به گزارش خبرنگار خبرگزاری بسیج زنجان، در ساختار ادارات مالياتي اکثر کشورهاي پيشرفته دنيا واحدي پيش بيني شده است که اصطلاحاً به آن دفتر WHISTLEBLOWER مي گويند.
اين واژه به معناي «سوت زننده» است. «سوت زننده» کسي است که تخلفات و جرايم صورت گرفته در يک شرکت خصوصي و يا سازمان دولتي را به صورت محرمانه به اطلاع مقامات ذي ربط مي رساند. در اين کشورها معمولاً براي افرادي از اين دست که اقدام به گزارش تخلفات و جرايم مالياتي کنند پاداش ها و جوايز قابل توجهي تعلق مي گيرد و به روش هاي مختلف مورد حمايت دولت قرار مي گيرد. مثلا در آمريکا اگر کسي اقدام به گزارش اطلاعات متقني درباره فرار مالياتي يک مودي حقيقي يا حقوقي کند حدود 30 درصد از جرايمي را که دولت از مودي بابت فرار مالياتي يا تاخير در پرداخت ماليات دريافت مي کند، به عنوان پاداش دريافت خواهد کرد.
اما نکته جالب ماجرا اينجاست که به گفته مقامات مالياتي اين کشورها، شهروندان آنها به نيت دريافت پاداش و جايزه اقدام به گزارش اطلاعات مربوط به فرار مالياتي نمي کنند. آنها در واقع گزارش و افشاي تخلفات مالياتي را وظيفه خود مي دانند و به اين باور رسيده اند که فرار از ماليات زيان ها و آسيب هاي غيرقابل جبراني در پي خواهد داشت و رفاه، امنيت و سلامت جامعه را به شدت آسيب پذير خواهد ساخت.
کشورهاي پيشرفته براي ايجاد چنين نگرشي در شهروندان خود مسير طولاني و پر نشيب و فرازي را پشت سر گذاشته اند. در سال هاي اخير ساير کشورهاي جهان نيز که بيش از پيش نسبت به اهميت اتکا بر درآمدهاي مالياتي و اقتصاد درون زا واقف شده اند به برنامه هاي ميان مدت و بلند مدتي براي ارتقاي فرهنگ تمکين مالياتي روي آورده اند.
اکنون در سراسر جهان از کشورهايي مثل ترکيه و برزيل و مالزي گرفته تا کشورهايي مثل رواندا و گامبيا و جيبوتي هر يک براي ارتقاي فرهنگ مالياتي و افزايش آگاهي شهروندان خود از ضرورت و آثار پرداخت ماليات برنامه هاي خاصي را اجرا کرده و يا در حال اجراي آن هستند.
با مرور تجارب کشورهاي مختلف مي توان به مثال هاي زيادي از اين قبيل دست يافت. درسي که از برنامه هاي اجراشده در اين کشورها مي توان گرفت اين است که دولتمردان آنها به اين برنامه ها به چشم برنامه هايي که در کوتاه مدت بتواند باعث افزايش درآمدهاي مالياتي شود، نمي نگرند.
بلکه بيش از هر چيز مي کوشند جنبه ها و ارزش هاي اجتماعي و متعهدانه مربوط به موضوع ماليات را در شهروندان خود تقويت کنند و بويژه نسل آينده را به نسلي تبديل کنند که برخوردي متعهدانه با موضوع ماليات دِهي دارد و به آن به ديده يک خير جمعي مي نگرد. به همين دليل است که در همه اين کشورها فقط موديان و فعالان اقتصادي مخاطب برنامه هاي آگاه سازي مالياتي قرار نگرفته اند و حتي براي نوجوانان و گروه هاي سني خردسال تر نيز طرح ها و برنامه هايي با مضامين مالياتي اجرا شده است. مثال هاي در اين زمينه فراوان است.
در مالزي، واحد آموزشي اداره درآمدهاي داخلي (اداره ماليات) هر ساله با همکاري وزارت آموزش اين کشور اقدام به برپايي يک اردوي سه روزه براي دانش آموزان سراسر کشور ميکند و در اين اردو مي کوشد دانش آموزان را نسبت اهميت پرداخت ماليات آگاه کند و در عين حال اطلاعات لازم درباره فرصت هاي شغلي موجود در بخش ماليات را به آنها رائه کند. يا در کشور کاستاريکا، دولت در يکي از مهمترين مراکز تفريحي ويژه کودکان و نوجوانان، يک اتاق بازي به وسعت 120 متر مکعب را «وظيفه من در برابر کشورم» ناميده و آن را به آموزش موضوعات مالياتي به کودکان و نوجوانان اختصاص داده است. حتي در کشور فقيري مثل اوروگوئه، مقامات و مديران از اهميت آموزش موضوعات مالياتي به کودکان غافل نشده اند و با طرح هاي مختلفي مثل طراحي بازي هاي رايانه اي و آنلاين با مضامين مالياتي براي آشنايي گروه هاي سني خردسال با ضرورت و اهميت ماليات کوشيده اند.
با مرور تجربيات کشورهاي کمترتوسه يافته در اين حوزه مي توان نمونه هاي زيادي از اين دست را سراغ گرفت. اين نمونهها نشان مي دهد نخبگان و دولتمردان در همه جاي جهان به ضرورت و اهميت اتکا به منابع داخلي و درآمدهاي مالياتي آگاه شده اند و با برنامه هاي مختلف تلاش مي کنند شهروندان و نسل هاي آينده خود را نيز از اين مهم آگاه کنند.
ايران نيز از جمله کشورهايي است که در سال هاي اخير رويکرد متمرکزتري را به درآمدهاي مالياتي در پيش گرفته است و به موازات نوسانات به وجود آمده در بازار نفت و تحريم هاي ظالمانه توانسته است با افزايش درآمدهاي مالياتي از تاثير تکانه ها و آسيب هاي بيروني بر اقتصاد خود بکاهد. دولتمردان و قانونگذاران ايران در اين سال ها در کنار اقداماتي از قبيل اصلاح قوانين مالياتي، تلاش براي اجراي طرح جامع مالياتي و دريافت ماليات بر مبناي اطلاعات اقتصادي دقيق و متقن، نصب سامانه هاي صندوق فروش و اقدامات فني و قانوني از اين دست، از حوزه فرهنگ و آموزش نيز غافل نشده اند و ارتقاي فرهنگ مالياتي و افزايش آگاهي شهروندان و موديان را پيوسته مد نظر داشته اند.
در اين ميان بويژه فرهنگ سازي مالياتي در گروه هاي سني خردسال تر مد نظر قرار گرفته است. برگزاري نخستين جشنواره سراسري فرهنگ مالياتي، برپايي نمايشگاه آثار برگزيده جشنواره فرهنگ مالياتي، اجراي برنامه هاي شاد و آموزنده «ميم مثل ماليات» در مدارس، توليد بازي ها و محتواهاي آموزشي- سرگرم کننده با مضامين مالياتي و غيره از جمله اقداماتي بوده است که در سال هاي اخير به همت سازمان امور مالياتي انجام شده است.
اما نکته مهمي که از آن نبايد غافل شد اين است که ارتقاي فرهنگ مالياتي آرماني ملي و همگاني است که همه افراد، نهادها، موسسات، شرکت ها و رسانه ها در قبال آن مسئولند. افزايش درآمدهاي مالياتي دولت به معناي افزايش سهم بودجه از ماليات است و اين امر نيز بدين معنا است که همه ما به نحوي از اين ماليات ها بهره مي بريم و همه ما در اين زمينه مسئوليم. در اين ميان، نهادها و سازمان هايي که بخش قابل توجهي از بودجه آنها از محل درآمدهاي مالياتي تامين مي شود نقش مهم تري برعهده دارند. رسانه هاي جمعي هم به واسطه دامنه وسيع تاثيرگذاري که بر گروه هاي مختلف مخاطبان دارند، نقش اثرگذاري خواهند داشت.
شهروندان نيز که امروزه به مدد فناوري هايي مثل شبکه هاي اجتماعي قادرند صدايشان را رساتر به گوش ديگران برسانند، مي توانند نقش تعيين کننده اي براي خود در اين حوزه تعريف کنند.
