سيده ملک خاتون(س)، نخستین زن حکمران شيعي
به گزارش سرویس بسیج جامعه زنان کشور خبرگزاری بسیج،گفت:
ایران به عنوان کشور شیعی دوست دار اهل بیت«عليهم‌السلام» دارای امامزادگان بسیاری است که از این تعداد، ۱۳۲۳ امامزاده بانو هستند که بیشترین تعداد آن ها در استان های اصفهان با ۲۰۶ امامزاده زن، فارس با ۱۷۵، مرکزی با ۱۳۳، تهران با ۱۲۸، گیلان با ۸۹، مازندران با ۸۵، همدان با ۷۳، خراسان رضوی با ۶۸ و استان قم با ۶۵ امامزاده زن، قرار دارند.
شناخته شده ترین بانوی امامزاده، حضرت فاطمه معصومه«سلام‌الله‌عليها»، هستند که میلاد مبارکشان به نام روز دختر در ایران نامگذاری شده است و به قدري در رشد و تعالی علمی شیعه تاثيرگذار بودند که به صورت اسطوره و الگو از ایشان یاد می شود.
۳۲سال حکومت بانوی شیعه در ایران
به جز ایشان، بانوان دیگری هم هستند که در طول تاریخ ایران و شیعه اثرگذار بودند که شاید کمتر با نام آن ها آشنا باشیم، یکی از آن ها به عنوان نخستین بانوی فرمانرواي شيعه در ايران اسلامي است که در قرن چهارم حکومت مي‌کردند و فرمانروايي ايشان ۳۲ سال به طول انجاميد و همراه با خدمات عظيم و بزرگي به ايران اسلامي بود.
اين بانوي فرمانرواي ايراني همان امامزاده سيده‌ملک خاتون«سلام‌الله‌عليها»، دختر اصفهبد رستم مادر مجدالدوله بن فخر الدوله بن بويه است که مزار شريفشان در تهران، محله ای به نام خاوران جايگاه دلباختگان ائمه‌ي طاهرين«عليهم‌السلام» شده‌‌است.
بعد از درگذشت همسرش، به علت خردسالي فرزندش«مجدالدوله»، به صلاحديد امرا و مشاوران دولتي و همچنين پشتياباني مردم به خاطر شهرتي که در کياست و عدالت داشت، مدتي بر بخشي از مناطق شمالي و مرکزي ايران از جمله ايالت ري فرمانروايي کرد.
برخورد سیده ملک خاتون به تهدید سلطان محمود غزنوی
سیده ملک خاتون(س)، نخستین بانوی حکمران در تاریخ تشیع ایران است که شهرت را به خاطر عدل و انصاف، کياست، خوشنامي، زن بودنش و هم به سبب جواب دندان شکنی دارد که در مقابل دعوت تهديد آميز سلطان محمود غزنوی به وی داد و وی را از حمله به ری منصرف کرد.
روايت است سلطان محمود وقتی که بيشتر شهرهای ايران را گرفت، چندبار درصدد گرفتن ری برآمد ولی هر بار سيده ملک خاتون انواع مختلف به بهانه‌هاي مختلف و محمود را از اين کار منصرف ساخت تا اينکه محمود سرانجام مصمم شد ملک ري را از او بگيرد و در اين زمينه نامه‌اي بدو نوشت.
سيده ملک خاتون براي او پيغام داد که اين کار از دو حال بيرون نيست، يا آنکه تو در اين نبرد پيروز خواهي شد يا من، اگر تو پيروز شوي، که چندان قدر و بهايي ندارد زيرا همه گويند، محمود زني را شکست داد، ولي اگر من فاتح شوم آبرو و حيثيت تو بر باد خواهد رفت و همگان گويند محمود با آن همه خدم و حشم از زني بيوه شکست خورد! وقتي فرستاده سلطان پيغامي بر اين منوال رسانيد، محمود غزنوي بر عقل و کياست سيده آفرين گفت و حيرت‌ها نمود و اين باعث شد که محمود تا زماني که سيده زنده بود، به ري حمله نکند.
زیارتگاه نخستین زن حاکم شیعه کجاست؟
در زمان کنوني، بقعه‌ي اولين حاکم زن شيعه(سيده ملک خاتون) در نزديکي خاوران قرار دارد(خيابان خاوران ،خيابان شهيد برادران سجادي، هشت متري ملايري)، هسته‌ي اصلي بقعه اتاقي است مستطيل شکل با چهار شاه‌نشين تووگود در داخل ۴ ضلع ورودي آن پيش از ايجاد وراق و ايوان سمت شمال در آغاز قرن ۱۴ هجري در جانب شرق بقعه قرار داشت. بناي کنوني را به اوايل دوره‌ي قاجار نسبت مي‌دهند ولي کاشيکاري آن مربوط به مرمت‌هايي است که به دستور سلطنت خانم دختر بديع الملک ميرزاي عمادالدوله که در خواب ديد، قبرش در کنار سيده ملک خاتون است، در ۱۳۰۹ ق صورت پذيرفته است.
در سال ۱۳۷۸ هجري شمسي، فعاليتهاي عمراني و نماکاري و اجراي طرحهاي توسعه و محوطه سازي و ايجاد فضاي سبز، به طرز زيبايي در اين بقعه انجام شده است. بناي اصلي حرم، تاريخي و از آثار زمان فتحعلي شاه قاجار است که طبق کتيبه سنگ مرمر و کاشيهاي مرقد توسط نواب عليه سلطنت خانم ملقب به محترم السلطنه بنت بديع الملک ميرزاي عماد الدوله در سال ۱۳۰۹هجري قمري، تعمير گرديده است. بناي فعلي بقعه شامل ايوان آجري و رواق جديد سر تاسري اطراف است و ورودي آن از سمت شمال و نماي آن فاقد کاشيکاري است. در سال ۱۳۸۱ شمسي، به دليل فرسودگي ضريح چوبي مشبک عهد قاجار، ضريح جديد مطلا و بديعي توسط استاد روزگاريان در اصفهان ساخته شده و در اين مکان نصب گرديده است. طرح مرمت سر در قديمي محوطه نيز با هماهنگي ميراث فرهنگي در دست اقدام است.
طبق متن زيارتنامه موجود، صاحب بقعه از نوادگان امام موسي کاظم(ع) است. بقعه مزبور داراي محوطه اي پارک مانند همراه با وسايل بازي کودکان و ديگر امکانات مورد نياز زائران است و مراسم دعا و روضه خواني در طول هفته در آن برگزار مي‌شود.
پي‌نوشت:
۱.اجتهادي، مصطفي؛ دايره المعارف زن ايراني، تهران: بنياد دانشنامه‌ي بزرگ فارسي، ۱۳۸۲.
۲.ترکمني آذر، پروين؛ حاکمان زن شيعه مذهب در تاريخ ايران، فصلنامه‌تخصصي بانوان شيعه، ۱۳۸۴.
۳.نجمي، ناصر، ملک‌خاتون شيرزن ديالمه، تهران: علم، چاپ دوم، ۱۳۷۶.
۴.خبرگزاری فارس.
