یادمان‌های دفاع مقدس در خوزستان در روزهای پایانی اسفند ۱۴۰۰ آکنده از عطر شهیدان و ایثارگران دفاع مقدس و میزبان خیل عظیم زائران راهیان نور است.
دانش‌آموزان و دانشجویان، پیر و جوان، زن و مرد با هر وسیله نقلیه اعم از قطار، اتوبوس و ماشین‌های شخصی به خوزستان آمدند تا قدم در قدمگاه شهیدان راه حق و حقیقت بگذارند.
در این میان روایت هنرمندانه از حماسه و شور و استقامت دلیرمردان دفاع مقدس حال و هوای دیگری دارد؛ هنرمندان متعهد همپای روایت‌گران راویان فتح و دفاع مقدس در یادمان‌های شهیدان بخشی از زندگی‌نامه و حماسه آفرینی‌های ایثارگران و جانبازان را به تصویر می کشند.
اینجا به گلزار شهدای هویزه آمدیم تا در کنار شهدای حماسه هویزه به تماشای نمایش محیطی «پناهنده» بنشینیم و همراه با زائران راهیان نور از استان‌های آذربایجان شرقی و سیستان و بلوچستان شریک یک اتفاق هنری بشویم.
راننده‌ها در نقش تماشاگر
برخی در خلوتی با شهیدان به گفت‌وگو نشستند، نمایش طبق معمول اغلب نمایش‌های خیابانی و محیطی با یک بحث چالشی آغاز می‌شود تا نگاه‌ها را به خود جلب کند؛ بازی ظریف و هنرمندانه هنرمندان خوزستانی در یادمان‌های دفاع مقدس تماشایی است به شکلی که تماشاگر را مات و مبهوت تا پایان اجرا همراه می‌سازد؛ گوشه‌ای از این جمع باشکوه کاروان‌های راهیان نور، راننده‌های اتوبوس در شگفت و تعجب به سر می‌برند که در کنار مزار سردار شهید "علم الهدی" چه اتفاقی افتاده است؟
از سیستان تا کرخه نور
با یکی از زائران راهیان نور به گفت‌وگو می‌نشینم، محمد ۲۷ ساله از سیستان و بلوچستان که برای اولین بار به هویزه آمده است، فضای معنوی گلزار شهدای هویزه را بسیار خوب توصیف می‌کند و می‌گوید: هر یک از این شهدا سرگذشت عجیبی دارند و بسیار برایم جالب بود که در کنار شهدای حماسه هویزه با یادمان شهدای «کرخه نور» آشنا شدم که تا به حال کسی برایم از آن چیزی به من نگفته بود اما در این نمایش با بخشی از این روایت و حماسه مردم خوزستان آشنا شدم و بازیگر مرد این نمایش به خوبی ایفاگر یک رزمنده دفاع مقدس بود.
عکس‌ها روی دست‌ها
لحظاتی به نمایش که دقت می‌کنم، عکس‌هایی در حین اجرا روی دست‌ها گرفته می‌شود از شهید «بهنام محمدی» نوجوان خوزستانی در دفاع مقدس تا «نادر حمید» شهید مدافع حرم روایتی چند خطی از آنها گفته می‌شود و در پایان به ایثار و جان‌فشانی کادر درمان و شهدای مدافع سلامت کشور منتهی می‌شود.
تمام تلاش گروه اجرایی برای ایجاد ارتباط دو سویه با مخاطبان و زائران راهیان نور به ثمر نشسته است، اشکی که در گوشه چشم برخی از جوانان از اجرای نمایش جمع شده گویای تأثیر آن است.
مدیر کاروان به نمایندگی از گروه اجرایی از همه تقدیر می‌کند و همه برای سلامتی هنرمندان «متعهد» صلواتی بلند قرائت می‌کنند.
ناگهان فراخوان زائران برای سوار شدن به اتوبوس‌ها و ادامه سفر در مناطق یادمان‌های دفاع مقدس خوزستان از بلندگو پخش می‌شود.
اولویت مدیران فرهنگی چیست؟
مصطفی بوعذار، مدیر گروه تئاتر «آئین مردم» می‌گوید: امسال با وجود تلاش‌های صورت گرفته برای برگزاری «همایش ملی تئاتر خیابانی راهیان نور» که محوری ترین برنامه هنری در موضوع راهیان نور است، این رویداد اجرا نمی‌شود اما هنرمندان متعهد گروه و جمعی از هنرمندان شاهد و ایثارگر در قالب چهار نمایش خیابانی و محیطی به صورت جهادی و خودجوش میزبان زائران راهیان نور هستند.
دبیر همایش ملی تئاتر خیابانی راهیان نور ادامه داد: پس از دو سال وقفه در اعزام کاروان‌های راهیان نور انتظار داشتیم در اسفند ماه شاهد برگزاری این رویداد ارزشی باشیم اما گویا اولویت برخی مدیران فرهنگی کشور و خوزستان چاپ و نصب بنر است.
هنر انقلابی را فقط شعار می‌دهند
این هنرمند شناخته شده تئاتر افزود: تئاتر خیابانی با ظرفیت بالا می‌تواند در جهاد تبیین نقش بسزایی را عمل کند و در معرفی شهدای شاخص دفاع مقدس و جلوگیری از تحریف وقایع دفاع مقدس نقشی تأثیر گذار داشته باشد.
بوعذار که بازیگر و کارگردان یکی از این نمایش‌ها است با اشاره به نبود حمایت و بی‌توجهی نهادهای فرهنگی و متولی هنر انقلابی گفت: هنرمندان زیادی برای حضور و اجرا در یادمان‌های دفاع مقدس علاقه‌مند بودند که متأسفانه امسال حتی کاروان هنرمندان کشور به یادمان‌های دفاع مقدس سفر نکرد.
وقت رفتن
گروه اجرایی هنرمندان خوزستان وسایل خود را جمع می‌کنند تا به همراه با وسیله نقلیه شخصی به یادمان شهدای «نهر خین» بروند.
با آنها همراه می‌شوم، پس از مسافتی وارد یادمان شهدای «نهر خین» می‌شوند، نمایشی دیگر گویا در حال اجراست؛ مرد و زنی در حال گفت‌وگو در میانه زائران و تماشاگران هستند، آنها به خوبی از المان‌ها و نشانه‌ها و تصاویر شهدای موجود در یادمان برای انعکاس پیام نمایش خود استفاده می‌کنند.
قهرمان شما کیه؟
جمعیت کثیری برای دیدن نمایش جمع شدند، اینجا روایت یک قهرمان است، قهرمان‌هایی با لباس‌های خاکی، سفید، قرمز، سبز و شاید هر رنگی دیگر….
این نمایش با پرسش از تماشاگران به اوج خود می‌رسد که «قهرمان شما کیه؟»
«قهرمان شما کیه؟» کلید واژه نمایش بعدی است که توسط گروه تئاتر «آئین مردم» در یادمان «شهدای نهر خین» اجرا می‌شود هر یک از تماشاگران اسم فردی را می‌گویند؛ یکی از آنها پدر خود را که جانباز دفاع مقدس است، قهرمان خود می‌داند و دیگری برادر شهیدش؛ جوانی زیر لب معلم خود را قهرمان می‌داند.
امسال در کنار اجراهای تئاتر خیابانی خبری از بنر و لوگوهای ادارات فرهنگی و هنری نبود.
هنرمندان جهادی با تواضع و فروتنی اجرای خود را به پایان می‌رسانند و پس از آن با برخی تماشاگران و جوانانی که مشتاق حضور در تئاتر خیابانی هستند به گفت‌وگو می‌نشینند با یکی از این جوانان گپی می‌زنیم؛
شنیدن یا دیدن؟
علیرضا ۳۴ ساله اهل آذربایجان غربی است که برای سومین بار به راهیان نور آمده است، وی برخی نمایش‌های سال‌های گذشته را نیز دیده و علاقه‌مند به هنر تئاتر شده است.
علیرضا به تحلیل مناسبی از یک نمایش رسیده و برای اینکه به مفهوم کلی این نمایش بپردازد، می‌گوید: اجراهای تئاتر خیابانی بهترین فرصت برای بازگویی ایثار و شهادت سرداران است و ما به عینه می‌توانیم آن را احساس کنیم و از هر گفت‌وگو و شعارهای تکراری دور بشویم.
علیرضا در پایان می‌گوید که شنیدن کی بُود مانند دیدن....
صدای اذان ظهر در یادمان می پیچد، همراه با گروه اجرایی و تماشاگرانشان در یادمان «شهدای خین» نماز ظهر را اقامه می‌کنیم.
هنر متعهد انقلابی
گروه هنرمندان خوزستانی نشان دادند که هنر متعهد انقلابی در اقدام و عمل اینگونه می‌تواند تأثیرگذار باشد.
پشتکار هنرمندان با بصیرت ستودنی است، آنها همچنان در حال تردد هستند و همه روزه تا ۲۹ اسفند در یادمان‌های «شلمچه» گلزار شهدای «هویزه» موزه جنگ خرمشهر و یادمان «شهدای خین» نمایش‌های خیابانی و محیطی اجرا کنند و خاطره ساز خوبی برای زائران راهیان نور باشند.
