به گزارش سرویس خبری بسیج جامعه زنان- با توجه به اینکه بیشتر فعالیت‌های اقتصادی بانوان در بخش خانواده است، بنابراین زنان با مدیریت صحیح این بخش نقش مهمی در اصلاح الگوی مصرف و امور اقتصادی جامعه و خانواده بر عهده دارند. زنان نه تنها در خرید لوازم و مواد مصرفی نقش مهمی دارند، بلکه در درست مصرف کردن و همچنین نگهداری مواد مصرفی نیز باید مدیریت داشته باشند و حتی در به‌کار‌گیری درست درآمد‌های مالی اگر احساس وظیفه و حفظ سرمایه‌های کشور در آنان ایجاد شود، در حفظ منابع ملی نیز تأثیر بسزایی دارند و این امر خودبه‌خود عاملی برای ایجاد الگوی مناسب مصرف برای نسل‌های بعدی خواهد بود. 

 

اقتصاد خانواده به معنای چگونگی ساماندهی منابع مالی خانواده است. زنان در این سازماندهی و مدیریت اقتصادی نقش کلیدی دارند. با مدیریت صحیح آنان تعادل بین تولید و مصرف فراهم می‌آید و با برنامه‌ریزی و اجرای صحیح آن، رشد و توسعه اقتصاد خانواده محقق می‌شود. 

زنان اغلب استعداد خوبی در مدیریت اقتصادی دارند. به طور نمونه می‌توان به اوایل شکل‌گیری اسلام هم رجوع کرد. حضرت خدیجه همسر بزرگوار رسول خدا (ص) بانویی تاجر بودند. 

همچنین اسلام زن را در همه شئون زندگی از قبیل تحصیل، کار و آنچه مایه قوام حیات انسانی است با مرد مساوی می‌داند و او می‌تواند به طور مستقل کار کند و مالک حاصل کار و کوشش و نیز نفع و ضرر خود باشد. 

 

اسلام زنان را برای فعالیت اقتصادی آزاد گذاشته و به آنان استقلال داده و آنان را مالک مسائل و کار خویش کرده و حق قیمومیت را در معامله‌های زن از دیگران سلب و در عین حال با برداشتن مسئولیت تأمین بودجه خانوادگی از دوش زن، او را از هر نوع اجبار و الزامی برای پذیرش فعالیت اقتصادی معاف کرده است. 

اگر زن مالی را به دست آورد، مرد حق ندارد بدون رضای او آن ثروت را تصرف کند، در عین حال بر مرد لازم است مخارج و هزینه‌های خانواده را تأمین کند.

اسلام به زن حق تحصیل ثروت و استقلال کامل اقتصادی داده است. 

خداوند در قرآن مجید ۱۴۰۰ سال پیش فرموده است: «للرجال نصیب مما اکتسبوا و للنساء نصیب مما اکتسبن» مردان را از آنچه کسب می‌کنند بهره است و زنان نیز از آنچه به‌دست آورند بهره است. (نساء، آیه ۳۲) 

خداوند در آیه فوق، همانطور که «مردان را از نتایج کار و فعالیت‌شان ذی‌حق دانسته، زنان را نیز در نتیجه کار و فعالیت‌شان ذی‌حق شمرده است. 

 

 نخستین رهنمود اسلام نیز در مدیریت اقتصاد خانواده، برنامه‌ریزی برای هزینه‌کردن و ایجاد تعادل میان دخل و خرج زندگی است و خداوند در قرآن در این زمینه می‌فرماید: بر توانگر است که از دارایی خود هزینه کند و هر که روزی‌اش بر او تنگ شده باشد، از آنچه خداوند به او داده است، خرج کند. از این رو هر کس برای رسیدن به توازن و تعادل میان دخل و خرج زندگی، باید برنامه خاص خود را داشته باشد که برای مدیریت و رعایت این توازن می‌توان از قدرت و مهارت زنان در خانواده استفاده کرد. 

 همچنین اسلام به زن حق تحصیل ثروت و استقلال کامل اقتصادی داده است. به عنوان مثال می‌فرماید: مردان را از آنچه کسب می‌کنند، بهره است و زنان نیز از آنچه به دست آورند بهره است. (نساء، آیه ۳۲) 

 

دکتر زهرا روح‌اللهی‌امیری، کارشناس حوزه زنان در خصوص مدیریت اقتصادی و تعریف ما از آن به «جوان» می‌گوید: «در خصوص نقش زنان در مدیریت خانواده، باید ابتدا نگاهی کوتاه به تعریف مدیریت اقتصادی داشته باشیم. مدیریت اقتصادی یعنی چگونگی سازماندهی منابع مالی. این یکی از تعاریف مدیریت اقتصادی است. وقتی این نحوه مدیریت در درون خانه مطرح می‌شود، نقش تک‌تک افراد باید با توجه به این موضوع مورد توجه قرار گیرد.»

از نگاه این کارشناس برهمین اساس باید به نقش زنان به عنوان عضو اصلی و مهم خانه و خانواده توجه بسیار شود. اینکه زنان می‌توانند چه نقش‌هایی در ارتباط با این موضوع داشته باشند، برمی‌گردد به گونه‌شناسی ما از این نقش‌ها در اقتصاد و چگونگی آن! 

روح‌اللهی‌امیری تأکید می‌کند: «اگر به کنه قضیه دقت داشته باشیم، متوجه می‌شویم زنان حتی می‌توانند به عنوان نیروی مولد اقتصاد در خانه معرفی شوند، یعنی زنان یک حرفه یا شغل داشته باشند که به عنوان منبع درآمد خانواده باشد یا حرفه دیگر، تولیدکننده یا کارخانه داشته باشند یا در کارخانه کار کنند که این‌ها می‌تواند به عنوان مولد سرمایه مطرح باشند.»

به گفته وی این مسئله از گذشته بوده و اینطور نبوده است که متعلق به جامعه امروز باشد. زنان در گذشته هم نقش مولد را در خانه ایفا می‌کردند، مثلاً زنانی که در روستاکار می‌کردند یا مشغول امر کشاورزی بودند یا در زمینه دامداری اشتغال داشتند. زنان همواره در صنایع دستی نقش پیشرو داشتند و نقش‌آفرینان اصلی صنایعی از جمله پارچه‌بافی و حصیربافی و هر چیزی که قابلیت تولید داشته است، بوده‌اند. 

 

این کارشناس حوزه زنان درباره نقش زن در انضباط مالی خانواده اینگونه توضیح می‌دهد: «در گونه اول نقش مولد سرمایه را زن بر عهده دارد و گونه دوم چگونگی ساماندهی منابع مالی است. در این تعریف با این بحث سر و کار داریم که چگونه با منابع محدودی که در خانه داریم، بتوانیم مدیریت مالی کنیم، به طوری که همه نیاز‌های خانه برطرف شود. به معنای دقیق‌تر اینجا نقش افراد در انضباط مالی خانه یا نگهداری دخل و خرج خانه مهم جلوه می‌کند.»

طبق تأکید وی برخلاف فرهنگ امروزه غرب، زنان نقش بسیار مهمی در بهینه‌سازی دخل و خرج خانه دارند و تناسبی بین دخل و خرج ایجاد می‌کنند. 

در فرهنگ ایرانی، مدیریت الگوی مصرف مورد تأکید است و مسئله نظارت بر کیفیت درآمد و کالا‌های ورودی به خانه مستقیماً بر عهده مادر است. 

زنان نقش بسیار مهمی در ایجاد یک سبک زندگی درست در خانواده دارند و می‌توانند افراد زیرمجموعه خود را تربیت کنند که آن‌ها چگونه باید مصرف و چگونه از منابع مالی خود درست استفاده کنند. 

 

از نگاه روح‌اللهی‌امیری یقیناً چنین تربیتی به تعالی و تربیت جامعه هم منجر می‌شود، زیرا فرزندانی که از این خانه بیرون می‌آیند و تربیت می‌شوند در چگونه هزینه‌کردن منابع مالی خود حساس هستند و بین درآمد و هزینه‌ها در جامعه تعادل برقرار می‌کنند. 

طبق توضیحات این کارشناس در فرهنگ ملی ایرانیان نیز زنان امین اموال همسران و رازدار زندگی شوهران بودند و ضرب‌المثل‌های فراوانی در این زمینه مطرح می‌شود. 

به طور مثال می‌گویند: «مرد آب و زن بند است.» این مثل، کنایه از این است که زن با تدبیر و روش اعتدالی خود در تنظیم امور خانواده و اسراف مؤثر باشد، از گذشته دختری که قناعت‌پیشه و قناعت را آموخته بود، می‌توانست یکی از مهم‌ترین خصوصیات برای انتخاب همسر و مادر برای فرزند باشد، یعنی یکی از ویژگی‌های مهمی که مدنظر خانواده پسر برای انتخاب عروس بود، همین قناعت‌پیشگی بوده است. 

وی تأکید می‌کند: «نکته دیگری که باید توجه داشته باشیم این است که ما می‌توانیم بهبود وضعیت اقتصادی خانواده را مرهون شناسایی و درک امکانات موجود استفاده بهینه از امکانات بدانیم. زنان نقش مهمی در جلوگیری از حواشی زائد و تشریفات بی‌مبنا درون خانواده دارند و این موضوع به نظر می‌رسد می‌تواند عامل مهمی در موفق‌بودن مدیریت اقتصادی در کل خانواده باشد.»