به گزارش خبرگزاری بسیج استان مرکزی؛ مهارت‌های زندگی توانایی‌هایی هستند که با تمرین مداوم پرورش می‌یابند و شخص را برای روبه‌رو شدن با مسائل روزانه زندگی، افزایش توانایی‌های روانی، اجتماعی و بهداشتی آماده می‌کنند. در تعریف دیگر می‌توان مهارت‌های زندگی را مجموعه‌ای از مهارت‌ها و شایستگی‌های فردی و گروهی دانست که افراد برای زیستن در هزاره جدید به آن نیازمند است. همزمان با یادگیری تسلط و استقرار، در این مهارت‌ها فرد علاوه بر رسیدن به آرامش و تعادل در زندگی فردی و اجتماعی به ایفای نقش در زندگی خود می‌پردازد.
به طور کلی مهارت‌های زندگی عبارتند از توانایی‌هایی که منجر به ارتقای بهداشت روانی افراد جامعه، غنای روابط انسانی، افزایش سلامت و رفتارهای سالم در سطح جامعه می‌شود. مهارت‌های زندگی هم به صورت یک راهکار ارتقای سلامت روانی و هم به صورت ابزاری در پیشگیری از آسیب‌های روانی–اجتماعی مبتلا به جامعه نظیر اعتیاد، خشونت‌های خانگی و اجتماعی، آزار کودکان، خودکشی، ایدز و موارد مشابه قابل استفاده است.
به طور کلی این مهارت‌ها ابزاری قوی در دست متولیان سلامت روانی جامعه در جهت توانمندسازی جوانان در ابعاد روانی–اجتماعی است که به افراد کمک می‌کنند تا در زندگی روزمره و در مواجهه با چالش‌ها مثبت عمل کرده، هم خودشان و هم جامعه را از آسیب‌های روانی–اجتماعی حفظ کنند و سطح بهداشت روانی خویش و جامعه را ارتقاء بخشند.
در محیطی که دائما در حال تغییر است، یعنی در دنیای پرشتاب امروز، داشتن مهارت‌های زندگی برای غلبه بر موانع زندگی روزمره ضروری است.
دلیل نیاز ما به مهارت‌های زندگی چیست؟
صلاحیت روانی-اجتماعی که به‌عنوان توانایی مقابله‌ی مؤثر با چالش‌ها نیز شناخته می‌شود، مهارتی بسیار ضروری است که نه‌تنها به شما در دستیابی به اهداف بلندمدت‌تان کمک می‌کند، بلکه سلامت روانی، جسمی و اجتماعی شما را نیز بهبود می‌بخشد.
هنگامی که بتوانید به طور مؤثر با اضطراب و فشارهای زندگی مقابله کنید، معضلات مربوط به سلامتی رفتار را به حداقل خواهید رساند.
مهارت‌های زندگی به شما کمک می‌کند تا:
راه‌های خلاقانه‌ای برای حل مسئله و تصمیم‌گیری بیابید
تأثیر اعمال خود را تشخیص داده و مسئولیت آنها را بر عهده بگیرید
گزینه‌ها یا منابع موجود را قبل از تصمیم‌گیری‌های مهم تجزیه‌وتحلیل کنید
درک بهتری از خودآگاهی، همدلی و قدردانی از دیگران داشته باشید
و باعث ایجاد اعتماد در ارتباطات بین‌فردی می‌شود و فضا را برای همکاری و مشارکت گروهی باز می‌کند.
به‌طور خلاصه، مهارت‌های زندگی به شما کمک می‌کند همزمان که برای چالش‌ها و فرصت‌های زندگی شخصی و حرفه‌ای آماده می‌شوید ندای درونی خود را پیدا کنید.
اگرچه مهارت‌های زندگی با سلامتی و توسعه‌ی فردی شما مرتبط است، خوب است در مورد محیط اطراف و روابط شخصی خود نیز تأمل کنیم. مهارت‌های زندگی در این حوزه منجر به اجتماعی شدن، بردباری و افزایش عزت‌نفس می‌شود. همچنین، یاد می‌گیریم بدون پرخاشگری «نه» بگوییم و برای رسیدن به راه‌حل‌های مفید سازش کنیم.
این مهارت‌های 10 گانه که برای ایجاد تغییرات عملی که منجر به رشد شخصی می‌شود، عبارتند از:
*خودآگاهی
اگر بتوانید نقاط قوت و ضعف خود را درک کنید و بین آنها تفاوت قائل شوید، شما فردی خودآگاه هستید. این توانایی به شما کمک می‌کند تا انتخاب کنید، اقداماتی انجام دهید و تصمیماتی بگیرید که با توانایی‌های شما سازگار باشد. نمونه‌هایی از خودآگاهی عبارت‌اند از:
توانایی درک اینکه چه کاری می‌توانید یا نمی‌توانید انجام دهید
شناخت استعدادهای خود و آگاهی از مجموعه مهارت‌های خود
توانایی تمایز بین جنبه‌های ضعیف و قوی توانایی‌ها یا رفتارتان
*عزت نفس
عزت نفس به احساسی اشاره دارد که در مورد خود و نظر دیگران درباره‌ی خودتان دارید. افرادِ با عزت‌نفس سالم به خود و توانایی‌هایشان اعتماد دارند. آنها از نظرات دیگران درباره‌ی خود نمی‌ترسند. نمونه‌هایی از عزت‌نفس سالم و مثبت عبارت‌اند از:
ایجاد تصویر یا تلقی مثبت از خود
احترام گذاشتن به خود و انتخاب‌ها یا تصمیمات‌تان
تحت‌تأثیر قرار نگرفتن از نظرات دیگران درباره شما
*روابط بین‌فردی
انسان‌ها ذاتا موجوداتی اجتماعی هستند و روابط دوستانه باعث افزایش سلامت اجتماعی و روانی آنها می‌شود. مهارت‌های بین فردی به توانایی تعامل سازنده با دیگران و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز اشاره دارد. روابط بین‌فردی شامل مجموعه‌ای از مهارت‌های درهم‌تنیده است، مانند:
توانایی ایجاد مکالمات در موقعیت‌های ناآشنا یا جدید (مانند کنفرانس‌های تجاری)
توانایی ایجاد احساس امنیت برای دیگران در حضور شما (مثل زمانی که در یک مصاحبه‌ی شغلی هستید و در آن با طرف مقابل ارتباط می‌گیرید)
توانایی مدیریت تعارض و حل مسائل (مثلا مخالفت محترمانه با مدیر و ارائه‌ی راه‌حلی متفاوت)
*قاطعیت
کوتاه آمدن درباره‌ی یک مسئله بدون آسیب رساندن به احساسات فردی دیگر، آسان نیست. قاطعیت به شما می‌آموزد چگونه با کمک آن به بیان آزادانه‌ی نظر خود بدون آسیب رساندن به احساسات دیگری، تعادل را به‌نحو ظریفی حفظ کنید. در محل کار، تعیین حد و مرز و نه گفتن به افراد بسیار دشوار است. با قاطع بودن، می‌توانید نیازها و انتظارات خود را به شیوه‌ای محترمانه بیان کنید.
*ارتباط مؤثر
یکی از حیاتی‌ترین مهارت‌های زندگی، ارتباط مؤثر، شامل ارتباط غیرکلامی این مهارت فراتر از کلامی است. این مهارت فراتر از تبادل ساده‌ی کلمات یا حرکات است و شامل توانایی ابراز شفاف خود می‌شود. نمونه‌هایی از ارتباطات مؤثر عبارت‌اند از:
ارائه‌ی ماهرانه‌ی ایده‌ها و متقاعد کردن دیگران درمورد آنها
استفاده از تُن صدای درست، زبان و نشانه‌های غیرکلامی مناسب هنگام ارائه‌ی اطلاعات یا برقراری تعامل با افراد
توجه کردن به احساسات خود و دیگران و ایجاد احساس امنیت برای دیگران در حضور شما
*تفکر انتقادی
مهارت تفکر انتقادی به توانایی نقادانه فکر کردن اشاره دارد، یعنی توانایی تفکیک واقعیت‌ها از نظرات. این مهارت روش‌های بیان و ابراز افکار و ایده‌های‌مان را بهبود می‌بخشد. انعطاف‌پذیری و صراحت در فرایند تفکر، فضایی برای تفکر خلاق و نوآورانه ایجاد می‌کند. تفکر انتقادی شامل توانایی‌های متعددی است، از جمله:
شناسایی و برنامه‌‌ریزی پیشاپیش برای خطرات احتمالی
تمایز قائل شدن بین نظرات و واقعیت‌ها
به چالش کشیدن سوگیری‌های شخصی و بررسی موقعیت‌ها با رویکردی بی‌طرفانه
*تصمیم‌گیری
به توانایی استفاده از اطلاعات موجود برای ارزیابی موقعیت و انتخاب آگاهانه، تصمیم گیری گفته می‌شود. این مهارت به رشد مهارت‌های حل‌مسئله کمک می‌کند و دارا بودن آن یک ویژگی بسیار ارزشمند در محل کار است. نمونه‌هایی از مهارت تصمیم‌گیری عبارت‌اند از:
تحت‌تأثیر عوامل بیرونی قرار نگرفتن در هنگام تصمیم‌گیری
قاطع بودن درمورد نیازها، انتظارات و اهداف غایی خود
توانایی تفکیک احساسات خود و پرداختن به تفکر منطقی
*مدیریت زمان
مدیریت زمان به شما کمک می‌کند به وظیفه‌تان عمل کنید، فعالیت‌های خود را سازماندهی کرده و تحت فشار به‌خوبی کار کنید: همچنین اضطراب را کاهش می‌دهد و شما را قادر می‌سازد اهداف‌تان را با موفقیت تعیین کنید. برای سازماندهی و عمل به اولویت‌های خود، باید زمان خود را هوشمندانه مدیریت کنید. مهارت‌های مربوط به مدیریت زمان چندین مزیت دارند، از جمله:
دانستن اینکه چگونه از وقت خود پربارتر استفاده کنید و منظم بمانید
تعیین اولویت‌ها و نه گفتن به چیزهایی که فوری نیستند
احساس اضطراب کمتر و داشتن انرژی برای انجام موفقیت‌آمیز کارها
*مذاکره
مردم اغلب به مذاکره به‌عنوان یک بازی بردوباخت نگاه می‌کنند، در حالیکه در واقعیت، مذاکره یک موقعیت بردـبرد است. توانایی مصالحه یا توافق در بحث به‌نحوی که به نفع همه باشد، سنگ‌بنای مذاکره‌ی موفق است. این توانایی یکی از مهم‌ترین مهارت‌های بین‌فردی است که به حل تعارضات و مشکلات کمک می‌کند.
*همدلی
هوش عاطفی و همدلی بالا شما را قادر می‌سازد دیگرانی را که ممکن است بسیار متفاوت از شما باشند، بپذیرید. شفقت نشان دهید، یاری کنید و به موقعیت‌های مختلف پاسخ مناسبی دهید. همدلی کردن کیفیت روابط اجتماعی را بهبود می‌بخشد، و اعتماد و احترام را در بین شما و دیگران ترویج می‌دهد.
حوريا بروجردیان كارشناس مشاوره
