روایت‌سازی فرهنگی و تمدنی حلقه مفقوده رسانه‌هاست

به گزارش خبرنگار خبرگزاری بسیج از قم، نشست علمی «بازخوانی تجارب مدیران رسانه‌ای در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه» با همکاری سازمان بسیج رسانه استان قم در محل خبرگزاری رسا برگزار شد. 

این نشست علمی با حضور فعالان و کارشناسان برجسته رسانه‌ای کشور در قالب سلسله‌نشست‌های «بازکاوی جنگ و صلح تحمیلی از منظر آموزه‌های اسلامی» برگزار و نکات مهمی در زمینه اهمیت روایت‌گری رسانه‌ای، جهاد تبیین و نقش مؤثر مردم و نیروهای فرهنگی در نبرد شناختی تبیین شد. تاکید بر وحدت، هماهنگی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی و فرهنگی به عنوان محورهای اصلی مقابله با جنگ روایت‌ها مورد توجه قرار گرفت.

در ابتدای این نشست، حجت‌الاسلام سیدمحمد حسین هاشمیان، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با تأکید بر اهمیت بازخوانی عملکرد رسانه‌ها در رخدادهای کلان، گفت: رسانه تنها ابزار انتقال خبر نیست بلکه باید در جایگاه روایت‌ساز فرهنگی و تمدنی ایفای نقش کند. 

وی با اشاره به ظرفیت‌های نهفته در شکست رژیم صهیونیستی، افزود: همان‌طور که انقلاب اسلامی روح خودباوری را در جهان اسلام احیا کرد این پیروزی نیز واجد ظرفیت بی‌بدیل در بازتولید هویت تمدنی است اما رسانه‌های ما نتوانستند آن را به‌درستی بازتاب دهند.

وی از نبود «فرا روایت» هدفمند در ساختار رسانه‌ای کشور انتقاد کرد و افزود: یکی از مهم‌ترین وظایف رسانه‌ها، طراحی روایت‌های کلانی است که خرده‌روایت‌ها را درون خود جا دهند و انسجام معنایی ببخشند. در جنگ اخیر بسیاری از رسانه‌ها نتوانستند این کارکرد راهبردی را ایفا کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به ضعف عملکرد رسانه‌ها در مرحله پیشاجنگ خاطرنشان کرد: تا زمانی که رهبر معظم انقلاب از واژه «جنگ» استفاده نکردند رسانه‌ها با تردید و محافظه‌کاری عمل می‌کردند و این امر موجب سردرگمی افکار عمومی شد.

وی در ادامه به چالش سبک‌های روایی نیز اشاره کرد و گفت: رسانه‌ها باید میان سبک سوگوارانه و حماسی تفکیک قائل شوند. در آغاز جنگ برخی رسانه‌ها از نشانه‌های عزا استفاده کردند در حالی‌که شرایط ایجاب می‌کرد فضای حماسی و مقاومت برجسته شود. وی نمونه روایت‌سازی رسانه‌های بیگانه از زن مجاهد ایرانی «سحر امامی» را مثالی از تحریف روایت توسط دشمن دانست که با ساخت پیرنگ کمیک به‌دنبال قهرمان‌زدایی بودند.

حجت‌الاسلام هاشمیان همچنین با اشاره به ضرورت ذهنیت‌سازی پایدار در رسانه‌ها تأکید کرد: همان‌گونه که شعر و شاعران در صدر اسلام رسانه‌های مؤثر زمان خود بودند، امروز رسانه ابزار شکل‌دهی به ذهنیت‌های عمومی در سیاست، فرهنگ و اقتصاد است. بی‌توجهی به این نقش مسیر حکمرانی فرهنگی را مسدود خواهد کرد.

وی با اشاره به تجربه موفق برخی کشورها در بازنمایی هنری رخدادهای جنگی، گفت: ما حتی در بازنمایی فتح خرمشهر نیز موفق عمل نکردیم چه رسد به جنگ ۱۲ روزه که هنوز بازنمودی هنری و شهری از آن ارائه نشده است.

در ادامه نشست داوود شمس، مسئول سازمان بسیج رسانه استان قم با اشاره به اهمیت طراحی ساختار فرماندهی رسانه‌ای در شرایط بحرانی، گفت: رسانه‌های ما پیش از آغاز جنگ فاقد انسجام محتوایی و ساختاری بودند و نتوانستند ظرفیت‌های موجود را به‌درستی به‌کار گیرند.

وی افزود: هرچند هر رسانه‌ای تلاش‌هایی را به‌صورت مستقل انجام داد اما نبود یک قرارگاه فرماندهی رسانه‌ای منسجم موجب شد این فعالیت‌ها به تولید یک پیام ملی فراگیر منجر نشود.

شمس با قدردانی از عملکرد رسانه ملی تأکید کرد: صداوسیما توانست با بازآفرینی مرجعیت خود در ذهن مخاطب، احساس اعتماد و عزت ملی را احیا کند. در روزهایی که جامعه تشنه روایت‌های دقیق بود رسانه ملی با هوشمندی میدان را در دست گرفت.

وی با اشاره به تجربه رسانه‌ای در استان قم گفت: اگرچه هماهنگی‌های میدانی خوبی شکل گرفت اما جای خالی یک کمیته هماهنگ‌کننده رسانه‌ای در استان محسوس بود. بسیاری از فعالان رسانه‌ای برای همکاری اعلام آمادگی کردند اما سازوکاری برای به‌کارگیری منسجم آن‌ها پیش‌بینی نشده بود.

شمس ضرورت طراحی زیرساخت‌های رسانه‌ای جایگزین برای شرایط بحرانی مانند قطع اینترنت را یادآور شد و تأکید کرد: برای پیروزی در جنگ‌های آینده باید چهار مؤلفه «وحدت روایت، انسجام فرماندهی، عملیات رسانه‌ای هماهنگ و بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت‌های بومی» را مورد توجه قرار داد.

انتهای پیام/