آداب و رسوم شب یلدا در فارسان
به گزارش خبرگزاری بسیج از استان چهارمحال و بختیاری؛ «یلدا» برگرفته از واژه سریانی به معنای «زایش» و «تولد» است.
ابوریحان بیرونی از این جشن با نام «میلاد اکبر» نام برده و منظور از آن را «میلاد خورشید» دانسته است.
در آثارالباقیه بیرونی، ص ۲۵۵، از روز اول دی ماه، با عنوان «خور» نیز یاد شده‌است و در قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا در لندن، «خُره روز» ثبت شده، اگرچه در برخی منابع دیگر «خرم روز» نامیده شده است.
چلّه، دو موقعیت گاه‌شمارانه در طول یک سال خورشیدی با کارکردهای فرهنگ عامه، یکی در آغاز تابستان (تیرماه) و دیگری در آغاز زمستان (دی ماه)، هریک متشکل از دو بخش بزرگ (چهل روز) و کوچک (بیست روز) است. واژه چلّه برگرفته از چهل و مخفف «چهله» و صرفاً نشان‌دهنده گذشت یک دوره زمانی معین (و نه الزاماً چهل روزه) است.
شب یلدا در شهرستان فارسان به "شب چله" معروف و دارای پیشنیه دیرینه‌ای است
شب یلدا در شهرستان فارسان به "شب چله" معروف و دارای پیشنیه دیرینه‌ای است و مردم در این شب با شركت در شب نشینی‌های طولانی و خوردن انواع میوه و تنقلات سعی در بهتر گذراندن طولانی‌ترین شب سال دارند. مردم این منطقه برای استقبال نخستین روز از سردترین فصل سال تا آنجا كه توان مالی دارند، در خرید میوه‌های مخصوص شب یلدا مانند هندوانه، انار كوتاهی نمی‌كنند.
بردن هدیه به خانه عروس با عنوان شب چله‌ای
بردن هدیه به خانه عروس با عنوان "شب چله‌ای " از دیگر مراسم شب یلدا در شهرستان فارسان در این استان است. در این شب برای دخترانی كه به تازگی نامزد شده‌اند، ازسوی خانواده داماد، هدایایی فرستاده می‌شود و خانواده‌های عروس و داماد دور هم جمع می‌شوند. در این شب افراد با جمع شدن در خانه بزرگ فامیل، خواندن شعر و داستان، خوردن شیرینی، آجیل و انواع تنقلات، بلندترین شب سال تا پاسی از شب بیدار می‌مانند.
آیین شب یلدا در ای شهرستان از دیرباز در سه شب متوالی با عناوین شب "چله‌بزرگه”، "چله وسطی” و "چله‌کوچیکه” برگزار می‌شده و خویشان و دوستان سفره‌ای از مهر را می‌گشودند و از هر دری سخنی می‌گفتند . یکی از آیین‌های ویژه یلدا در شهرستان فارسان دیدار از و بزرگان سالخوردگان فامیل بوده است.
همایشی صمیمی دور کرسی چوبی
در شب‌های چله افراد فامیل در همایشی صمیمی دور کرسی چوبی جمع می‌شدند و به قصه‌های بزرگترها گوش می‌دادند . زنان و دختران در گرگ و میش شب‌های چله در تکاپو و هیجانی خاص ملزومات غذا و تنقلات ویژه این شب را مهیا و برای گذران ساعات خوش در کنار فامیل لحظه شماری می‌کردند .
آنان در سینی‌های قدیمی مسی در فضای دوده‌گرفته آشپزخانه‌های قدیمی ، انواع میوه و تنقلات به ویژه هندوانه ، انگور ، تخمه و نخودچی کشمش و خرما را مهیا می‌کردند . دراین شب استثنایی پس از صرف شام و خواندن دعای شکر درپای سفره ، همگان در کنار هم ، از شادی‌ها و غم‌ها ، موفقیت‌ها ، اعتقادات ، امیدها و بیم‌هاشان می‌گفتند.
خواندن اشعار شاهنامه در این شب
از رسومات جدا نشدنی این شب می‌توان به شاهنامه‌خوانی اشاره کرد، بدین صورت که چند خانواده دور هم جمع شده و کسانی که شاهنامه را از حفظ هستند و حتی سواد خواندن و نوشتن نیز ندارند شروع به خواندن اشعار شاهنامه کرده و صحنه‌های بکر و زیبای شاهنامه مثل رستم و سهراب، رستم و اسفندیار و دیگر داستان‌های حماسی و عاشقانه که با غیرت ملی و ایرانی همراه است و در این شب خواهان زیادی دارد را به تصویر می‌کشند.
نکته جالب توجه این است که شاهنامه‌خوانی سینه به سینه، بیت به بیت به نسل‌های مختلف منتقل شده و همه گروه‌های سنی با دل و جان گوش به این اشعار می‌سپرند، خواندن هفت پیکر نظامی نیز در این شب رواج دارد.
به این ترتیب با دل سپردن به صحبت‌های شیرین ریش‌سفیدان و شاهنامه‌خوانان تا پاسی از نیمه‌شب یا حتی تا خروس‌خوان سحر شب یلدا را بدرقه می‌کردند.
