چالش ها نقدها و راهکارهای تحول صنعت قم

 استان قم، با موقعیت استراتژیک خود در قلب ایران، هم‌جواری با پایتخت، محوریت بین ۱۷ استان، وجود بیش از ۱۳ شهرک و ناحیه صنعتی فعال، و منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان، از پتانسیل‌های عظیم صنعتی و اقتصادی برخوردار است. علاوه بر این، ظرفیت بالای زائر و مسافر (سالیانه بیش از ۲۰ میلیون نفر) و حضور شهروندان ۱۱۰ ملیت مختلف، فرصت‌های بی‌نظیری را برای رونق اقتصادی و صنعتی فراهم آورده است. اما علیرغم این ظرفیت‌ها، تعطیلی یا رکود برخی واحدهای صنعتی و عدم شکوفایی کامل پتانسیل‌ها، نگرانی‌هایی را در بین پیشکسوتان صنعت ومعدن تجارت، افکار عمومی و فعالان رسانه‌ ای استان ایجاد کرده است.

 سفرهای اخیر مدیران صنعتی و اقتصادی قم به چین و اعتراضات دلسوزان توسعه استان و یادداشت‌های انتقادی رسانه ها متعاقب آن، لزوم بازنگری در رویکردها و انتخاب مدیران متخصص و کارآمد را بیش از پیش نمایان می‌سازد.

این نوشتاربدون حب وبغض، با تمرکز بر چالش‌ها، نقدها و ارائه پیشنهادات علمی و کاربردی، به دنبال ترسیم چشم‌اندازی برای ارتقاء جایگاه صنعتی استان قم در تراز پایتخت جهان اسلام و رقابت‌پذیری در بازارهای داخلی و جهانی است.

ظرفیت‌های عظیم صنعتی و اقتصادی قم:

 *موقعیت استراتژیک: قرار گرفتن در چهارراه ترانزیتی کشور و نزدیکی به پایتخت و بازارهای مصرف عمده.

 * شهرک‌ها و نواحی صنعتی: وجود ۷ شهرک صنعتی (شکوهیه، الغدیر، شهاب (چاپ و نشر)، سلفچگان، محمودآباد، ثامن الائمه (ع)، فناوری اطلاعات و ارتباطات (I.C.T)) و ۴ ناحیه صنعتی (خورآباد، دستجرد، سیرو و طغرود) و ۲ شهرک غیردولتی با زیرساخت‌های نسبتاً مناسب.

 * منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان: ظرفیتی منحصر به فرد برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و توسعه صادرات.

 * تنوع صنایع: فعالیت صنایعی چون غذایی، خودروسازی، نساجی، ساختمانی، الکترونیک، کانی غیر فلزی، شیمیایی و پلیمری.

 * ظرفیت‌های معدنی: وجود ۷۹ معدن فعال با مواد معدنی مهمی چون سنگ لاشه، نمک آبی، آهک، گچ، شن و ماسه، تزئینی، باریت، کائولن، منگنز، مس و فلدسپات (میزان استخراج سالانه حدود ۴٫۷ میلیون تن با ارزش ۶۳۴ میلیارد ریال)

 * ظرفیت گردشگری و زائر: سالانه بیش از ۲۰ میلیون زائر و مسافر و حضور شهروندان ۱۱۰ ملیت مختلف که می‌تواند بازاری پایدار برای محصولات و خدمات استان ایجاد کند.

 * نیروی انسانی: با وجود برخی چالش‌ها، ظرفیت نیروی انسانی بومی و مهاجر در استان.

چالش‌ها و نقدها:

 * ضعف در مدیریت و راهبرد صنعتی:

   * چینش مدیران باتجربه و متخصص: توجه جدی استاندارقم، وزارت اقتصاد و صمت در انتخاب مدیران صنعتی و اقتصادی که در تراز ظرفیت‌ها و نیازهای استان قم باشند.

   * کاهش توان رقابت‌پذیری: عدم نظارت تخصصی و آموزش کاربردی کافی برای ارتقاء کیفیت تولید و توان رقابت با برندهای داخلی و جهانی.

   * تعطیلی یا رکود واحدهای صنعتی: عدم اتخاذ راهکارهای موثر برای جلوگیری از تعطیلی واحدهای تولیدی

 * مشکلات زیرساختی و انرژی:

   * کمبود و نوسانات انرژی: خاموشی ۸ شهرک صنعتی و ناترازی در تامین برق و گاز، به خصوص در فصول اوج مصرف.

   * کمبود آب: محدودیت شدید منابع آبی، به ویژه برای صنایع پرمصرف آب.

   * فرسودگی ماشین‌آلات: عدم نوسازی و به‌روزرسانی خطوط تولید و ماشین‌آلات در برخی معادن و صنایع.

 * چالش‌های مالی و سرمایه‌گذاری:

   * کمبود سرمایه در گردش: عدم دسترسی کافی به سرمایه بانکی و بازار سرمایه برای بنگاه‌های تولیدی.

   * مشکلات مربوط به تامین مالی: نبود نهاد مستقل برای تامین مالی و حمایت از صنایع کوچک و متوسط.

   * مسائل مالیاتی: توقیف شماره تلفن همراه و مسدود شدن حساب‌های بانکی صنعتگران به دلیل بدهی‌های مالیاتی، که منجر به فلج شدن واحدهای تولیدی می‌شود.

 * مشکلات نیروی انسانی:

   * کمبود نیروی کار متخصص: نیاز به ۱۵ هزار نیروی کار در ۴ سال آینده در بخش صنعت و کمبود نیروی کار ماهر.

   * نوسانات قیمت مواد اولیه: به ویژه در صنایعی مانند پلاستیک.

 * موانع زیست محیطی و معارضین محلی:

   * مشکلات زیست محیطی: استقرار ناموزون صنایع آلاینده، بیابان‌زدایی و آلودگی هوا و پساب صنعتی.

   * معارضین محلی در معادن: ناتوانی مسئولین استانی در حل مشکلات معارضین محلی در معادن.

پیشنهادها (فهرست‌وار و علمی) :

 * بازنگری و تحول در کادر مدیریتی:

   * چینش مدیران متخصص و کارآمد: استاندارمحترم، نمایندگان مجلس استان، وزارت اقتصاد و صمت باید با رویکردی علمی و مبتنی بر شایسته‌سالاری، مدیرانی باتجربه و دارای سابقه موفق در حوزه صنعت، معدن و تجارت را در استان قم منصوب کند.

• ایجاد شورای راهبردی صنعتی: تشکیل شورایی متشکل از نخبگان صنعتی، دانشگاهیان، نمایندگان بخش خصوصی (اتاق بازرگانی و خانه صنعت، معدن و تجارت)، و مدیران ارشد دولتی برای تدوین استراتژی‌های بلندمدت و نظارت بر اجرای آن‌ها
•  * توسعه زیرساخت‌ها و تامین انرژی پایدار:
  
     * سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌های خورشیدی و انرژی‌های نو: با توجه به چالش‌های تامین برق و گاز، حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در ایجاد نیروگاه‌های خورشیدی و سایر منابع انرژی تجدیدپذیر در شهرک‌های صنعتی قم.
  
     * بهینه‌سازی مصرف آب: اجرای طرح‌های کاهش مصرف آب در صنایع و استفاده از فناوری‌های نوین تصفیه و بازچرخانی.
  
     * نوسازی و توسعه زیرساخت‌های شهری: از جمله بهبود سیستم دفع فاضلاب و حمل و نقل عمومی.
  
   * تسهیل تامین مالی و جذب سرمایه:
  
     * ایجاد صندوق حمایت از صنایع کوچک و متوسط: تاسیس یک نهاد مالی مستقل با حمایت دولتی و مشارکت بخش خصوصی برای تامین مالی و حمایت از این صنایع.
  
     * تسهیل دسترسی به تسهیلات بانکی: بازنگری در سیاست‌های اعطای تسهیلات و کاهش بوروکراسی اداری برای واحدهای تولیدی.
  
     * جذب سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی: با توجه به موقعیت منطقه ویژه اقتصادی سلفچگان و سایر شهرک‌های صنعتی، ارائه مشوق‌های مالی و غیرمالی جذاب برای سرمایه‌گذاران.
  
     * بازنگری در قوانین مالیاتی: تعدیل قوانین مالیاتی و اعمال رویکرد حمایتی نسبت به تولیدکنندگان، جلوگیری از توقیف حساب‌ها و تلفن همراه صنعتگران به دلیل بدهی‌های جزئی.
  
   * توسعه و آموزش نیروی انسانی متخصص:
  
     * همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز فنی و حرفه‌ای: تدوین دوره‌های آموزشی کاربردی و تخصصی متناسب با نیازهای صنایع استان.
  
     * جذب و نگهداشت نیروی کار ماهر: فراهم آوردن بسترهای مناسب برای جذب و نگهداشت نیروی کار ماهر از طریق بهبود شرایط کاری، ارائه مزایای رقابتی و آموزش مداوم.
  
     * بررسی امکان صدور کارت کار و بیمه برای اتباع: جهت جبران کمبود نیروی کار در برخی بخش‌ها.
  
   * ارتقاء کیفیت تولید و توان رقابت‌پذیری:
  
     * توسعه تحقیق و توسعه (R&D): حمایت از واحدهای صنعتی برای سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه به منظور تولید محصولات با کیفیت‌تر و نوآورانه.
  
     * استانداردسازی و گواهی‌نامه‌های بین‌المللی: تسهیل فرآیند دریافت استانداردها و گواهی‌نامه‌های معتبر جهانی برای محصولات قمی جهت ورود به بازارهای بین‌المللی.
  
     * تقویت برندسازی و بازاریابی: آموزش و حمایت از صنایع برای برندسازی موثر و حضور فعال در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی.
  
     * ایجاد کمیته تخصصی بازاریابی و ارتباطات: در اتاق بازرگانی قم جهت تسهیل ارتباط بین تولیدکنندگان و بازرگانان، ارتقاء تجارت داخلی و بین‌المللی.
  
   * مدیریت بهینه منابع معدنی:
  
     * فعال‌سازی معادن راکد: اتخاذ تدابیر لازم برای فعال‌سازی معادن غیرفعال و افزایش بهره‌برداری از ظرفیت‌های موجود.
  
     * ایجاد کارخانه فرومنگنز: با توجه به وجود یکی از بزرگترین معادن منگنز کشور در قم، پیگیری جدی برای ایجاد کارخانه فرومنگنز جهت افزایش ارزش افزوده.
  
     * حل مشکلات معارضین محلی: با همکاری نهادهای ذیربط و با رویکرد تعاملی، مشکلات معارضین محلی در معادن را حل و فصل نمود.
  
   * نقش‌آفرینی استان در دیپلماسی اقتصادی:
  
     * بهره‌گیری از ظرفیت پایتخت جهان اسلام: با توجه به جایگاه مذهبی و فرهنگی قم، باید از این ظرفیت برای توسعه دیپلماسی اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری از کشورهای اسلامی بهره برد.
  
     * ارتباط با سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های تجاری خارجی: اتاق بازرگانی قم و سازمان صمت باید ارتباطات فعال‌تری با سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های تجاری خارجی برای معرفی ظرفیت‌های استان و تسهیل صادرات داشته باشند.
  
  نکته پایانی:
  
  شکوفایی کامل پتانسیل‌های صنعتی و اقتصادی استان قم نیازمند یک عزم ملی و استانی قوی، تغییر رویکردهای مدیریتی، و برنامه‌ریزی علمی و هدفمند است. با چینش مدیران متخصص، تسهیل سرمایه‌گذاری، حل چالش‌های زیرساختی و انرژی، آموزش نیروی انسانی و تقویت توان رقابت‌پذیری، می‌توان قم را به قطب صنعتی و اقتصادی در منطقه و کشور تبدیل کرد و نام آن را نه تنها به عنوان پایتخت جهان اسلام، بلکه به عنوان یک مرکز صنعتی درخشان، بر سر زبان‌ها انداخت. این تحول نه تنها منجر به رشد اقتصادی و اشتغالزایی پایدار می‌شود، بلکه به حفظ و ارتقاء جایگاه قم در سطح ملی و بین‌المللی نیز کمک شایانی خواهد کرد.

انتهای پیام/