گردابی به نام فضای مجازی

به گزارش سرویس بسیج رسانه خبرگزاری بسیج، امروزه فناوری اطلاعات و فضای مجازی به یکی از تاثیرگذارترین پدیده های هزاره سوم بر روی بشر و جامعه بشری بدل شده است زیرا در کمتر از چند دهه امروز شاهدیم که بیش از نیمی از جمعیت جهان بطور مستقیم از اینترنت و فضای مجازی بهره می برند و نیمی دیگر نیز از تاثیرات آن به شکلی برخوردار هستند.

بدون شک کشور ما نیز به عنوان بخشی از جامعه جهانی از این شرایط جدا نیست و بنا بر آمارهای جهانی نزدیک به 60 میلیون کاربر اینترنت در ایران فعالیت می کنند که تنها حدود 30 میلیون نفر از آنها از بستر اینترنت همراه به فضای مجازی متصل می شوند که بخش زیادی از آنها دانش‌آموزان و دانشجویان هستند.

اگر بخواهیم به صورت واقع بینانه به پدیده فضای مجازی نگاه کنیم از دو منظر می‌توانیم تاثیرات آن را بررسی کنیم که اولی فرصت‌ها و دومی تهدیدات است.

در حوزه فرصت‌ها قطع به یقین یکی از مهم‌ترین مواهب اینترنت و فضای مجازی ایجاد جامعه اطلاعاتی و دسترسی آسان به اطلاعات بوده است.

بنده شخصا به خاطر دارم که در ایام دانش‌آموزی که هنوز اینترنت در کشور ما فراگیر نشده بود برای تهیه یک مقاله یا تولید محتوا برای یک نشریه دیواری نیاز به ساعت‌ها صرف وقت برای جستجو به دنبال منابع مختلف بود.

جالب اینکه با توجه به علاقه شخصی بنده به کتاب و کتابخوانی که نتیجه آن عضویت در 3 کتابخانه شهر محل زندگیمان بود اما بعضا برخی منابع در این کتابخانه ها یافت نمی‌شد و همیشه در آرزوی دسترسی به کتابخانه‌های بزرگتری مانند کتابخانه ملی بودم.

اما با توسعه اینترنت و فضای مجازی امروزه به راحتی در کسری از ثانیه هر یک از ما قادریم که به دنیایی از اطلاعات دست یابیم و از آن در راستای نیازهای خود استفاده کنیم.

به طور مثال اگر امروز یک دانش آموز علاقمند به یادگیری زبان فرانسه یا مالزیایی باشد به راحتی می‌تواند از طریق صدها سایت و نرم‌افزار رایگان در عرض چند هفته این زبان‌ها را فرا بگیرد بدون اینکه حتی از منزل خارج شود، اما یک دهه پیش بسیاری از دانش‌آموزان حتی در مرکز استان خود دسترسی مناسبی به کلاس های  آموزش زبان انگلیسی نداشتند!

امروز بنده دانش‌آموزان و دانشجویان زیادی را می‌شناسم که در المپیادهای علمی و فنی مانند جشنواره خوارزمی به واسطه سایت‌های آموزشی اینترنتی مانندwikihow ،MIT OpenCources  ، KhanAcademy و صدها سایت آموزشی دیگر در زندگی حرفه ای خود تخصص‌های مختلفی مانند ساخت ربات، پهباد و ... غیره را فرا گرفته‌اند که شاید برای برخی از آنها حتی در کشور ما هم کلاس آموزشی خوب و مناسبی وجود نداشته باشد.

اما در کنار این مواهب خوب فضای مجازی باید قبول کرد که هر روز کاربران زیادی خصوصا در کشور ما قربانی تهدیدات این فضا مانند هتک حیثیت و سرقت اطلاعات می‌شوند.

متاسفانه باید قبول کرد که دانش‌آموزان زیادی به سادگی فریب دوستی‌های اینترنتی را خورده و با ارائه اطلاعات و تصاویر خود به افراد ناشناس زمینه سوء استفاده آنها را فراهم می‌کنند.

به طور مثال غالب دانش‌آموزان با این توهم که اطلاعات زیادی در مورد تلفن همراه و استفاده از آن دارند به راحتی اقدام به نصب هر نرم‌افزاری می‌کنند خصوصا پیام رسان‌هایی که فایل نصبی آن را از طریق افراد ناشناس دریافت کرده‌اند و یا حتی به راحتی هر پیغام دوستی را تایید کرده و با هر فرد ناشناسی که پیام‌های محبت‌آمیز برای آنها ارسال کند رابطه دوستی برقرار می‌کنند!

جالب اینکه برخی دانش‌آموزان و به ویژه دختران جوان و نوجوان به دلیل جهل مرکبی که نسبت به سطح بالای اطلاعات خود در مورد فضای مجازی دارند تمایلی به توجه به هشدارهای امنیتی و آموزش‌های لازم برای استفاده بی‌خطر از فضای مجازی ندارند و به همین دلیل هم به راحتی قربانی سوء استفاده‌های اینترنتی می‌شوند.

از سوی دیگر هر یک از ما به عنوان یک کاربر فضای مجازی در ابتدا باید بدانیم که بر خلاف دنیای حقیقی هر عکس و محتوایی که از جانب ما در فضای مجازی منتشر شود و یا برای دیگران ارسال شود با حذف شدن از جانب ما از حافظه اینترنت حذف نمی‌شود و همین نکته ساده تاکنون برای صدها دختر دانش‌آموز در اقصی نقاط کشور ایجاد مساله و مشکل کرده است زیرا این دختران دانش‌آموز با تصور اینکه عکسی که در تلگرام یا واتس آپ یا اینستاگرام برای دوستان مجازیشان ارسال می‌کنند با حذف حساب معدوم می‌شود، عکس‌های زیادی را در اینترنت ارسال کرده‌اند که بعد از مدتی از سوی افراد سود جود در سایت‌های غیر اخلاقی باز نشر شده‌اند.

لذا نه تنها به عنوان یک دانش‌آموز و بلکه به عنوان یک انسان آگاه باید با بیشتر آموختن مسؤولانه از فضای مجازی استفاده کنیم تا این فضا و امکانات بی‌نهایت آن برای ما فرصت رشد و تعالی باشد و موجب نشود که زندگی و آینده ما با آسیب‌های جدی رو برو شود.

در پایان تاکید می کنم که اگر آینده خودتان را دوست دارید بیاید با آگاهی بیشتری از فضای مجازی استفاده کنیم.

(نوید کمالی – محقق و پژوهشگر حوزه رسانه و فضای مجازی)