آیین‌های سنتی «ماه محرم» در تفرش؛ از «علم‌بران» تا «تعزیه‌خوانی»
به گزارش خبرگزاری بسیج استان مرکزی؛ با فرارسیدن ماه محرم تمام شهرهای کشورمان چهره‌ی عزا به خود می گیرند و سیاه پوش می‌شوند. در تمام کوچه و خیابان‌ها می‌توان پرچم‌های سبز و مشکی و علم‌ها را دید.
تفرشی‌ها مانند مردم سایر نقاط استان مرکزی و کشور از چند روز مانده به ماه محرم خود را برای عزدارای در این ماه آماده می‌کنند و با سیاه پوش کردن حسینیه‌ها و مساجد و بقاع متبرکه، ارادت خود را به حضرت اباعبدالله الحسین (ع) نشان می‌دهند.
علم‌بران تفرشی‌ها
از جمله مراسم‌هایی که در تفرش در ایام ماه محرم برگزار می‌شود و قدمتش حداقل به دوره قاجار می‌رسد، مراسم «علم بران» است که در محله فم این شهر اجرا می‌شود. محله فم شامل محلات کوچکی چون مشهد، خلچان، شش ناو، زاغرم و میانده است.
شش ناو، میانده، خلچان و زاغرم هر کدام برای خود تکایایی جداگانه دارند. این تکایا غالبا در یک پلان مشابه ساخته شده و شامل میانگاه با سکویی برای برگزاری تعزیه در میان و حجره‌هایی در دو طبقه در اطراف میانگاه هستند.
عَلم صاحب علمان از روز اول محرم در جایگاه استوار و تا پایان محرم در جایگاه می‌ماند. در برخی از خانواده‌ها به طور موروثی علم از پدر به پسر رسیده و بر این اساس این مراسم تداوم یافته است. در روز اول محرم مردم محله‌های دارای تکیه با چند علم سیاه از تکیه حرکت کرده و به درب خانه‌های صاحب علم می‌روند. حضور در جلوی خانه‌های صاحب علم قراردادی و برخی مواقع به ترتیب قدمت علم‌ها است.
علم گردانی در روستای عزالدین
روستایی در ۲۶ کیلومتری شهر تفرش که مردمانش از ترکان شاهسون هستند که در دوره صفوی به منطقه کوچانده شده و در قالب چند طایفه در مناطقی از دشت ساوه و منطقه رودبار تفرش سکنا داشته‌اند.
در این روستا چند علم وجود دارد که در روز تاسوعا گردانده شده و ملبس می‌گردند. این علم‌ها به خانواده های خاصی تعلق دارند و از درب خانه این صاحب علمان در روز تاسوعا حرکت داده شده، در محل های روستا چرخانده شده و هریک از اهالی که نذری در ارتباط با علم و مراسم سوگواری سردار کربلا و یارانش دارد با تقدیم پارچه ای یا به نوعی خلعتی که بیشتر شامل پارچه های مشکی و سبز ساده یا گل دار است در مراسم شرکت می کنند.
صاحب علم با چند نفر علم را حرکت داده و با خواندن دو بیت ترکی که دایما در مراسم تکرار می شود به درب خانه اهالی می روند. یکی از نکات جالب توجه رسیدن دو علم به هم است که بسان دو شخص حقیقی به شانه یکدیگر زده و در اصطلاح علم گردانی سربوس می دهند و در هنگام برخورد دو علم اهالی نوحه سرایی کرده و ندای «یا حسین» سر می دهند. در روز عاشورا این علم ها در جلوی هیئات عزادار و با سایر مظاهر عزاداری از جمله نخل گردانده می شوند و پس از انجام مراسم، علم ملبس را عاری از هرگونه پوششی کرده و در گوشه خانه صاحب علم تا مراسم سال بعد نگه می دارد.
تعزیه؛ آئینی با قدمتی کهن
در میان تمام شهرهای کشور، تفرش در تعزیه‌خوانی شهرت بیشتری دارد. حتی برخی نیز تفرش را مهد تعزیه ایران می‌دانند و بزرگ‌ترین اساتید تعزیه‌خوانی در تکیه‌ی دولت تهران از این شهرستان برخاسته‌اند. همچنین قدیمی‌ترین نسخه‌های برگزاری تعزیه، در تفرش پیدا شده است. در تفرش تعداد زیادی حسینیه و تکیه وجود دارد که محل مناسبی برای برگزاری این هنر آئینی است.
بیش از ۲۰ گروه تعزیه‌خوان در این شهرستان فعالیت می‌کنند، در این شهرستان و روستاهای اطرافش تعداد زیادی تکیه وجود دارد که در سا‌ل‌های اخیر به طرز زیبایی مرمت و بازسازی شده‌اند و همه‌ساله با فرا رسیدن ماه محرم و صفر، عزاداران زیادی به تماشا می‌روند و گروه‌های هنری تعزیه و شبیه‌خوانی به رسم دیرینه، با اجرای تعزیه و بازسازی وقایع صحرای نینوا، مظلومیت امام حسین(ع) و اصحاب ایشان را به نمایش می‌گذارند. تکیه‌ی قدیمی زاغرم تفرش دومین تکیه‌ی خشت و گل ایران از مکان‌های اجرای تعزیه در ماه محرم است که با سبک معماری خاصش جزو آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
مراسم نخل بندان محله طرخوران تفرش
در شب تاسوعا برای روز عاشورا در محله طرخوران به آذین نخل محله می‌پردازند، که به اصطلاح نخل بندان می‌گویند. قدمت این آئین به دوره صفويه می‌رسد. چند نفر از پیشکسوتان وسایل نخل از جمله آینه، طناب‌های پنبه‌ای و... را می آورند و به تزیین نخل می پردازند. سپس طناب پنبه ای را در گوشه ها قرار می دهند و پنبه ها را جوهر قرمز می زنند و در جلو و عقب علم وصل می کنند که نماد خون امام حسین (ع) در روز عاشورا است و شروع به مراسم و صلوات فرستادن بر محمد و آل محمد(ص) می کنند. سپس آینه ها را وصل می کنند که نمادی از روشنایی و نور می باشد و پارچه ها را طرفین نخل آویزان می کنند و عمامه ای در جلو یا عقب نخل قرار می دهند و به تزیین نخل می پردازند.
انتهای پیام/
