر محسوس و مشهود است. کسی را در جامعه عشایر نمی‌بینیم که دغدغه مسائل فرهنگی عشایر را داشته باشد. متاسفانه یکی از تهدیدات جامعه عشایری در کنار مسائل معیشتی و اقتصادی مسائل فرهنگی عشایر است.
بنای فرهنگی عشایر فرهنگ کار و تلاش عشایر است. در واقع فرهنگ عشایر کار، تلاش و همبستگی خانواده است. فرزندان عشایر که نیاز به شغل دارند، حمایت نمی‌شوند و به حاشیه نشینی در شهر‌های بزرگ و شغل‌های کاذب روی می‌آورند و حتی حاضر نیستند که شغل پدرانشان را ادامه دهند. مشکلات فرهنگی و مشکلات معیشتی با هم در ارتباط هستند. متاسفانه جامعه عشایر در حال تبدیل شدن به جامعه سالمندان است. اگر مسئولین ما در این حوزه کمک نکنند در چند سال آینده چیزی از جامعه عشایر باقی نمی‌ماند. مشکلات فرهنگی در جامعه عشایر در کنار مسائل اقتصادی و معیشتی اولویت دارند ما در ذیل طرح شجره طیبه صالحین برنامه‌های متعددی برای بسیجیان عشایرمان فراهم آورده ایم. نهضت آموزش و پژوهش احکام ویژه بسیجیان جامعه عشایر درذیل شجره طیبه صالحین است. همچنین مسابقات کتابخوانی، آموزش قرآن در جامعه عشایری، نشست‌های بصیرتی و روشنگری در جامعه عشایری و برنامه‌هایی برای حجاب و عفاف برای زنان عشایر داریم. در مجموع می‌توانم عرض کنم که تنها سازمانی که دغدغه مسائل فرهنگی عشایر را دارد ما هستیم.
معضلات اقتصادی کنونی منجر به صرفه‌ی کم زندگی عشایری شده است. از طرفی کمبود نهاده‌های دامی کسب و کار اصلی عشایر یعنی دامداری را در معرض خطر قرار داده است. سازمان بسیج عشایری چه برنامه‌هایی در این زمینه دارد؟
واقعیت این است که امروز زندگی عشایر صرفه اقتصادی ندارد و دخل زندگی عشایر جوابگوی مخارج زندگی عشایر نیست. رویکردی را در سازمان بسیج عشایری دنبال می‌کنیم که برای زندگی عشایر صرفه اقتصادی ایجاد کنیم. بباید ظرفیت‌هایی که در جامعه عشایری وجود دارد را شناسایی و احیا کنیم. یکی از اشکالات آنجاست که از گذشته تا به امروز در جامعه عشایر محورمان را بر پایه گوشت قرمز قرار داده ایم، در صورتی که جامعه عشایر ظرفیت‌ها و محصولات دیگری نیز دارد. گیاهان دارویی، گردشگری، زنبور عسل، محصولات کشاورزی و لبنی از این ظرفیت‌ها هستند. اما متاسفانه به سمت تک محصول گوشت‌قرمز رفته‌ایم.
رویکرد ما این است که بتوانیم ظرفیت‌ها را احیا کنیم و عشایر را به سمت ظرفیت‌های گیاهان دارویی، گردشگری سوق دهیم. همچنین کارگاه‌های کوچک محصولات لبنی را دنبال می‌کنیم. کرک و پر دام‌های عشایر ظرفیت عظیمی هستند که متاسفانه امروز رها شده اند یا دور ریخته می‌شوند. سازمان‌های مسئول در بحث فرآوری کرک و پشم در جامعه عشایری ورود نکرده اند. این ظرفیت عظیم می‌تواند برای ما ارزآوری داشته باشد. امروزه کرک دام عشایری را از استان‌های مرزی با قیمت بسیار ناچیز می‌خرند و آن طرف مرز با دلار و قیمت چند ده برابری می‌فروشند.
به نظر شما چه مشکلاتی بیشتر از بقیه گریبان جامعه‌ی عشایری را گرفته اند؟
یکی از مشکلات جامعه عشایری بحث کمبود و گرانی نهاده‌ی دامی است که قیمتش نسبت به سنوات گذشته چند صددرصد افزایش داشته است. یکی از مشکلات دیگر ما در جامعه عشایری خرید تضمینی دام توسط دولت است. گوشت قرمز از کالا‌های استراتژیک است و دولت باید خرید تضمینی داشته باشد. عشایر در جبهه تامین امنیت غذایی ما در خط مقدم قرار دارند.
مشکل دیگر ما در جامعه عشایری آموزش دانش آموزان و مدارس عشایر هستند. ۳۶۰۰ مدرسه عشایری داریم که از این تعداد قریب به هزار مدرسه از آن‌ها فاقد سرویس بهداشتی هستند و بیش از ۱۲۰۰ مدرسه دارای سرویس بهداشتی نامناسبی هستند. قریب به ۳ هزار و ۲۰۰ مدرسه فاقد آبخوری اند. بیش از ۲۰۰ هزار دانش آموز عشایری داریم. بعد از دوره ابتدایی ریزش زیادی در دانش آموزان داریم و بسیاری از فرزندان عشایر متاسفانه وارد مقطع متوسطه نمی‌شوند.
طبق اصول و آرمان‌های انقلاب اسلامی و امام راحل، امروزه سهم عشایر نسبت به عدالت اجتماعی بسیار پایین و ناچیز است. اگر ترازوی عدالت بگذاریم سهم عشایر بسیار پایین است. در بحث مدارس عشایری که عرض کردم عدالت آموزشی که مطالبه حضرت آقا است، وجود ندارد. در مجموع عشایری که کمترین بهره را از زیرساخت کشور می‌برند و بیشترین بازده را به ما می‌دهند از عدالت آموزشی برخوردار نیستند. باید شورای عالی عشایر تشکیل شود تا با مدیریت رئیس‌جمهور مشکلات بررسی شوند.
در حوزه واکسن الحمدالله هیچ مشکلی نداشتیم و این امر با همت بسیج عشایری و بسیج جامعه پزشکی صورت گرفت. همکاران ما تزریق واکسن را تا دورترین نقطه عشایر نشین دنبال کردند.
