نزول ۳۰۰ آیه قرآن کریم در شأن حضرت علی(ع)
به گزارش سرویس خبری بسیج جامعه زنان-حجت‌الاسلام محسن افشار، مدرس حوزه علمیه از همدان، با بیان اينکه صدها آیه از قرآن کریم در شأن حضرت علی(ع) نازل شده است، اظهار کرد: بسیاری از علمای شیعه و علمای اهل سنت از جمله سیوتی در کتاب تاریخ الخلفا و در تاریخ ابن اسکار نقل می‌کنند که بیش از ۳۰۰ آیه از آیات قرآن درباره حضرت علی(ع) نازل شده که یکی از این آیات آیه ۶۷ سوره مائده است که به آیه تبلیغ هم مشهور است.
در این آیه می‌خوانیم: «يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ۖ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ ۚ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ؛ اى پيامبر، آنچه را از پروردگارت بر تو نازل شده است به مردم برسان. اگر چنين نكنى امر رسالت او را ادا نكرده‌اى. خدا تو را از مردم حفظ مى‌كند، كه خدا مردم كافر را هدايت نمى‌كند.» این آیه در روز هجدهم ذی‌الحجه سال دهم هجری، زمانی که پیامبر اکرم(ص) از حجة‌الوداع باز می‌گشتند، در مکان غدیر خم نازل شد، جبرئیل هبوط کرد و به پیامبر(ص) دستور داد افرادی که جلوتر رفتند بازگردند و صبر کنند کسانی هم که هنوز به محل غدیر خم نرسیده‌اند به آنها ملحق شوند. پیامبر(ص) به دستور خداوند در آن مکان حضرت علی(ع) را به‌عنوان پیشوای مردم به همگان معرفی کردند.
علمای شیعه در این مطلب با یکدیگر اتفاق نظر دارند و علمای اهل تسنن همچون اباعبدالله، فخرالدین شافعی در کتاب التفسیر الکبیر، جلال‌الدین شافعی در کتاب الدور المنصور این مطلب را در کتب خود نقل کرده‌اند که طبق دستور پیامبر فرمانروایی بر مردم پس از پیامبر(ص) بر هیچ کس به جز علی(ع) جایز نیست.
یکی از صدها آیه‌ای که در مقام و منزلت حضرت علی(ع) نازل شده؛ آیه سوم سوره مائده است که در این آیه می‌خوانیم: «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلَامَ دِينًا؛ امروز دين شما را به كمال رسانيدم و نعمت خود بر شما تمام كردم و اسلام را دين شما برگزيدم.» همه امامیه بدون استثنا اتفاق نظر دارند که این آیه در شأن حضرت علی(ع) نازل شده است.
بعد از غدیر خم که پیامبر(ص) امام علی(ع) را به‌عنوان خلیفه و جانشین معرفی کردند پس از بیان ولایت حضرت این آیه نازل شده است. بسیاری از حافظان آثار و علمای اهل تسنن نیز در این مطلب با امامیه همراه هستند. سیوتی که یکی از علمای اهل سنت و در کشور مصر بوده، در میان اهل سنت انسان معتبری محسوب می‌شود در کتاب الدور المنصور نقل می‌کند هنگامی که روز عید غدیر فرا رسید پیامبر(ص) فرمود هر کسی من مولای او هستم علی مولای اوست، پس از این واقعه، آیه سوم مائده نازل شد.
طبق این روایت الیوم روز عید غدیر است و آیه نازل شده درباره ولایت حضرت علی(ع) است. سند دیگر که این آیه در روز غدیر نازل شده و درباره حضرت علی(ع) است در کتاب تاریخ بغداد، خطیب بغدادی در جلد هشتم نقل می‌کند که پیامبر اکرم(ص) فرمود کسی که روز ۱۸ ذی‌الحجه را روزه بگیرد معادل ۶۰ ماه برایش ثواب می‌نویسد و این روز مصادف با روز غدیر خم است که پیامبر(ص) دست حضرت علی(ع) را گرفت و فرمود هر کس من مولای او هستم علی مولای اوست.
عمر ابن خطاب برای عرض تبریک به خدمت حضرت علی(ع) رسید و گفت «ای فرزند ابوطالب تو مولا و سرپرست من و تمام مسلمانان هستی.» سپس خداوند آیه سوم سوره مائده را نازل کرد. به اتفاق علمای شیعه و بسیاری از علمای اهل تسنن، آیه فوق پس از واقعه غدیر نازل شده و منصوب به حضرت علی(ع) است.
یکی دیگر از آیاتی که درباره حضرت علی(ع) است، آیات اولیه سوره معارج است، بسیاری از مفسران و راويان حدیث از شیعه و سنی ذیل آیات اولیه سوره معارج شأن نزولی را معرفی کرده‌اند که پیامبر اکرم(ص) وقتی در غدیر خم حضرت علی(ع) را برای جانشینی خود منصوب کرد، چیزی نگذشت که خبر آن در همه جا پیچید یکی از منافقان که نعمان ابن حارث نام داشت خدمت پیامبر(ص) آمد و گفت: «ما شهادت به یگانگی خداوند و پیامبر دادیم سپس ما را امر به جهاد و حج دادی که همه اینها را پذیرفتیم تا اینکه این جوان را به جانشینی خود منصوب کردی آیا این کار از ناحیه خودت بوده یا از ناحیه خداوند؟»
پیامبر فرمود: «قسم به پروردگار آسمان و زمین که این امر از جانب خداوند بوده.» در این میان نعمان ابن حارث برگشت و درحالی که به سمت مرکب خودش می‌رفت گفت: «خداوندا اگر این سخن حق است و از جانب توست سنگی از آسمان بر ما بباران. ناگهان سنگی از آسمان بر سرش فرود آمد و او کشته شد. در این زمان بود که آیات اولیه سوره معارج نازل شد. در این آیات از قرآن کریم می‌خوانیم: «سَأَلَ سَائِلٌ بِعَذَابٍ وَاقِعٍ لِّلْكَافِرِينَ لَيْسَ لَهُ دَافِعٌ؛ تقاضاکننده‌ای، تقاضای عذابی وقوع‌یافتنی کرد (این عذاب) برای کافران است. هیچ دفع‌کننده‌ای ندارد.»
این شأن نزول علاوه بر کتب تفسیری شیعه در منایع معتبر اهل سنت هم آمده است. مرحوم علامه امینی در جلد اول کتاب الغدیر با ذکر مطلب و سند از ۲۹ نفر از علمای اهل سنت این را نقل می‌کند که شأن نزول آیات اولیه سوره معارج درباره حضرت علی(ع) است. یکی از سندهای اهل سنت می‌توان به تفسیر روح المعانی نوشته آقای آلوسی اشاره کرد. آلوسی این حکایت و شأن نزول را آیات اولیه سوره معارج نقل کرده است.
«مولا» در حديث غدیر خم که پیامبر فرمودند هر کس من مولای او هستم از این پس علی مولای است به مفهوم یار و یاور نیست بلکه به مفهوم جانشین و سرپرست است، چراکه اگر این واژه به مفهوم دوست و یاور بود نعمان ابن حارث تا به این حد عصبانی نمی‌شد و از خداوند درخواست عذاب نمی‌کرد.
