مروری بر رسم و رسوم آئینی مردم استان مرکزی در ماه رمضان/از اهو اهو در محلات تا الم‌ترانی در ساوه

به گزارش خبرگزاری بسیج استان مرکزی ماه مبارک رمضان فرصتی شد تا به آداب و رسوم قدیمی مردمان استان مرکزی را در ماه مبارک رمضان و ایام روزه داری بپردازیم آدابی که هنوز اهالی دیار آفتاب سینه به سینه آن را به یکدیگر منتقل می کنند و گنجینه ای از سنن گذشتگان این دیار است

پیشواز رفتن

از رسم‌های مردم استان مرکزی در رابطه با ماه رمضان، به‌جا آوردن رسم پیشواز است. آنها در نیمه دوم ماه شعبان خود را برای رفتن به سوی ماه رمضان آماده می‌کنند. برخی از مومنان این استان، ۳ روز آخر و برخی هم آخرین روز ماه شعبان را روزه می‌گیرند.

 کلوخ‌اندازان

کلوخ‌اندازان از رسم‌های مردم استان مرکزی است که در ماه شعبان برگزار می‌شود. لازم به ذکر است که این آیین بیشتر بین مردم فراهان رواج دارد. برخلاف رسم مردم برخی از استان‌های کشور که در این روز از خانه خارج می‌شوند و به طبیعت بیرون از شهر و روستا می‌روند، مردم فراهان در خانه یکی از بزرگان فامیل گرد می‌آیند و عصرانه می‌خورند. عصرانه هم شامل آش رشته است که میزبان تهیه دیده. البته این رسم بین سالخوردگان رواج دارد.

سحرخونی یا سحرخوانی

سحرخونی یا سحرخوانی هم از رسم‌های ویژه ماه رمضان در استان مرکزی است. در گذشته که وسایل ارتباط جمعی وجود نداشت مردم با به‌جا آوردن این رسم در نیمه‌های شب، یکدیگر را برای تهیه و خوردن سحر از خواب بیدار می کردند. در شهرستان خمین رسم بود که نوجوانان مراسم سحرخوانی را اجرا کنند. آنها بر بام خانه‌های محله خود می‌رفتند و با کوبیدن بر پشت یک طبل و خواندن مناجات، رسم سحرخوانی را برگزار می‌کردند. مردم شهرستان دلیجان هم مانند مردم خمین این رسم را به‌جا می‌آوردند و به آن «سحرخون» می‌گفتند. سحرخوانان دلیجانی هرچه به زمان اذان نزدیک‌تر می‌شدند، ریتم نواختن طبل را تندتر می‌کردند تا مردم بدانند تا اذان چقدر فرصت دارند.

اذان گفتن بر پشت‌بام‌ها

مردم استان مرکزی به‌ویژه شازندی‌ها و فراهانی‌ها -ا لبته آنهایی که صدای خوبی دارند- طبق آیینی قدیمی سحرگاهان و هنگام افطار بر پشت بام‌ها می‌روند و اذان می‌گویند. گفتن اذان صبح در ماه‌های دیگر سال نیز بین آنها مرسوم است.

اهو اهو در محلات

خورهه یک منطقه باستانی در شهرستان محلات است. مردم این منطقه در دینداری شهره هستند. آنها همه ساله در ماه مبارک رمضان و شب تولد امام حسن(ع) مراسمی را برگزار می‌کنند که به "اهو اهو" معروف است. براساس این سنت قدیمی با تاریک‌شدن هوا نوجوانان و کودکان به صورت گروه‌های مختلف به در خانه‌ها می‌روند و یکی از آنها با صدای بلند شعری می‌خواند و دیگران در همسرایی با او «اهواهو» می‌گویند و از صاحبان خانه‌ها آجیل و تنقلات طلب می‌کنند.

 مراسم شب‌های نیمه

در مناطق روستایی دلیجان و نراق به ویژه در سینقان و خاوه از سیزدهم تا پانزدهم ماه رمضان را «شب‌های نیمه» می‌گویند. رسم بوده در این شب‌ها بعد از افطار، کودکان و نوجوانان به صورت دست‌های کوچک در کوچه‌ها راه بیفتند و در خانه‌ها را بزنند و از صاحبان خانه آجیل و خشکبار بگیرند.

مجالس ختم قرآن مجید

جلسات ختم قرآن مجید در همه نقاط استان برگزار و معمولا جلسه‌های ختم قرآن بانوان در خانه‌ها و آقایان در مساجد برپا می‌شود.

 خوردنی‌های ماه رمضان

سفره افطاری ماه رمضان در استان مرکزی به نوبه خود مورد توجه است. بانوان ضمن تهیه شام افطاری، پخت انواع آش و فرنی را هم در برنامه‌های روزانه خود دارند. همچنین برخی بانوان اراکی هنور رسم دارند برای سفره افطاری انواع شیرینی‌ مانند «زولبیا و گوش فیل» و «فتیر» را در خانه تهیه کنند. معمولا فتیر را با شیر گرم صرف می‌کنند و خوردن شیره انگور هنگام افطار و سحر هم در این استان مرسوم است.

شب افطاری  

«شب افطاری» عنوان رسمی است که در استان مرکزی برگزار می‌شود و در این رسم خانواده تازه‌داماد، غذای افطاری، طبقی شیرنی، زولبیا و هدیه مخصوص آماده می‌کند و به خانه نوعروس می‌فرستد.

نخل‌گردانی در نراق

شب‌های نوزدهم و بیست و یکم ماه رمضان مصادف با سالگرد ضربت خوردن و شهادت حضرت علی(ع) با برگزاری مراسم سوگواری در استان مرکزی همراه است. روز بیست و یکم رمضان هم اهالی نراق مانند عزاداری امام حسین (ع) نخل‌گردانی می‌کنند و به عزاداری می‌پردازند. در شب‌های قدر مراسم شب‌زنده‌داری و خواندن دعای جوشن کبیر در همه نقاط استان رایج است.

• فضیلت شب‌های قدر

الم‌ترانی در ساوه

«الم‌ترانی» عنوانی آیینی مربوط به ماه رمضان است که همه ساله در ساوه و در آخرین شب‌های رمضان و بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء از سوی جوانان برگزار می‌شود. آنها مقابل خانه‌های بستگان و آشنایان جمع می‌شوند، شعری می‌خوانند و نام یکی از اهالی آن خانه را که در مراسم الم‌ترانی  شرکت دارد به زبان می‌آورند. شرکت‌کنندگان سپس با گفتن «یاثواب، یاجواب» از صاحب‌خانه شیرینی طلب می‌کنند.

عید فطر  

صبح روز عید سعید فطر هم  مومنان روزه‌دار و نمازگزاران در مساجد و مصلاها حضور می‌یابند و با خواندن نماز این عید یک ماه روزه‌داری را جشن می‌گیرند و این روز مبارک را به هم تبریک می‌گویند. در برخی مناطق روستایی هم رسم است که بعد از اقامه نماز، مردم پیشنماز مسجدشان را تا در خانه‌اش مشایعت می کنند.