توجه اسلام به پیشرفت و توسعه علمی زنان، یکی از ابعاد اهمیت شناخت جایگاه علمی حضرت زهرا(س)

- همدان- اعظم محسنی امجد : در فرهنگ دینی اسلام علم و علما از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند، گزافه نیست اگر گفته شود پیشرفت‌های مسلمانان، پس از تکیه بر معنویت، مرهون تلاش‌های علمی آنان بوده است که در آن نقش شخص نبی اکرم(ص) و اهل‌بیت معصومین بسیار برجسته است. در این میان توجه به جایگاه علمی حضرت فاطمه(س) از چند جهت دارای اهمیت است ؛ از یک‌سو بیانگر توجه اسلام به پیشرفت و توسعه علمی در مورد زنان، و از سوی دیگر بیانگر قابلیت‌ها و ویژگی‌های شخص آن حضرت است که با توجه به عمر کوتاه؛ در اوج مقام علمی و فرهنگی قرار گرفته بود.
برای درک مقام معنوی و فضایل آن حضرت کافی است که روایات رسیده از پیامبر اکرم ـ صلی‌الله‌علیه‌و‌اله ـ را از خاطر بگذرانیم. فاطمه بهترین زنان دو عالم است، افضل از همه بانوان جهان و از مقام عصمت کبری برخوردار بود، و از هر حیث نسبت به بانوان جهان برتری دارد و الگوی زنان بعد از خود است؛ فاطمه سیده زنان عالمین است.
امام صادق ـ علیه‌السلام ـ نقل شده که سؤال فرمود: آیا می‌دانید تفسیر کلمه «فاطمه» چیست؟ راوی گوید: خیر مولایم مرا به تفسیر آن آگاه فرمایید؛ فرمود یعنی که شر و بدی در وجود او راهی ندارد چنان‌که در روایات فراوان آمده است: حضرت زهرا تنها بانویی بود که در شأن همسری امیرمؤمنان بود و اگر علی نبود، برای زهرا کفوی نبود؛ این روایت و روایت‌های دیگری که در منابع حدیثی درباره مقام و فضیلت حضرت زهرا آمده است، همه نشانگر این است که این بانو فضایل و مقام معنوی و علمی بسیار بالایی داشت.
از نظر علمی در حدی بود که سایر ائمه در آن درجه قرار داشتند؛ اگر آن بانو هم‌کفوی غیر از علی نداشت، این حقیقت بیانگر عظمت علمی حضرت زهرا ـ سلام‌الله‌علیها ـ است.
«الله لقد فطمها الله تبارک و تعالی بالعلم و عن الطمث بالمیثاق»: خداوند آن بانو را از علم مملو ساخت و از ناپاکی‌های زنان در عالم در منع کرد و مبرا نمود.
«به خدا سوگند خداوند متعال آن حضرت را به‌قدری در علم وسعت و ظرفیت داد که از علم بشری بی‌نیاز نمود و هرگز نیازی به آموختن از دیگران نداشته باشد؛ زیرا پدرش اولین معلم اسلام است و آخرین پیامبر است که خداوند او را با دین کامل و کتاب آسمانیش به‌سوی بشریت فرستاد».
همچنان‌که علی می‌فرمود: «بپرسید از من از هر چیزی که نمی‌دانید و از هر چیزی که می‌خواهید؛ زیراکه در این سینه من علومی انباشته شده که از پیامبر فراگرفته‌ام و همواره دنبال مردمی هستم که لیاقت داشته باشد، تا آن را به آنها بیاموزم. فاطمه نیز از این مقام رفیع علمی برخوردار بود؛ چون هم‌شأن با علی در تمام فضایل معنوی و علمی بود، اگر ما به خطبه آن حضرت که درباره دفاع از ولایت که در مسجد ایراد فرمود خوب تأمل کنیم، خطبه‌اش را هم‌سنگ خطبه‌های امیرمؤمنان خواهیم یافت.
مرحوم مجلسی درباره تفسیر حدیث امام باقر ـ علیه‌السلام ـ که فرمود: «...فطمها الله بالعلم...»؛ یعنی به سبب کثرت علم از جهل بریده شد و به‌قدری علم دارد که جهالت هرگز در آن راه ندارد و از آغاز آفرینش برخوردار از علوم ربانی شده، بنابراین با توجه به اینکه آن حضرت تنها دختر پیامبر اکرم بوده است که فرزندانش امامان معصومی چون حسن و حسین هستند که هریک معدن و مخرن علوم الهی بودند و در حضور آن بانو تعلیم و تربیت دیده بودند.
از طرفی آن بانو تنها هم شان امیرمؤمنان ـ علیه‌السلام ـ بود و از هر جهت خصوصاً از جهت علمی و همچنین یازده امام معصوم که وارث علم الهی هستند، فرزندان آن حضرت هستند و تمام آنها به فضایل آن حضرت تصریح کرده‌اند و آن حضرت در تمام فضایل با آنها شریک است و آنها وارث علم فاطمه ـ سلام‌الله‌علیها ـ هستند که مصحف فاطمه به آنها رسيد.