مساجد باید همان کارکردی که زمان پیامبر(ص) داشتند را اکنون داشته باشند
به گزارش خبرگزاری بسیج، مسجد همواره در دوره‌های مختلف تاریخ از صدر اسلام تا پیروزی انقلاب اسلامی محلی برای تضارب آراء و حل مشکلات هر محله در جامعه بوده و هیچ گاه نمی‌توان از نقش محوری آن در حل بحران‌ها و اسیب‌های اجتماعی غافل بود مانند دوران دفاع مقدس، کرونا، سیل، زلزله و هزاران بحران غیرقابل پیش بینی که اگر همیاری و همکاری مساجد با حضور مردم نبود قطعا مستلزم صرف هزینه‌های زیاد و یا حضور چندین نهاد و سازمان است. در همین رابطه خبرگزاری شبستان گفتگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین علی رضایی مسئول نمایندگی ولی فقیه در سازمان بسیج مستضعفین در مورد جایگاه مساجد در دوران دفاع مقدس انجام داده به شرح زیر ارایه می‌شود.
تعریف مسجد در زمان پیامبر گرامی اسلام بفرمایید؟
مسجد به عنوان محل عبادت انسان‌ها و محل ارتباط با خداوند نامگذاری شده است و، اما سوال اینجاست که چرا خانه پیامبر (ص) کنار مسجد بود. حضرت محمد (ص) دو چیز را بیان می‌کنند؛ یکی اینکه پیامبر می‌خواهد ارتباط خود را با خداوند در مسجد بنا کند و از طرفی پیوند میان پیامبر با مردم نیز در مسجد برای اداره حکومت دینی باشد یعنی مسجد جایگاه ویژه‌ای را در زمان پیامبر گرامی اسلام دارد. به عبارتی می‌توان این گونه بگوییم که مسجد پیوند و ارتباط دین با دنیا است که کمتر به آن پرداخته می‌شود.
در زمان پیامبر اکرم (ص) مسجد پیوند میان دنیا و دین، دین و دنیا برقرار کرده بود یعنی تمام اموری که مربوط به دین مردم بود در مسجد بیان می‌شد و آنچه مربوط به دنیای مردم هم بود در مسجد بیان می‌شد و این کارکرد مهم مساجد در زمان پیامبر گرامی اسلام و اولین کاری که حضرت محمد (ص) آن را انجام داد، بنا کردن مسجد بود. در جایی نقل شده است که پیامبر گرامی اسلام از حضرت جبرییل سوال کرد محبوب‌ترین مکان نزد خدا کجاست و جبرییل پاسخ داد محبوب‌ترین مکان نزد خداوند مسجد است و در باب استحباب مساجد و ساخت آن روایات و آیات قرآن بسیار است. حریم مسجد باید رعایت شود، زیرا مسجد محل عبادت و خانه خدا است و همچنان سفارش شده است که افرادی که وارد مسجد می‌شوند طهارت مسجد و خود را حفظ کنند و در زمان ورود به مساجد لباس پاکیزه و تمیز بپوشند. مسجد باید خوشبو باشد، زیرا محل عبور مردم است و البته کسانی که مسجد می‌سازند باید ویژگی‌هایی داشته باشند، باید اهل نماز و ایمان به خدا باشند و کسانی هستند که اهل زکات و خداترس هستند.
کارکردهای مسجد در زمان پیامبر گرامی اسلام را توضیح بفرمایید؟
مسجد در زمان پیامبر گرامی اسلام رسانه بود و مردم وقتی در مسجد حاضر می‌شدند از اخبار روز و وضعیت مسلمانان آگاه می‌شدند و حتی از وضعیت حکومت اسلامی و دشمنان نیز اطلاع می‌یافتند. اگر مسجد رسانه باشد، در مسجد منفی بافی نمی‌شود و همیشه نقاط مثبت ذکر می‌شود و پیام مسجد در قلب‌ها قرار می‌گیرد، اما در غیر از مسجد پیام‌ها ناقص است و همیشه با شبهات همراه است. پیام مسجد انقلاب ساز است و کوتاه و کم عمق نیست و همیشه باقی می‌ماند. پیام مساجد با اولویت موضوعات هدایت است. ارشاد و پیام مساجد اجرا می‌شود و پیام دهندگان مسجد عاقل و عالم هستند در حالی که در سایر فضا‌ها این افراد نه عالم و نه عاقل هستند، مسجد رسانه‌ای بسیار عظیم است.
مهمترین کارکرد و ظرفیت مساجد را توضیح بفرمایید؟
از مهمترین کارکردهای مساجد در صدر اسلام این است که مساجد مرکز تعلیم و تربیت، آموزش و مسایل پژوهش بودند به طوری که هر گاه پیامبر وارد مسجد می‌شدند، می‌دیدند که گروهی در حال عبادت هستند و گروهی مشغول تعلیم و تربیت و آموزش هستند و می‌فرمودند که هر دو گروه کار زیبایی انجام می‌دهند، اما من گروهی را که به مسایل علمی می‌پردازند، انتخاب می‌کنم. این امر نشان می‌دهد که مسجد این ظرفیت را ایجاد کرده است که می‌تواند محل علم و تعلیم باشد. یکی از کارکردهای مسجد علم آموزی و دانش و مسایل ترویج علم و دانش است. در صدر اسلام کتابخانه‌های بزرگی بوده است که این کتابخانه‌ها در مساجد مورد مراجعه دانشمندان و علما بوده است.
جایگاه مساجد در امور سیاسی و حاکمیتی توضیح بفرمایید.
کارکرد دیگر مسجد این است که مسجد محل تصمیمات سیاسی و حاکمیتی است. در زمان پیامبر اکرم (ص) برخی از سفیران که از کشورهای دیگر به ملاقات پیامبر می‌آمدند در مسجد آن‌ها را ملاقات می‌کردند. پیامبر اکرم خانه خود را در کنار مسجد می‌ساخت یعنی ارتباط مردم با مسجد بسیار نزدیک و مسجد محل رجوع آنهاست یعنی محوریت زندگی و مسایل مردم مسجد است. مهمترین مسایل جنگ دفاع از کشور و دفاع از مرز و بوم در محل مسجد بوده است و مردم در آنجا تجمع می‌کردند و پیامبر حضور می‌یافتند و دستورات لازم برای دفاع از کشور اسلامی را ارایه می‌کردند، به همین منظور بعد از جنگ احد مردم به مسجد آمدند و پیامبر در آنجا خطبه خواندند و تعیین تکلیف کردند و با مشورت مردم تصمیم گرفتیم. قبل از جنگ بدر نیز مردم در مسجد حضور یافتند یعنی مسجد برای تصمیم گیری برای امور مهم از جمله جنگ و دفاع است.
مساجد چه نقشی در حل اختلافات میان مردم در صدر اسلام دارند؟
مسجد محل قضاوت امور مردم است. مردم با مراجعه به مسجد دادخواهی می‌کردند یعنی مسجد محل دادگستری آن‌ها بوده است و مردم در آنجا داد خود را بیان می‌کردند و بعد دادشان را می‌ستاندند. پیامبر اکرم (ص) و حضرت علی (ع) بار‌ها در مسجد قضاوت می‌کردند و مردم و یا شاکیان از عدالت با حضور متشاکی دعاوی خود را مطرح می‌کردند و مسایل حل می‌شد. مسجد محل فرماندهی و بسیج مردمی بوده است یعنی هرگاه جنگی قرار بوده انجام شود، محل تجمع مردم برای دفاع از کشور و تصمیم گیری برای مواجهه با دشمن بوده است.
مردم چگونه از حوادث جامعه از طریق مساجد آگاه می‌شدند؟ مساجد چگونه می‌توانند میدان داری خود را در جامعه تحقق ببخشند؟
مسجد محل آگاهی از حوادث بزرگ بوده است و با اذان بلال همه در مسجد جمع می‌شدند و وقتی اذان به موقع نبود، مردم متوجه می‌شدند که حادثه و اتفاقی رخ داده است و باید همه مردم به مسجد بروند تا در جریان حادثه بزرگ قرار گرفته و در مورد آن تصمیم گیری شود. ارایه خدمات پزشکی از دیگر کارکردهای مسجد است. مسجد وقتی این کارکرد‌ها را پیدا کند، می‌تواند ابهت و میدان داری خود را تحقق بخشد و خدمات عمومی بخش دیگری از کارکردهای مسجد است یعنی محلی برای ارایه خدمات برای محرومان و مستضعفان بوده است و محلی برای حل مشکلات آن‌ها محسوب می‌شد. افرادی اگر به هر دلیلی در اداره زندگی به مشکل برمی خوردند به مسجد می‌رفتند و در مسجد به مشکلات آن‌ها رسیدگی می‌شد. مساجد مردمی‌ترین پایگاه اجتماعی مردم بودند. مساجد به تمام فعالیت‌های مردم جهت دهی و جهت گیری الهی می‌داد یعنی هر خدمتی که در مسجد انجام می‌شد، خدمتی الهی محسوب می‌شد. وقتی مسجد محل رجوع و حل مشکلات مردم باشد و محلی برای اداره خدمات مورد نیاز آن‌ها باشد، خطا و نارسایی کم است، زیرا رویکرد افرادی که آن‌ها آنجا مشغول کار هستند، الهی است.
مسجد چگونه می‌تواند جامعه را به صلاح دعوت کند؟
با این رویکرد فساد و تبعیض در مساجد وجود ندارد. اگر مسجد این رویکرد‌ها و مولفه‌های لازم در جامعه را برای خود زنده کند، جامعه رو به صلاح می‌رود و مردم امیدوار به آینده خود و کشور می‌شوند.
امام ره در انقلاب اسلامی چه رویکردی نسبت به مساجد دارند؟
امام (ره) رویکرد مهم خود را در انقلاب مساجد قرار دادند و همواره تاکید داشتند که مساجد را پر کنید، مساجد سنگر هستند. بر اساس همان رویکرد تاریخی امام (ره) نیز همان موضوع را در جامعه اسلامی مورد توجه قرار دادند. امام (ره) محل ارتباط خود با مردم را حسینیه جماران قرار دادند. حسینیه حرمت دارد و در کنار مساجد است و به نام اهل بیت نامگذاری شده است و مهمترین تصمیمات، اعلان‌ها و خبر‌ها برای جامعه اسلامی در جماران گرفته می‌شد.
جایگاه مساجد در دفاع مقدس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
از دیگر کارکردهای مساجد بسیج نیرو برای دفاع از کشور است. در دفاع مقدس بدرقه، پشتیبانی، سازماندهی رزمندگان از مساجد بود و تمام خدماتی که نیاز بود در این دفاع مقدس انجام شود، مساجد آن را میدان داری می‌کردند. در مساجد تکریم از خانواده‌های رزمندگان انجام می‌شد و در صورت نبود رزمندگان مساجد به زندگی آن‌ها رسیدگی می‌کردند. مساجد محل برگزاری بهترین مراسمات برای شهدا و دفاع مقدس بود و مسجد از زمانی که فردی برای حضور در جبهه‌ها حاضر می‌شد و تا زمانی که به شهادت می‌رسید، تمام امور در مسجد صورت می‌گرفت. در انقلاب مسجد محوریت داشت و مسجد محل روشنگری علما، بزرگان و دانشمندان بود. امام (ره) انقلاب خود را از مسجد آغاز کرد یعنی مسجد اعظم قم.
نقش مساجد در انقلاب اسلامی و تبلیغات توضیح بفرمایید؟
طی انقلاب محل حرکت مردم و تبلیغ انقلاب مساجد بود. انقلاب در محرم و صفر اوج گرفت به عنوان مکانی که برای روشنگری مردم بود، مساجد مردم را با انقلاب آشنا کردند.
از مساجد چه مطالباتی باید داشته باشیم؟
باید در موضوع مساجد مطالباتی نیز داشته باشیم، ابتدا اعلام کنیم سه رکن در مساجد وجود دارد که ابتدا امام جماعت، رکن دوم هیئت امنا و رکن سوم پایگاه مقاومت است و مردمی که به مسجد وارد می‌شوند باید در نهایت احترام و عزت باشند، از کودک خردسال تا پیرمرد چندساله که وارد مسجد می‌شوند باید مورد احترام و آگاهی باشند. مردم باید در مسجد احساس آرامش کنند و بدانند اگر به مساجد می‌روند نیازهای آن‌ها پاسخ داده می‌شود و فرقی نمی‌کند که نیازهای آن‌ها مادی باشد یا معنوی. مساجد زمینه شادی، آموزش، آگاهی بخشی را فراهم می‌کند؛ بر همین اساس از کودک چند ساله تا بانوان خانه دار و کهنسال، جوان و نوجوان همه می‌توانند در مساجد حضور داشته باشند و مسایل خود را حل کنند.
در شرایط امروز جامعه مساجد چه کارکرد‌هایی می‌توانند داشته باشند؟
کارکردهای مساجد در زمان پیامبر (ص) اکنون باید ترویج شود یعنی مساجد باید مسایل دینی مردم را پاسخ داده و به مسایل سیاسی جامعه در مساجد توجه شود. باید میز خدمت به مساجد منتقل شود یعنی مسئولان در مساجد حضور یافته و میز خدمت را ترویج دهند و در آنجا به مشکلات مردم توجه کنند. در زمان کرونا مساجد یکی از مهمترین پایگاه‌های مقابله با کرونا بود. مردم در مساجد مشکلات جسمی خود را مطرح می‌کردند و واکسن در آنجا ارایه می‌شد. در زمان کرونا مسجد محل جمع آوری کمک‌های مومنانه آن‌ها بود و محلی برای توزیع مایحتاج نیازمندان بود. کارکرد‌هایی در زمان کرونا به مساجد برگشت و این کارکرد‌ها باید در تمام زمان‌ها باشد. در زمان انقلاب مسجد محل تجمیع آرا برای اداره حکومت دینی بود و اکنون نیز این محل برای جمع آوری رای مردم است و این همان کارکرد زمان رسول گرامی اسلام است.
نقش ائمه جماعت در مساجد و جذب مردم توضیح بفرمایید؟
باید امام جماعت رفتار با مردم را از کودک تا کهنسال تجربه کند. برخی از ائمه جماعات بسیار با مهارت هستند یعنی افرادی فعال، خوش رفتار و خوش گفتار هستند و از همه جهت ائمه جماعات توانمندی لازم را دارند. هیئت امنا نیز باید رفتار خود را با مردم بازسازی کند و از کودک و کهنسال همه باید در مساجد حضور داشته باشند و باید زمینه حضور همه اقشار مختلف مردم در مساجد فراهم شود و این موضوع از عهده امام جماعت و هیئت امنا بر می‌آید. پایگاه‌های بسیج و مقاومت باید در مساجد فعال باشند و تلاش کنند تا این سه رکن در کنار یکدیگر مسجد را فعال کنند و باید کاری کرد تا نیازهای مختلف مردم در مسجد جامه عمل پوشیده شود و مردم امیدوار به آینده باشند.
در اوایل انقلاب مایحتاج مردم در مساجد توزیع می‌شود. مساجد محل توجه مردم به عدالت و رسیدگی به محرومان بود، مشکلات مردم باید به مساجد بازگردد. در حال حاضر دولت، امور مساجد و کانون‌ها به مساجد توجه دارند و امیدواریم کارکرد‌هایی که در زمان پیامبر گرامی اسلام وجود داشته است و در دوران دفاع مقدس تجربه شده است، این کارکرد‌ها در مسجد اتفاق بیفتد و همه به مساجد دلبستگی داشته باشند. برای حضور بهتر بانوان در مساجد مهد کودک باید دایر شود تا مسایل و سرگرمی آن‌ها را فراهم کرده و بانوان با خیال راحت در مساجد حاضر شوند، اما متاسفانه برخی از مساجد فقط برای یک وعده درشان باز می‌شود، اما برخی از مساجد مستغلاتی برای اداره امورشان دارند و برخی محلی برای اداره مساجد ندارند که باید برای آن‌ها راه حلی پیدا کرد. امیدواریم مساجدی در تراز انقلاب اسلامی باشند و محلی برای تربیت مجاهدان و انسان‌های والا باشند. فرماندهان دفاع مقدس در هیئت‌ها و مساجد تربیت شده اند. تمام شهدای مشهور در مساجد تربیت شده اند. امیدواریم مساجدی در تراز انقلاب اسلامی داشته باشیم و اگر به رویکرد‌های مساجد در دوران پیامبر اکرم بازگردیم، انشاءالله زمینه‌ای برای ظهور امام زمان (عج) فراهم می‌شود.
انتهای پیام/
