آیین برپایی شاه حسین گویان یا شاخسِی واخسِی در تبریز
به گزارش خبرگزاری بسیج از آذربایجان شرقی، در این مراسم که با عنوان قدیمی‌ترین مراسم عزاداری آذری ها در محرم شناخته می‌شود، مردم عزادار چوبدستی را که نمادی از شمشیر است، در دست می‌گیرند و به نوحه خوانی می‌پردازند.
عزاداران چوب به دست، این چوبدستی را از زمین تا فرق سر خود حرکت می‌دهند و همزمان پاهایشان را به زمین می‌کوبند. نوحه‌ای هم که در این مراسم خوانده می‌شود، به زبان ترکی همراه با واژه «شاخ سی» که کوتاه و مختصر شده «شاه حسین» است، خوانده می‌شود.
در این مراسم، شاه حسین گویان به دسته‌های مختلف تقسیم می‌شوند و هر کدام نداهای خاصی مانند شاخسی واخسی، حیدر صفدر، مظلوم حسین و… به سر می‌دهند. این عزاداری ویژه ترک‌ها، از چند روز قبل از محرم شروع شده و تا روز عاشورا ادامه دارد.
عزاداران در میدان‌های اصلی محلات حاضر شده و هر یک چوبدستی بلندی همراه آورده و به دستور رئیس محله صف می‌بندند و چوبدستی را مثل شمشیر در دست راست گرفته و دست خود را به کمر نفر سمت چپ گرفته و صف مرتبی به وجود می‌آورند. این عزاداران با حرکات چرخشی در جواب اشعار و ابیاتی که ریش سفید محله با آهنگ حزن‌انگیزی می‌خواند همه با هم کلمه «شاه حسین و وا حسین» را بر زبان می‌رانند و بر سینه می‌زنند. شهریار در منظومه حیدربابا به این مراسم نیز اشاره کرده است.
