تنها روش موثر برای جلوگیری از سرما زدگی حفاظت فیزیکی، ایجاد سایه بان و پوشش همراه با گرم کردن باغ

به گزارش خبرگزاری بسیج از شاهرود، دکتر احمد دزیانیان در مورد سرمازدگی بهاره باغات منطقه عنوان کرد: در چند سال اخیر خصوصا در ۲۸ فروردین ۱۳۹۷ و ۵ اردیبهشت ۱۳۹۸ و ۲۱ فروردین ۱۳۹۹ با سرمای دیررس بهاره به صورت یخبندان که بی سابقه بوده است مواجه بودیم که به شکل غیر مترقبه ظاهر شده و باعث خسارت خیلی زیادی به محصولات باغبانی منطقه شد.
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان (شاهرود) افزود: علت اصلی این پدیده تغییرات آب و هوایی در واقع تغییر پارامتر‌های اقلیمی است که در تمام دنیا شایع شده و به صورت نامنظم و غیر مترقبه این نوسانات دمایی و تنش‌های محیطی از قبیل، سیل تگرگ و سرما زدگی را در منطقه و کشور شاهد هستیم و احتمالا سال‌های آینده هم با توجه به افزایش گاز‌های گلخانه‌ای و گرم شدن کره زمین این ناملایمات آب و هوایی و تنش‌های آب و هوایی را در سطح کشور و جهان را خواهیم داشت.
دزیانیان خاطر نشان کرد: مرکز تحقیقات از طریق تولید و انتشار بروشور‌های آموزشی و انجام کلاس‌های ترویجی باغداران را با این تغییرات آب و هوایی از قبل آشنا نموده و بر اساس اطلاعات و پیش‌بینی‌های هواشناسی که باغداران و کشاورزان هم دسترسی دارند می‌توانند در واقع زمان وقوع سرما را پیش بینی کرده و تمهیدات لازم رو بیاندیشند و به عبارت دیگر می‌توان با استفاده از دانش نوین و فناوری‌های نوین ریسک تولید محصولات کشاورزی و باغبانی را کاهش داد.
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان (شاهرود) تصریح کرد: مرکز تحقیقات از ۴۰ سال گذشته اقدام به جمع آوری ارقام مختلف گیاهان باغی در قالب کلکسیون نموده است و در حال حاضر بیش از ۱۴۰ ژنوتیپ زردآلو در مجموعه کلکسیون گیاهان باغی مرکز نگهداری می‌شود که برای تولید ارقام پر بازده و مقاوم به استرس‌های محیطی از جمله سرمازدگی استفاده می‌گردد.

وی ادامه داد: از ده سال قبل بر این اساس در مرکز ۱۵۰۰ هیبرید با استفاده از ارقام متحمل به سرما و ارقام تجاری موجود دورگ گیری و تولید گردیده که برای ارزیابی مقاومت به سرما در دست بررسی است و تاکنون هم نتایج امیدوار کننده‌ای داشته است و بدیهی است که ارقام جدید متحمل، توانایی تحمل سرمای محدود بر اساس سرما‌های متداول صفر تا ۱ تا حداکثر ۲ درجه زیر صفر و مدت یک تا دو ساعت را دارند.
دزیانیان اضافه کرد: با توجه به تغییرات اقلیمی و ناملایمات آب و هوایی مرکز تحقیقات از سه سال گذشته اقدام به تهیه الگوی کشت برای کلیه دشت‌های استان سمنان با همکاری سازمان جهاد کشاورزی و سایر دستگاه‌های مرتبط در استان نموده است که مبنای تدوین برنامه الگوی کشت بهره وری آب بر اساس ذخایر آب استان و مطالعات خاکشناسی و تناسب اراضی و وضعیت تغییرات اقلیمی در دشت‌های مختلف است و به عبارت دیگر مشخص گردیده که در هر دشتی یا شهرستانی بر اساس ظرفیت آب و خاک و اقلیم آن چه محصولی باید کشت و کار شود که البته انجام و اجرای این برنامه مستلزم ضمانت اجرایی از طرف دستگاه‌های اجرایی و همکاری کشاورزان و باغداران عزیز می‌باشد.
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان (شاهرود) با اشاره به اقدامات مرکز در طی ۱۰ سال گذشته علیرغم عدم برخورداری از اعتبارات استانی و عدم کفایت اعتبارات ملی برای مقابله با سرمازدگی دیررس بهاره گفت: ایجاد حرارت و استفاده از بخاری‌های پلار باغی و دستگاه‌های تولید حرارت و همچنین توربین‌های تولید باد برای جابجایی هوای سرد با گرم و آب پاشی و مه پاشی و استفاده از مواد شیمیایی برای تاخیر در گلدهی، ولی به دلیل ماهیت سرما‌های پیش آمده که شکل یخبندان دارد (۶ تا ۸ درجه زیر صفر و مدت ۸ تا ۱۲ ساعت) هیچکدام از این روش‌ها قادر به حفاظت از محصول منطقه نبوده است و به عبارت دیگر تنها روش موثر برای جلوگیری از سرما زدگی در سالیان اخیر حفاظت فیزیکی و ایجاد سایه بان و پوشش همراه با گرم کردن باغ موثر خواهد بود.
وی ادامه داد: البته با توجه به هزینه بالای اولیه ایجاد پوشش و سایبان در باغات زردآلو موجود منطقه حمایت دولت از باغداران اجتناب ناپذیر است.
دزیانیان تاکید کرد: درخت زردآلو به عنوان درخت مناسب برای مناطق نیمه سردسیر و معتدل توصیه شده است، در حالیکه در سال‌های اخیر در منطقه مجن و مناطق کوهپایه‌ای دشت بسطام به جهت ارزش افزوده محصول زردآلو نسبت به سیب، باغات سیب را با زردآلو جایگزین نموده اند که مورد تایید و توصیه برنامه الگوی کشت نیست.
وی عنوان کرد: در گذشته هم بر اساس دانش بومی، منطقه بسطام و مجن بیشتر مناسب کشت گیاهان دانه دار از جمله سیب و گلابی و بِه بوده است لذا در حال حاضر کشت درختان دانه دار از جمله سیب گلابی و بِه و درختان هسته دار نظیر ارقام متنوع آلو و گیلاس و آلبالو و درختان انگور برای ایجاد باغات جدید توصیه می‌شود، اگرچه در حال حاضر در اکثر کشور‌های توسعه یافته برای کاهش ریسک تولید محصولات باغی و جلوگیری از تنش‌های محیطی از جمله سرمازدگی، تگرگ، آفتاب سوختگی و آفات از ایجاد پوشش و سایبان استفاده میکنند.
دزیانیان اضافه کرد: در سال گذشته مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان در شاهرود با همکاری معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی اقدام به ایجاد هزار متر سایبان و پوشش در قالب پایلوت بر روی درختان زردالو رقم رجبعلی نمود که با تمهیداتی از جمله ایجاد حرارت محدود در زیر پوشش و سایبان موجب حفظ محصول و جلوگیری از سرمازدگی در سرمای روز بیست و یکم فروردین سال جاری گردید.
وی بیان کرد: در دنیا تاکنون هیچ گونه رقم و گونه درخت زردآلو که مقاوم به سرمای یخبندان ۵ تا ۸ درجه زیر صفر باشد تولید نگردیده و لذا تنها راه مبارزه با سرمازدگی سالیان اخیر ایجاد پوشش و سایبان همراه با گرم کردن محیط زیر پوشش می‌باشد که کشور‌های نظیر هلند با ایجاد کشت‌های گلخانه‌ای و استفاده از فناوری‌های نوین، ریسک تولید محصولات کشاورزی را به حداقل رسانیده و باعث اقتصادی شدن تولید محصولات کشاورزی و افزایش ارزش افزوده ان شده اند.
رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان (شاهرود) بر حمایت از باغداران و کشاورزان با تسهیلات بدون بهره و کمک به صندوق‌های بیمه و همچنین تامین اعتبارات و امکانات لازم برای انجام تحقیقات و مطالعات پایه‌ای و کاربردی لازم برای صنعتی کردن تولیدات کشاورزی و باغی و به حداقل رساندن ریسک تولید محصولات کشاورزی تاکید کردند.